Diferencia entre revisiones de «Bruixa»
m S'han revertito as edicions de 159.146.10.185 (Descusión); tornando t'a zaguera versión editada por Dexbot Etiqueta: Reversión |
Sin resumen de edición |
||
| Linia 16: | Linia 16: | ||
===Puestos de reunión=== |
===Puestos de reunión=== |
||
Bi ha muitos puestos arredol d'a cheografía aragonesa a on se diz popularment que se reuniban y feban danzas as bruixas y os bruixons con o Diaple. Istas reunions yeran ditas ''chuntas'' y entre atros puestos se feban en o [[puntón d'Asba]] en [[Sierra de Guara|Guara]], [[Turbón]], a [[Tuca de la Maladeta|Maladeta]], [[Cotiella]], as ''penyas d'o [[Salto d'o Roldán]]'', as ''cuevas de Chabes y Solencio'' en [[Bastarás]], o ''Cabezo d'as bruixas'' y o ''prado de Bielsa'' en [[l'Aínsa]], a ''Caseta d'as Bruixas'' en [[Biescas]] y en [[Labuerda]], o [[Castiel de Boltanya|Castiello de Boltanya]], o Castiello de Pegar en [[Alins]], o ''Balcón d'as Bruixas'' en Tamarit, a Penya d'as Bruixas en [[Plan]] a plaza d'[[Ansó]] u o fosal de [[A Espunya]]. O nombre popular ta istos lugars yera ''lannas'', praus u eras d'o buco u d'o boc fendo referencia a lo Diaple. |
Bi ha muitos puestos arredol d'a cheografía aragonesa a on se diz popularment que se reuniban y feban danzas as bruixas y os bruixons con o Diaple. Istas reunions yeran ditas ''chuntas'' y entre atros puestos se feban en o [[puntón d'Asba]] en [[Sierra de Guara|Guara]], [[Turbón]], a [[Tuca de la Maladeta|Maladeta]], [[Macizo de Cotiella|Cotiella]], as ''penyas d'o [[Salto d'o Roldán]]'', as ''cuevas de Chabes y Solencio'' en [[Bastarás]], o ''Cabezo d'as bruixas'' y o ''prado de Bielsa'' en [[l'Aínsa]], a ''Caseta d'as Bruixas'' en [[Biescas]] y en [[Labuerda]], o [[Castiel de Boltanya|Castiello de Boltanya]], o Castiello de Pegar en [[Alins]], o ''Balcón d'as Bruixas'' en Tamarit, a Penya d'as Bruixas en [[Plan]] a plaza d'[[Ansó]] u o fosal de [[A Espunya]]. O nombre popular ta istos lugars yera ''lannas'', praus u eras d'o buco u d'o boc fendo referencia a lo Diaple. |
||
==Se veiga tamién== |
==Se veiga tamién== |
||
Versión d'o 13:44 20 avi 2019
As bruixas u broixas son as persona que s'adedican a la bruxería u a bells tipos de machia. Anque hue bi ha personas que s'autocalifican de bruixas u bruixotz en un sentito positivo d'o termin, historicament as bruixas, reals u imachinarias, han estato fuertement perseguitas, acusatas de pactos con o Diaple y de tota mena de maldatz. En a Edat Meya, muitas mullers fuoron crematas acusatas de estar bruixas.
D'atra man, o personache d'a bruxa tamién ha estato una fuent de mitos y tradicions en a cultura popular de muitos países.
Os hombres que practicaban a bruixería, muitos menos que as mullers en Aragón, yeran ditos bruixos en l'Alto Galligo y bruixons en atros puestos como Sobrarbe.
Bruixas y bruixos en Aragón
Anque as bruixas y bruixos yeran conoixitos popularment en muitas ocasions como chent que conoixeba plantas medicinals ta curar malautías d'o ganato y d'as personas tamién bi habió casos de contenas por bruixería por parti d'a Enquesición en Aragón. Asinas bruxas como Domencha a Coixa, Margalida Escuder, Gracia la Nadala, La Narbona, Juana Bardaxí u Benedeta la Piquera y bruxons como Pedro Arruebo, Juan Gayán u Miguel Guillén apareixen en documentos d'a Santa Enquesición. Ta ista institución bells sinyals de bruixería yeran l'uso d'ingüentos y conchuros machicos que les feban volar, relacions con o Diaple u o conoiximiento y posesión d'o dito en l'Alto Aragón "O Libret" u "Libro de Sant Ciprián". Tradicionalment yera o devinaire quí teneba la propiedat de decir quí yera u no bruixo u bruixa.
As falordias populars dicen que as bruixas se tresladaban d'un puesto t'atro adintro de vulturnos u aires cornutos arredol d'as tronadas. En muitos lugars d'o Pireneu se construiban os esconchurador, puestos dende a on o mosén d'o lugar feba cerimonias contra as bruixas y as tronadas que yeran asociatas con istas.
Atro elemento tipico de l'Alto Aragón son os espantabruixas d'as suyas casas. Se meteban en l'alto d'as chamineras ta que as bruixas no i pasasen. Tamién se feban cruces sobre a cenisa d'as brasadas u se meteban as estenazas en forma de cruz. En as puertas d'as casas se penchaban tot tipo d'amuletos contra bruixas y bruixons.
Una propiedat que se deciba teneban istas personas yera la de poder convertir-sen en animals, a ormino gatos, llebres u crabas. En Sobrarbe tamién se diz que se convertiban en corbazos y vueitres y en atros puestos tamién en alicas u sirpients alatas.
Puestos de reunión
Bi ha muitos puestos arredol d'a cheografía aragonesa a on se diz popularment que se reuniban y feban danzas as bruixas y os bruixons con o Diaple. Istas reunions yeran ditas chuntas y entre atros puestos se feban en o puntón d'Asba en Guara, Turbón, a Maladeta, Cotiella, as penyas d'o Salto d'o Roldán, as cuevas de Chabes y Solencio en Bastarás, o Cabezo d'as bruixas y o prado de Bielsa en l'Aínsa, a Caseta d'as Bruixas en Biescas y en Labuerda, o Castiello de Boltanya, o Castiello de Pegar en Alins, o Balcón d'as Bruixas en Tamarit, a Penya d'as Bruixas en Plan a plaza d'Ansó u o fosal de A Espunya. O nombre popular ta istos lugars yera lannas, praus u eras d'o buco u d'o boc fendo referencia a lo Diaple.