Diferencia entre revisiones de «Prehistoria»
Linia 21: | Linia 21: | ||
== Periodos d'a Prehistoria == |
== Periodos d'a Prehistoria == |
||
A prehistoria ye un periodo muit extenso, y bi ha controversias con a su destribución en periodos, a divisiòn mas aceptada tradicionalment la divide en tres edats: |
A prehistoria ye un periodo muit extenso, y bi ha controversias con a su destribución en periodos, a divisiòn mas aceptada tradicionalment la divide en tres edats: |
||
# [[Edat de piedra]] |
# [[Edat de piedra]], subdividida en dos periodos: |
||
## [[Paleolitico]]. |
## [[Paleolitico]]. |
||
## [[Neolitico]]. |
## [[Neolitico]]. |
||
Linia 28: | Linia 28: | ||
Tamién ye frequent ista atra división: |
Tamién ye frequent ista atra división: |
||
# [[Edat de piedra]] |
# [[Edat de piedra]], subdividida en dos periodos: |
||
## [[Paleolitico]]. |
## [[Paleolitico]]. |
||
## [[Neolitico]]. |
## [[Neolitico]]. |
||
# [[Edat d'os metals]]: |
# [[Edat d'os metals]], subdividida en dos periodos: |
||
## [[Calcolitico]] u edat de l'Arambre. |
## [[Calcolitico]] u edat de l'Arambre. |
||
## [[Edat de bronze]]. |
## [[Edat de bronze]]. |
Versión d'o 19:16 15 avi 2017
A Prehistoria (d'o latín præ, antis de, y o griego ιστορία, historia) ye un periodo historico, definito como o periodo entre l'aparición d'a Humanidat y l'aparición d'a escritura, quan se dentraría en a Historia. Sindembargo, ista definición ye asobén obchecto de descusions por a sciencia que en fa o suyo estudeyo, a Prehistoria, clamata igual que l'obchecto d'estudeyo.
L'orichen d'o termin ye quan Paul Tournal inventó a parola Pré-historique ta referir-se a troballas arqueolochicas que heba feito en espelungas en a rechión d'Occitania. Esdevenió una parola popular en francés arredol d'os anyos 1830 ta fer referencia a o periodo historico d'antis d'a escritura, y apareix en anglés, emplegato por Daniel Wilson, en 1851, ta escampar-se dimpués por atras luengas.
Problematica d'a suya definición
A definición clasica d'a Prehistoria tien problemas, no nomás con os criterios ta fixar a calendata d'o suyo prencipio y a suya fin, sino tamién ta marcar as mugas internas d'os suyos periodos.
Os alazetz d'a Prehistoria
Seguntes a definición clasica d'a Prehistoria, ista prencipia con l'aparición de l'hombre. Sindembargo, no bi ha una calendata concreta ta marcar a suya aparición, o que ye conseqüencia d'una panda evolución de l'hombre ta plegar en o chenero homo dende un indeterminato miembro d'a familia d'os hominidae. As calendatas son variables seguntes cada investigador, en función d'os criterios emplegatos, de carácter antropolochico u mesmo filosofico.
O final d'a Prehistoria
Tradicionament o final d'a Prehistoria esdevenió con l'aparición d'a escritura, pero dende un punt de vista cronolochico no esdevinió a o mesmo tiempo en todas as rechions. En Echipto ye aceptau a suya fin en l'anyo 3200 aC d'alto u baixo mientres que a Nova Guinea no esdevendría o suyo fin dica l'anyo 1900, por o que os suyos limites no son gaire claros.
Antiparti bi ha qui esfensa una atra definición, con criterios economicos y sociales en cuentas de cronolochicos por o que a fin d'a prehistoria esdevendria quan a sociedat prencipia a fer una estructuración jerarquizada, modificacions d'habitats, aglomeración urbana y estructuras administrativas entre d'atros cambios. Seguntes istos no tién garra lochica estudiar os incas y mexicas en America, o Imperio de Ghana o Gran Zimbabue en Africa u o Imperio Khmer en Asia aintro a prehistoria nomás por a ausencia de textos escritos quan os suyos repuis contrimuestran un gran desembolique d'a suya sociedat.
Periodos d'a Prehistoria
A prehistoria ye un periodo muit extenso, y bi ha controversias con a su destribución en periodos, a divisiòn mas aceptada tradicionalment la divide en tres edats:
- Edat de piedra, subdividida en dos periodos:
- Edat de bronze.
- Edat de fierro.
Tamién ye frequent ista atra división:
- Edat de piedra, subdividida en dos periodos:
- Edat d'os metals, subdividida en dos periodos:
- Calcolitico u edat de l'Arambre.
- Edat de bronze.
- Edat de fierro.
Se veiga tamién
Vinclos externos
- Se veigan as imáchens de Commons sobre a Prehistoria.
- (ca) Departamento de prehistoria d'a Universidat Autonoma de Barcelona.
- (es) Revista Trabajos de prehistoria d'o CSIC.