Diferencia entre revisiones de «Pasau imperfecto d'indicativo»
Sin resumen de edición |
Sin resumen de edición |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Tiempos verbals}} |
{{Tiempos verbals}} |
||
O ''' |
O '''pasau imperfecto d'indicativo''' s'emplega pa indicar una acción verbal pasada pero vista en la suya [[durada]], ye dicir, en una unidat de tiempo que no ha rematau, sin importar quan encomenzó ni quan remató. |
||
O |
O pasau imperfecto d'indicativo en [[Idioma aragonés|aragonés]] ye diferent a como ye en idiomas vicins como [[Idioma castellán|castellano]] u [[Idioma catalán|catalán]]. Manimenos ye pareixiu a como ye en [[Idioma italián|italián]] y [[Idioma gascón|gascón]]. En aragonés, italián y gascón s'expresa metendo dezaga la radiz una desinencia -'''BA'''- y dimpués las desinencias presonals. Ye una traza més fidel a lo modelo latín y a conservación d'a ''-b-'' en la 2ª y 3ª conchugacions la consideran bells filologos como d'alcuerdo con una caracteristica d'a [[fonetica aragonesa]] y d'os atros dos luengaches mencionaus, on bi ha tendencia a la consonant oclusiva sonora latina como en ''remugar'', ''[[coda]]'', ''[[leixiva]]''. |
||
*PARTI-BA-M > *Partiva > Partiba |
*PARTI-BA-M > *Partiva > Partiba |
||
Linia 12: | Linia 12: | ||
*PARTI-BA-NT > *Partívan > Partiban |
*PARTI-BA-NT > *Partívan > Partiban |
||
== O |
== O pasau imperfecto d'indicativo en aragonés == |
||
{{articlo principal| |
{{articlo principal|Pasau imperfecto d'indicativo en aragonés}} |
||
As formas més chenerals y que se fan servir en aragonés común son: |
As formas més chenerals y que se fan servir en aragonés común son: |
||
Linia 54: | Linia 54: | ||
|} |
|} |
||
A desinencia presonal en a 1ª presona plural cambia ta ''-nos'' n'este y atros tiempos verbals: o [[ |
A desinencia presonal en a 1ª presona plural cambia ta ''-nos'' n'este y atros tiempos verbals: o [[pasau imperfecto de subchuntivo]] y os condicionals (que derivan d'o imperfecto d'indicativo). Ye notable tamién que as formas con ''-nos'' son tamién esdruixulas, n'un romance que huei tiende a no pronunciar [[esdrúixols en l'aragonés|esdrúixol]]s, pero que en o pasau ne pronunciaba (como en ''[[Puértolas]]''). |
||
== O |
== O pasau imperfecto d'indicativo en francés == |
||
{{articlo principal|Pasau imperfecto d'indicativo en o francés}} |
{{articlo principal|Pasau imperfecto d'indicativo en o francés}} |
||
O [[pasau imperfecto d'indicativo en o francés]] se forma con as desinencias ''-ais'', ''-ais'', ''-ait'', ''-ions'', ''-iez'', ''-aient'' sobre a radiz. |
O [[pasau imperfecto d'indicativo en o francés]] se forma con as desinencias ''-ais'', ''-ais'', ''-ait'', ''-ions'', ''-iez'', ''-aient'' sobre a radiz. |
||
Linia 163: | Linia 163: | ||
|} |
|} |
||
A part d'os usos pasaus o imperfecto d'indicativo se fa servir o imperfecto d'indicativo en [[oracions condicionals en o francés|oracions condicionals]] hipoteticas ocupando o puesto que en atras luengas neolatinas corresponde a lo [[ |
A part d'os usos pasaus o imperfecto d'indicativo se fa servir o imperfecto d'indicativo en [[oracions condicionals en o francés|oracions condicionals]] hipoteticas ocupando o puesto que en atras luengas neolatinas corresponde a lo [[pasau imperfecto de subchuntivo|pasau imperfecto de subchuntivo]]: |
||
*''Si j''''étais''' riche je ferais le tour du monde''. |
*''Si j''''étais''' riche je ferais le tour du monde''. |
||
**"Si '''fuese''' rico faría a vuelta a lo mundo". |
**"Si '''fuese''' rico faría a vuelta a lo mundo". |
Versión d'o 12:17 15 chi 2017
O pasau imperfecto d'indicativo s'emplega pa indicar una acción verbal pasada pero vista en la suya durada, ye dicir, en una unidat de tiempo que no ha rematau, sin importar quan encomenzó ni quan remató.
O pasau imperfecto d'indicativo en aragonés ye diferent a como ye en idiomas vicins como castellano u catalán. Manimenos ye pareixiu a como ye en italián y gascón. En aragonés, italián y gascón s'expresa metendo dezaga la radiz una desinencia -BA- y dimpués las desinencias presonals. Ye una traza més fidel a lo modelo latín y a conservación d'a -b- en la 2ª y 3ª conchugacions la consideran bells filologos como d'alcuerdo con una caracteristica d'a fonetica aragonesa y d'os atros dos luengaches mencionaus, on bi ha tendencia a la consonant oclusiva sonora latina como en remugar, coda, leixiva.
- PARTI-BA-M > *Partiva > Partiba
- PARTI-BA-S > *Partivas > Partibas
- PARTI-BA-T > *Partiva > Partiba
- PARTI-BA-MUS > *Partívanos > Partíbanos
- PARTI-BA-TIS > *Partívatz > Partíbatz
- PARTI-BA-NT > *Partívan > Partiban
O pasau imperfecto d'indicativo en aragonés
As formas més chenerals y que se fan servir en aragonés común son:
Presona | 1ª Conchugación | 2ª Conchugación | 3ª Conchugación |
1ª Sing. | Aduyaba | Debeba | Partiba |
2ª Sing. | Aduyabas | Debebas | Partibas |
3ª Sing. | Aduyaba | Debeba | Partiba |
1ª Plur. | Aduyábanos | Debébanos | Partíbanos |
2ª Plur. | Aduyábatz | Debébatz | Partíbatz |
3ª Plur. | Aduyaban | Debeban | Partiban |
A desinencia presonal en a 1ª presona plural cambia ta -nos n'este y atros tiempos verbals: o pasau imperfecto de subchuntivo y os condicionals (que derivan d'o imperfecto d'indicativo). Ye notable tamién que as formas con -nos son tamién esdruixulas, n'un romance que huei tiende a no pronunciar esdrúixols, pero que en o pasau ne pronunciaba (como en Puértolas).
O pasau imperfecto d'indicativo en francés
O pasau imperfecto d'indicativo en o francés se forma con as desinencias -ais, -ais, -ait, -ions, -iez, -aient sobre a radiz.
Presona | 1ª Conchugación |
1ª Sing. | Chantais |
2ª Sing. | Chantais |
3ª Sing. | Chantait |
1ª Plur. | Chantions |
2ª Plur. | Chantiez |
3ª Plur. | Chantaient |
En o caso d'os verbos irregulars a radiz d'o pasau imperfecto coincide con a d'as primera y segunda presonas en plural d'o present d'indicativo.
Presona | 1ª Conchugación |
1ª Sing. | Pouvais |
2ª Sing. | Pouvais |
3ª Sing. | Pouvait |
1ª Plur. | Pouvions |
2ª Plur. | Pouviez |
3ª Plur. | Pouvaient |
Esto fa que os verbos remataus en -ier y en -yer d'a primera conchugación francesa presenten formas en -ii- u -yi-
Os verbos remataus en -ier en francés (étudier, remercier, oublier, apprecier) son relacionaus con beluns d'os verbos remataus en -iar no freqüentativos en aragonés (estudiar, apreciar).
Presona | 1ª Conchugación |
1ª Sing. | Étudiais |
2ª Sing. | Étudiais |
3ª Sing. | Étudiait |
1ª Plur. | Étudiions |
2ª Plur. | Étudiiez |
3ª Plur. | Étudiaient |
Os verbos remataus en -yer en francés (payer, employer) son relacionaus con beluns d'os verbos remataus en -gar en aragonés (pagar, emplegar).
Presona | 1ª Conchugación |
1ª Sing. | Payais |
2ª Sing. | Payais |
3ª Sing. | Payait |
1ª Plur. | Payions |
2ª Plur. | Payiez |
3ª Plur. | Payaient |
A part d'os usos pasaus o imperfecto d'indicativo se fa servir o imperfecto d'indicativo en oracions condicionals hipoteticas ocupando o puesto que en atras luengas neolatinas corresponde a lo pasau imperfecto de subchuntivo:
- Si j'étais riche je ferais le tour du monde.
- "Si fuese rico faría a vuelta a lo mundo".