Diferencia entre revisiones de «Idioma serbocroata»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
m fix homoglyphs: convert Latin characters in [C]рпскохрватски to Cyrillic
mSin resumen de edición
Linia 18: Linia 18:
O '''serbo-crovate''' u '''serbo-crovata''' ye una [[luengas eslavas|luenga eslava]] charrada en [[Serbia]], [[Croacia]], [[Montenegro]] y [[Bosnia y Herzegovina|Bosnia]].
O '''serbo-crovate''' u '''serbo-crovata''' ye una [[luengas eslavas|luenga eslava]] charrada en [[Serbia]], [[Croacia]], [[Montenegro]] y [[Bosnia y Herzegovina|Bosnia]].


O termin serbo-crovate no s'emplega guaire de traza oficial y cadagún d'os países gosa de dicir a la luenga oficialment con os nombres respectives de [[Idioma serbio|serbio]], [[Idioma crovate|crovate]], [[Idioma montenegrín|montenegrín]] u [[Idioma bosniaco|bosniaco]].
O termin serbo-crovate no s'emplega guaire de manera oficial y cadagún d'os países gosa de dicir a la luenga oficialment con os nombres respectives de [[Idioma serbio|serbio]], [[Idioma crovate|crovate]], [[Idioma montenegrín|montenegrín]] u [[Idioma bosniaco|bosniaco]].


== Variants ==
== Variants ==
Linia 31: Linia 31:
A primers d'o sieglo XIX [[Ljudevit Gaj]] prenió o treballo de normalizar a luenga d'os [[crovates]] y prenió como referencia a parla štokaviana de Dubrovnik y no o kajkavián de Zagreb, y por os mesmos anyos [[Vuk Karadzic]] creyó a luenga escrita serbia basando-se en o dialecto štokavián.
A primers d'o sieglo XIX [[Ljudevit Gaj]] prenió o treballo de normalizar a luenga d'os [[crovates]] y prenió como referencia a parla štokaviana de Dubrovnik y no o kajkavián de Zagreb, y por os mesmos anyos [[Vuk Karadzic]] creyó a luenga escrita serbia basando-se en o dialecto štokavián.


D'esta traza as dos luengas escritas converchioron en una luenga sola normalizada, y en 1850 alcordoron de fer servir como referencia dentro d'o dialecto ''štokavián'' a parla ''ijekavski'' d'[[Herzegovina]] oriental, zona habitada por serbios que ye entre os crovates d'Herzegovina occidental y Dalmacia y os montenegrins. Se disposó que s'escribise librement en caracters latins u cirilicos. Yera naixiu oficialment o idioma serbo-crovate u crovate-serbio, por l'alcuerdo entre os filologos serbios y crovates.
D'este modo as dos luengas escritas converchioron en una luenga sola normalizada, y en 1850 alcordoron de fer servir como referencia dentro d'o dialecto ''štokavián'' a parla ''ijekavski'' d'[[Herzegovina]] oriental, zona habitada por serbios que ye entre os crovates d'Herzegovina occidental y Dalmacia y os montenegrins. Se disposó que s'escribise librement en caracters latins u cirilicos. Yera naixiu oficialment o idioma serbo-crovate u crovate-serbio, por l'alcuerdo entre os filologos serbios y crovates.


Os primers problemas vinioron con a introducción d'os neolochismos. Os serbios no yeran reticents a prener-los de luengas foranas pero os crovates preferiban creyar parabras nuevas con radices eslavas. Dende ixe inte a penar que i heba una luenga escrita sola, n'existiba un uso serbio y un uso crovate
Os primers problemas vinioron con a introducción d'os neolochismos. Os serbios no yeran reticents a prener-los de luengas foranas pero os crovates preferiban creyar parabras nuevas con radices eslavas. Dende ixe inte a penar que i heba una luenga escrita sola, n'existiba un uso serbio y un uso crovate

Versión d'o 18:25 29 mar 2019

Plantilla:Luenga indoeuropeya

O serbo-crovate u serbo-crovata ye una luenga eslava charrada en Serbia, Croacia, Montenegro y Bosnia.

O termin serbo-crovate no s'emplega guaire de manera oficial y cadagún d'os países gosa de dicir a la luenga oficialment con os nombres respectives de serbio, crovate, montenegrín u bosniaco.

Variants

En o diasistema serbo-crovate bi ha tres dialectos, que prenen a suya denominación por como dicen "qué". O štokavski lo charran los serbios, montenegrins y muitos crovates y bosnians musulmans. Como s'explicará, a zaguers d'o sieglo XIX fue esleito como luenga standard por estar común pa totas as nacionalidatz. En o norueste de Croacia se charra o kajkavski y en o sudueste, costa y islas de Dalmacia y en Istria se charra o čakavski. O standard štokavski que escriben y parlan oficialment os crovates se diferencia d'o estandard que escriben y parlan os serbios en a prenunciación d'una antiga vocal eslava (por eixemplo vreme se prenuncia en štokavski crovate vrijeme). Tamién bi ha diferiencias lexicas como krup, ladfca y papir, cheosinonimos de hleb, fioka y hartija (“pan”, “caixón”, “hartija” en štokavski serbio).

Proceso d'estandarización

Os crovates escribiban con alfabeto latín en os dialectos propios štokavián de Dalmacia y kajkavián de Croacia central (una zona que recibiba o nombre de Croacia quan as atras rechions principals, Dalmacia y Eslavonia se nombraban a part). En o sieglo XVI y XVII a parla štokaviana de Dubrovnik tenió un progreso literario en o marco d'a Republica de Ragusa.

Dica primers d'o sieglo XIX a luenga escrita en Serbia yera a man d'o eslavo eclesiastico, diferiba d'a luenga charrada y s'escribiba en alfabeto cirilico.

A primers d'o sieglo XIX Ljudevit Gaj prenió o treballo de normalizar a luenga d'os crovates y prenió como referencia a parla štokaviana de Dubrovnik y no o kajkavián de Zagreb, y por os mesmos anyos Vuk Karadzic creyó a luenga escrita serbia basando-se en o dialecto štokavián.

D'este modo as dos luengas escritas converchioron en una luenga sola normalizada, y en 1850 alcordoron de fer servir como referencia dentro d'o dialecto štokavián a parla ijekavski d'Herzegovina oriental, zona habitada por serbios que ye entre os crovates d'Herzegovina occidental y Dalmacia y os montenegrins. Se disposó que s'escribise librement en caracters latins u cirilicos. Yera naixiu oficialment o idioma serbo-crovate u crovate-serbio, por l'alcuerdo entre os filologos serbios y crovates.

Os primers problemas vinioron con a introducción d'os neolochismos. Os serbios no yeran reticents a prener-los de luengas foranas pero os crovates preferiban creyar parabras nuevas con radices eslavas. Dende ixe inte a penar que i heba una luenga escrita sola, n'existiba un uso serbio y un uso crovate

A zaguers d'o sieglo XX, dende a disolución de Yugoslavia en 1991, deixó d'haber-ie un organismo común ta o idioma, y prencipió asinas una diverchencia entre os dialectos seguntes cada país. Os nacionalistas bosnians-musulmans y crovates refusan hue d'aceptar que ye una misma luenga. Beluns presentan este feito como eixemplo de Secesionismo lingüistico.

Sistema d'escritura

O serbo-crovate tien dos sistemas d'escritura l'alfabeto latino y l'alfabeto cirilico. O estandar crovate usa nomás l'alfabeto latín y o estandar serbio n'usa os dos.

A escritura en os dos alfabetos ye fonetica de tot: a cada letra li corresponde un solo soniu. A correspondencia entre l'alfabeto latín y crovate, y o cirilico serbio ye total, y ye a siguient:

Cirilico Latín Cirilico Latín
А а A a      Н н   N n
Б б B b      Њ њ   Nj nj
В в V v      О о   O o
Г г G g      П п   P p
Д д D d      Р р   R r
Ђ ђ Đ đ      С с   S s
Е е E e      Т т   T t
Ж ж Ž ž      Ћ ћ   Ć ć
З з Z z      У у   U u
И и I i      Ф ф   F f
Ј ј J j      Х х   H h
К к K k      Ц ц   C c
Л л L l      Ч ч   Č č
Л љ Lj lj      Џ џ   Dž dž
М м M m      Ш ш   Š š
Wikipedia
Wikipedia
Ista luenga tien a suya propia Wikipedia. Puetz vesitar-la y contribuir en Wikipedia en Idioma serbocroata.

Bibliografía