Luengas caucasicas

Grupos etnolingüisticos a la rechión d'o Caucas

La denominación luengas caucasicas (millor clamatas talmén luengas d'o Caucas) abraca per un regular lo conchunto altament heterochenio de familias lingüisticas charratas en a rechión d'o Caucas, en o brazo que achunta la Europa de l'Este y l'Asia occidental entre lo Mar Negro y lo Mar Caspio. Los estudios lingüisticos que s'han feito sobre istos idiomas amuestran que las relacions y afinidatz entre élls son chicotas y no guaire claras.

Clasificación d'os idiomas d'o Caucas

La mayoría d'os idiomas de l'aria d'o Caucas se distribuyen entre tres filos prou acceptatos, la relación d'os quals podría explicar-se seguntes bells lingüistas per lo contacto cheografico-historico, y que sería la razón d'a etiqueta cheneralista de luengas caucasicas. Ixos tres filos u macrofamilias son:

• lo surcaucasico u kartulián, que inclui lo principal idioma caucasico, lo cheorchián, luenga oficial a Cheorchia que tien uns quatre millons de parladors;
• lo norcaucasico occidental, tamién dito pontico, circasián u abkhasio-adigueu, la luenga més charrata d'o qual ye la kabardiana, con un millón de parladors;
• lo norcaucasico oriental, tamién dito caspián u nakh-daguestaní, que conta con un numbro més gran de luengas, d'entre las qualas lo chechén, con un millón de parladors, ye la principal.

Macroclasificacions proposatas

Bells lingüistas consideran que los idiomas norcaucasicos occidentals u abkhasio-adigueus y los orientals u nakh-daguestanís forman una mesma macrofamilia, la norcaucasica -dita a vegatas simplament caucasica, mesmo si ixo n'exclui idiomas surcaucasicos-, propuesta que no conta con una ampla acceptación.

Dende lo naiximiento d'a lingüistica acomparata en o sieglo XIX, l'aparent aislamiento d'os idiomas caucasicos ha feito que muitos lingüistas s'interesasen a mirar de relacionar-los con familias difuera d'a rechión d'o Caucas. Si bien la mayoría de propuestas no son acceptatas, ye posible que existís bella conexión entre los idiomas norcaucasicos y bells idiomas estinguitos que se charrasen antis més a Anatolia y lo norte de Mesopotamia, como lo hatti u las luengas hurrito-urartianas.

En a versión d'a superfamilia dené-caucasica d'o lingüista Serguei Stárostin, lo caucasico nororiental y lo hurrito-urartián sería relacionato només que en un nivel superior d'a familia clamato sino-caucasico.

Relación con o vasco

Muitas d'as luengas caucasicas fan servir sistemas de casos, un d'os quals, lo ergativo, las alparta tipolochicament de quasi totz es idiomas europeus, fueras d'o vasco. La imposibilidat d'emparentar lo vasco con os suyos vecins indoeuropeus fició que los lingüistas mirasen de trobar-li parients a altros puestos. Bells indicios lexicos y morfolochicos (como lo debandito ergativo) son los que levoron a relacionar istos idiomas, estando una d'as teorías més elaboratas la d'a hipotesi dené-caucasica de John D. Bengtson; las prebas socheritas, encara que tentadoras, no se consideran decisivas per la mayoría de lingüistas y la qüestión d'o emparentamiento d'o vasco contina bien ubierta y per aclarir.

Vinclos externos

En anglés:

• Mapa lingüistico de TITUS (Jost Gippert)
• Mapa etnolingüistico d'a CIA
• Mapa lingüistico de familias (Matthew Dryer)
• Mapa etnolingüistico de Tachikistán (Iraj Bashiri)
• Las conexions ibero-caucasicas dende una anvista tipolochica - Estudio d'o vasco, lo cheorchián y altras luengas ergativas que conclui que las similitutz no son prou convincents ta prebar bella relación chenetica.
• Instituto A. Chikobava de Lingüistica, Academia Cheorchiana de Sciencias
• Notas acomparativas d'o hurrito-urartián, lo norcaucasico y lo indoeuropeu (Vyacheslav V. Ivanov)