Diferencia entre revisiones de «Pantasma»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
EmausBot (descutir | contrebucions)
m Bot: Migrating 4 interwiki links, now provided by Wikidata on d:Q45529
Sin resumen de edición
Linia 1: Linia 1:
[[Imachen:Pyle pirates ghost.jpg|thumb|200px|Un pirata pantasma]]
[[Imachen:Pyle pirates ghost.jpg|thumb|200px|Un pirata pantasma]]
Os '''pantasmas''' (d'o [[idioma griego|griego]] φαντασμα, "aparición", a traviés d'o [[latín]] ''phantasma'') son, en a mitolochía popular de muitas culturas, [[esprito]]s u [[alma]]s [[encarnación|desencarnatas]] que se manifiestan entre os vivos de manera perceptible (por eixemplo, prenendo una apariencia visible, producindo sonitos u olors u desplazando obchectos). A creyencia en pantasmas, testimoniata dende os primers textos escritos [[Sumeria|sumerios]] y [[Echipto|echipcians]], se troba estendillata en quantas versions. Estudeyos recients endican que muitos occidentals creyen en pantasmas y en a vida dimpués d'a [[muerte]].
Os '''pantasmas''' u '''fantasmas'''<ref name=BENBALL>{{es}} [[Ángel Ballarín Cornel]]: ''[[Diccionario del Benasqués]]''. Institución Fernando el Católico, Zaragoza, segunda edición 1978. p 187.</ref> (d'o [[idioma griego|griego]] φαντασμα, "aparición", a traviés d'o [[latín]] ''phantasma'') son, en a mitolochía popular de muitas culturas, [[esprito]]s u [[alma]]s [[encarnación|desencarnatas]] que se manifiestan entre os vivos de manera perceptible (por eixemplo, prenendo una apariencia visible, producindo sonitos u olors u desplazando obchectos). A creyencia en pantasmas, testimoniata dende os primers textos escritos [[Sumeria|sumerios]] y [[Echipto|echipcians]], se troba estendillata en quantas versions. Estudeyos recients endican que muitos occidentals creyen en pantasmas y en a vida dimpués d'a [[muerte]].


En occident, os pantasmas se prexinan a sobén como [[alma]]s en pena que no pueden trobar descanso dimpués d'a muerte y quedan ligatos entre o mundo d'os vivos y d'os muertos. A imposibilidat de trobar descanso responde a una faina que o difunto ha deixato pendient u inconclusa: asinas, puet tratar-se d'una victima que reclama venganza u d'un criminal que por bella razón (por eixemplo haber estato apedecato con simbolos sagratos) tien retrasato lo suyo ingreso en o [[purgatorio]] u [[infierno]]. Seguntes bellas confesions [[cristianismo|cristianas]], os pantasmas habitan en o [[limbo]], un puesto entre o [[cielo]] y o [[infierno]], a on que i van as almas d'os ninos sin de [[baptizo|baptizar]].
En occident, os pantasmas se prexinan a sobén como [[alma]]s en pena que no pueden trobar descanso dimpués d'a muerte y quedan ligatos entre o mundo d'os vivos y d'os muertos. A imposibilidat de trobar descanso responde a una faina que o difunto ha deixato pendient u inconclusa: asinas, puet tratar-se d'una victima que reclama venganza u d'un criminal que por bella razón (por eixemplo haber estato apedecato con simbolos sagratos) tien retrasato lo suyo ingreso en o [[purgatorio]] u [[infierno]]. Seguntes bellas confesions [[cristianismo|cristianas]], os pantasmas habitan en o [[limbo]], un puesto entre o [[cielo]] y o [[infierno]], a on que i van as almas d'os ninos sin de [[baptizo|baptizar]].
Linia 16: Linia 16:


===Pantasmas aragoneses famosos===
===Pantasmas aragoneses famosos===
[[Imachen:Pantasma de Zelina.jpg|250px|thumb|[[Celina]], un d'os pantasmas más famosos d'Aragón, vive encara en o palacio d'os contes d'a Vinyaza]]
[[Imachen:Pantasma de Zelina.jpg|250px|thumb|[[Celina]], un d'os pantasmas más famosos d'Aragón, vive encara en o [[palacio d'os contes d'a Vinyaza]].]]
* [[Almetas de Roldán]]
* [[Almetas de Roldán]].
* [[Pantasma d'Agüero]]
* [[Pantasma d'Agüero]].
* [[Pantasma d'Asba]]
* [[Pantasma d'Asba]].
* [[Pantasma de l'abad d'Alquezra]]
* [[Pantasma de l'abad d'Alquezra]].
* [[Pantasma d'a villa de Sos]]
* [[Pantasma d'a villa de Sos]].
* [[Cura de Benás|Pantasma d'o cura de Benás]]
* [[Cura de Benás|Pantasma d'o cura de Benás]].
* [[Pantasma de la lungara]]
* [[Pantasma de la lungara]].
* [[Pantasma d'o prior d'Urmella]]
* [[Pantasma d'o prior d'Urmella]].
* [[Pantasma de Sant Chuan d'a Penya]]
* [[Pantasma de Sant Chuan d'a Penya]].
* [[Pantasma de Sarinyena]]
* [[Pantasma de Sarinyena]].
* [[Pantasmas de Sopeira]]
* [[Pantasmas de Sopeira]].
* [[Celina|Pantasma de Celina]]
* [[Celina|Pantasma de Celina]].
* ''[[El duende de Zaragoza]]''
* ''[[El duende de Zaragoza]]''.


==Se veiga tamién==
==Se veiga tamién==
* [[Almeta]]s
* [[Almeta]]s
* [[Lumbreta]]s
* [[Lumbreta]]s

== Referencias ==
{{listaref}}


==Bibliografía==
==Bibliografía==

Versión d'o 11:23 3 ago 2017

Un pirata pantasma

Os pantasmas u fantasmas[1] (d'o griego φαντασμα, "aparición", a traviés d'o latín phantasma) son, en a mitolochía popular de muitas culturas, espritos u almas desencarnatas que se manifiestan entre os vivos de manera perceptible (por eixemplo, prenendo una apariencia visible, producindo sonitos u olors u desplazando obchectos). A creyencia en pantasmas, testimoniata dende os primers textos escritos sumerios y echipcians, se troba estendillata en quantas versions. Estudeyos recients endican que muitos occidentals creyen en pantasmas y en a vida dimpués d'a muerte.

En occident, os pantasmas se prexinan a sobén como almas en pena que no pueden trobar descanso dimpués d'a muerte y quedan ligatos entre o mundo d'os vivos y d'os muertos. A imposibilidat de trobar descanso responde a una faina que o difunto ha deixato pendient u inconclusa: asinas, puet tratar-se d'una victima que reclama venganza u d'un criminal que por bella razón (por eixemplo haber estato apedecato con simbolos sagratos) tien retrasato lo suyo ingreso en o purgatorio u infierno. Seguntes bellas confesions cristianas, os pantasmas habitan en o limbo, un puesto entre o cielo y o infierno, a on que i van as almas d'os ninos sin de baptizar.

En as civilizacions orientals (como a civilización chinesa) muita chent creye en a reencarnación. Os pantasmas son aquellas almas que no pueden estar 'reciclatas' porque han deixato bell quefer por rematar. Os exorcistas pueden aduyar a lo pantasma y reencarnar-lo u fer-lo desapareixer d'a existencia. En a creyencia chinesa, a més de reencarnar, un pantasma puet tamién optar a la immortalidat, transformando-se en semidios, u puet ir a lo infierno y sufrir eternament. Puet, en zagueras, morir de nuevo y convertir-se en "pantasma d'un pantasma".

En a mayor parti d'as culturas, as aparicions de pantasmas son asociatas a una sensación de miedo. Bells teoricos d'a Nueva Era racionalizan a creyencia tradicional afirmando que os pantasmas son cumulos d'enerchía negativa.

Pantasmas en Aragón

En tot Aragón son muit comuns as historias sobre pantasmas y castiellos u casas encantatas a on que viven pantasmas. Asinas por eixemplo se diz que en o castiello de Lobarre vive o pantasma de Donya Violant y en o castiello de Mont Aragón viven os pantasmas d'unos monches en l'antiga ilesia. Tamién en o castiello de Marcuello apareixen visions de guerrers pantasmas luitando.

Ta calmar a los muertos, más que más si han tenito una muerte violenta, ye tradición chitar pedretas en o mesmo puesto a on que morioron. Tamién, en atros puestos como Castanesa, se feban d'antis más ofrendas de comida en as sepolturas como se decumenta en o sieglo IX. Asinas existiba o "pan de muerto" u "pan d'almas" que se levaba ta la ilesia ta ofreixer-lo a los muertos.

T'aleixar a los pantasmas en Aragón se feban sonar as campanas en bellas calendatas especials y as chents saliban a los camins fendo sonar esquillas.

Pantasmas aragoneses famosos

Celina, un d'os pantasmas más famosos d'Aragón, vive encara en o palacio d'os contes d'a Vinyaza.

Se veiga tamién

Referencias

  1. (es) Ángel Ballarín Cornel: Diccionario del Benasqués. Institución Fernando el Católico, Zaragoza, segunda edición 1978. p 187.

Bibliografía

  • Breve inventario de seres mitológicos fantásticos y misterioros de Aragón. Chema G. Lera. Prames. ISBN 978-84-8321-268-4