Diferencia entre revisiones de «Idioma serbocroata»
m fix homoglyphs: convert Latin characters in [C]рпскохрватски to Cyrillic |
mSin resumen de edición |
||
Linia 18: | Linia 18: | ||
O '''serbo-crovate''' u '''serbo-crovata''' ye una [[luengas eslavas|luenga eslava]] charrada en [[Serbia]], [[Croacia]], [[Montenegro]] y [[Bosnia y Herzegovina|Bosnia]]. |
O '''serbo-crovate''' u '''serbo-crovata''' ye una [[luengas eslavas|luenga eslava]] charrada en [[Serbia]], [[Croacia]], [[Montenegro]] y [[Bosnia y Herzegovina|Bosnia]]. |
||
O termin serbo-crovate no s'emplega guaire de |
O termin serbo-crovate no s'emplega guaire de manera oficial y cadagún d'os países gosa de dicir a la luenga oficialment con os nombres respectives de [[Idioma serbio|serbio]], [[Idioma crovate|crovate]], [[Idioma montenegrín|montenegrín]] u [[Idioma bosniaco|bosniaco]]. |
||
== Variants == |
== Variants == |
||
Linia 31: | Linia 31: | ||
A primers d'o sieglo XIX [[Ljudevit Gaj]] prenió o treballo de normalizar a luenga d'os [[crovates]] y prenió como referencia a parla štokaviana de Dubrovnik y no o kajkavián de Zagreb, y por os mesmos anyos [[Vuk Karadzic]] creyó a luenga escrita serbia basando-se en o dialecto štokavián. |
A primers d'o sieglo XIX [[Ljudevit Gaj]] prenió o treballo de normalizar a luenga d'os [[crovates]] y prenió como referencia a parla štokaviana de Dubrovnik y no o kajkavián de Zagreb, y por os mesmos anyos [[Vuk Karadzic]] creyó a luenga escrita serbia basando-se en o dialecto štokavián. |
||
D' |
D'este modo as dos luengas escritas converchioron en una luenga sola normalizada, y en 1850 alcordoron de fer servir como referencia dentro d'o dialecto ''štokavián'' a parla ''ijekavski'' d'[[Herzegovina]] oriental, zona habitada por serbios que ye entre os crovates d'Herzegovina occidental y Dalmacia y os montenegrins. Se disposó que s'escribise librement en caracters latins u cirilicos. Yera naixiu oficialment o idioma serbo-crovate u crovate-serbio, por l'alcuerdo entre os filologos serbios y crovates. |
||
Os primers problemas vinioron con a introducción d'os neolochismos. Os serbios no yeran reticents a prener-los de luengas foranas pero os crovates preferiban creyar parabras nuevas con radices eslavas. Dende ixe inte a penar que i heba una luenga escrita sola, n'existiba un uso serbio y un uso crovate |
Os primers problemas vinioron con a introducción d'os neolochismos. Os serbios no yeran reticents a prener-los de luengas foranas pero os crovates preferiban creyar parabras nuevas con radices eslavas. Dende ixe inte a penar que i heba una luenga escrita sola, n'existiba un uso serbio y un uso crovate |
Versión d'o 18:25 29 mar 2019
O serbo-crovate u serbo-crovata ye una luenga eslava charrada en Serbia, Croacia, Montenegro y Bosnia.
O termin serbo-crovate no s'emplega guaire de manera oficial y cadagún d'os países gosa de dicir a la luenga oficialment con os nombres respectives de serbio, crovate, montenegrín u bosniaco.
Variants
En o diasistema serbo-crovate bi ha tres dialectos, que prenen a suya denominación por como dicen "qué". O štokavski lo charran los serbios, montenegrins y muitos crovates y bosnians musulmans. Como s'explicará, a zaguers d'o sieglo XIX fue esleito como luenga standard por estar común pa totas as nacionalidatz. En o norueste de Croacia se charra o kajkavski y en o sudueste, costa y islas de Dalmacia y en Istria se charra o čakavski. O standard štokavski que escriben y parlan oficialment os crovates se diferencia d'o estandard que escriben y parlan os serbios en a prenunciación d'una antiga vocal eslava (por eixemplo vreme se prenuncia en štokavski crovate vrijeme). Tamién bi ha diferiencias lexicas como krup, ladfca y papir, cheosinonimos de hleb, fioka y hartija (“pan”, “caixón”, “hartija” en štokavski serbio).
Proceso d'estandarización
Os crovates escribiban con alfabeto latín en os dialectos propios štokavián de Dalmacia y kajkavián de Croacia central (una zona que recibiba o nombre de Croacia quan as atras rechions principals, Dalmacia y Eslavonia se nombraban a part). En o sieglo XVI y XVII a parla štokaviana de Dubrovnik tenió un progreso literario en o marco d'a Republica de Ragusa.
Dica primers d'o sieglo XIX a luenga escrita en Serbia yera a man d'o eslavo eclesiastico, diferiba d'a luenga charrada y s'escribiba en alfabeto cirilico.
A primers d'o sieglo XIX Ljudevit Gaj prenió o treballo de normalizar a luenga d'os crovates y prenió como referencia a parla štokaviana de Dubrovnik y no o kajkavián de Zagreb, y por os mesmos anyos Vuk Karadzic creyó a luenga escrita serbia basando-se en o dialecto štokavián.
D'este modo as dos luengas escritas converchioron en una luenga sola normalizada, y en 1850 alcordoron de fer servir como referencia dentro d'o dialecto štokavián a parla ijekavski d'Herzegovina oriental, zona habitada por serbios que ye entre os crovates d'Herzegovina occidental y Dalmacia y os montenegrins. Se disposó que s'escribise librement en caracters latins u cirilicos. Yera naixiu oficialment o idioma serbo-crovate u crovate-serbio, por l'alcuerdo entre os filologos serbios y crovates.
Os primers problemas vinioron con a introducción d'os neolochismos. Os serbios no yeran reticents a prener-los de luengas foranas pero os crovates preferiban creyar parabras nuevas con radices eslavas. Dende ixe inte a penar que i heba una luenga escrita sola, n'existiba un uso serbio y un uso crovate
A zaguers d'o sieglo XX, dende a disolución de Yugoslavia en 1991, deixó d'haber-ie un organismo común ta o idioma, y prencipió asinas una diverchencia entre os dialectos seguntes cada país. Os nacionalistas bosnians-musulmans y crovates refusan hue d'aceptar que ye una misma luenga. Beluns presentan este feito como eixemplo de Secesionismo lingüistico.
Sistema d'escritura
O serbo-crovate tien dos sistemas d'escritura l'alfabeto latino y l'alfabeto cirilico. O estandar crovate usa nomás l'alfabeto latín y o estandar serbio n'usa os dos.
A escritura en os dos alfabetos ye fonetica de tot: a cada letra li corresponde un solo soniu. A correspondencia entre l'alfabeto latín y crovate, y o cirilico serbio ye total, y ye a siguient:
Cirilico | Latín | Cirilico | Latín | |
А а | A a | Н н | N n | |
Б б | B b | Њ њ | Nj nj | |
В в | V v | О о | O o | |
Г г | G g | П п | P p | |
Д д | D d | Р р | R r | |
Ђ ђ | Đ đ | С с | S s | |
Е е | E e | Т т | T t | |
Ж ж | Ž ž | Ћ ћ | Ć ć | |
З з | Z z | У у | U u | |
И и | I i | Ф ф | F f | |
Ј ј | J j | Х х | H h | |
К к | K k | Ц ц | C c | |
Л л | L l | Ч ч | Č č | |
Л љ | Lj lj | Џ џ | Dž dž | |
М м | M m | Ш ш | Š š |
Bibliografía
- Felipe Fernández-Armesto: Los hijos de Zeus. Pueblos, etnias y culturas de Europa. 1996 Grijalbo.
- André Sellier, Jean Sellier: Atlas de los pueblos de Europa Central. Acento editorial.