Diferencia entre revisiones de «Emprenyatura»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
Legobot (descutir | contrebucions)
m Bot: Migrating 93 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q11995 (translate me)
Sin resumen de edición
Linia 1: Linia 1:
{{Articlo 1000|-10}}
{{Articlo 1000|-10}}
[[Imachen:PregnantWoman.jpg|thumb|Una muller prenyata.]]
[[Imachen:PregnantWoman.jpg|thumb|Una muller prenyata.]]
A '''emprenyatura''' '''prenyau''', '''prenyo''' u '''chestación''' se refiere a lo proceso posterior a la [[fecundación]] d'un [[ovulo]] por o [[espermatozoide]], por o qualo se desembolica un nuevo individuo d'a especie adintro d'o cuerpo d'a mai, dica l'inte d'o [[parto]]; fa referencia a iste periodo de tiempo entre a fecundación e o parto. Incluye totz os procesos fisiolochicos de creiximiento y desembolique d'o feto en o interior de l'utero materno, asinas como os importants cambeyos fisiolochicos, metabolicos y morfolochicos que se producen en a muller ta protecher, nutrir y premitir o desembolique d'o feto, como a interrupción d'os ciclos menstruals, u l'aumento d'a mida d'as mamas ta preparar a lactancia.
A '''emprenyatura''', '''prenyau''',<ref name="BENBALL">{{es}} [[Ángel Ballarín Cornel]]: ''[[Diccionario del Benasqués]]''. Institución Fernando el Católico, Zaragoza, segunda edición 1978. p 132, p 399.</ref> '''prenyo''', '''embarazo'''<ref name="BENBALL"/> u '''chestación''' se refiere a lo proceso posterior a la [[fecundación]] d'un [[ovulo]] por o [[espermatozoide]], por o qualo se desembolica un nuevo individuo d'a especie adintro d'o cuerpo d'a mai, dica l'inte d'o [[parto]]; fa referencia a iste periodo de tiempo entre a fecundación e o parto. Incluye totz os procesos fisiolochicos de creiximiento y desembolique d'o feto en o interior de l'utero materno, asinas como os importants cambeyos fisiolochicos, metabolicos y morfolochicos que se producen en a muller ta protecher, nutrir y premitir o desembolique d'o feto, como a interrupción d'os ciclos menstruals, u l'aumento d'a mida d'as mamas ta preparar a lactancia.


Tienen emprenyatura totz os [[mamifero|mamifers]] y, por tanto tamién os [[ser humán|sers humans]]. En a especie humana as chestacions gosan estar unicas, encara que pueden producir-se emprenyaturas moltiples. L'aplicación de tecnicas de reproducción asistita ye fendo puyar a incidencia d'emprenyaturas moltiples en os países desembolicatos.<ref>A incidencia d'emprenyaturas moltiples en a población cheneral ye d'un 1,5%. En tecnicas de fecundación asistita puet gosar estar 20%. Luis E. Tsng; Juan F. Mere. ''Ginecología y Obstetricia''. Vol. 42, núm. 3, aviento de 1996</ref> O [[Determinazión d'o sexo|sexo d'o nuevo individuo]] viene determinato por una combinación chenetica d'a parella de [[cromosoma]]s sexuals, seguntes quala sía la copia transmesa a lo espermatozoide mientres a [[meiosi]].
Tienen emprenyatura totz os [[mamifero|mamifers]] y, por tanto tamién os [[ser humán|sers humans]]. En a especie humana as chestacions gosan estar unicas, encara que pueden producir-se emprenyaturas moltiples. L'aplicación de tecnicas de reproducción asistita ye fendo puyar a incidencia d'emprenyaturas moltiples en os países desembolicatos.<ref>A incidencia d'emprenyaturas moltiples en a población cheneral ye d'un 1,5%. En tecnicas de fecundación asistita puet gosar estar 20%. Luis E. Tsng; Juan F. Mere. ''Ginecología y Obstetricia''. Vol. 42, núm. 3, aviento de 1996</ref> O [[Determinazión d'o sexo|sexo d'o nuevo individuo]] viene determinato por una combinación chenetica d'a parella de [[cromosoma]]s sexuals, seguntes quala sía la copia transmesa a lo espermatozoide mientres a [[meiosi]].


A emprenyatura humana gosa durar nueu meses u bellas 40 semanas dende o primer día d'a zaguera menstruación; u 38 dende a fecundación (alto u baixo bells 9 meses). Se considera que a chestación u emprenyatura prencipia chusto dimpués d'a [[fecundación]] de l'ovulo y a implantación d'o [[embrión]] y a [[utero|matriz]]. O primer trimestre ye l'inte de mayor riesgo d'alborto espontanio; o prencipio d'o tercer trimestre se considera o punto de viabilidat d'o feto, ixe punto dende o qualo puet sobrevivir difuera de l'utero sin de refirme medico. L'[[alborto]] ye a inturrupción d'a emprenyatura, en o lapso que va dende a [[concepción (biolochía)|concepción]] dica o prencipio d'o [[naiximiento]], bien sía de traza voluntaria u por causas naturals u de malautía. Se diz microalborto a lo impedimento d'o desembolique d'o [[embrión|preembrión]] humán y a suya conseqüent muerte.
A emprenyatura humana gosa durar nueu meses u bellas 40 semanas dende o primer día d'a zaguera menstruación; u 38 dende a fecundación (alto u baixo bells 9 meses). Se considera que a chestación u emprenyatura prencipia chusto dimpués d'a [[fecundación]] de l'ovulo y a implantación d'o [[embrión]] y a [[utero|matriz]]. O primer trimestre ye l'inte de mayor riesgo d'alborto espontanio; o prencipio d'o tercer trimestre se considera o punto de viabilidat d'o feto, ixe punto dende o qualo puet sobrevivir difuera de l'utero sin de refirme medico. L'[[alborto]] ye a inturrupción d'a emprenyatura, en o lapso que va dende a [[concepción (biolochía)|concepción]] dica o prencipio d'o [[naiximiento]], bien sía de traza voluntaria u por causas naturals u de malautía. Se diz microalborto a lo impedimento d'o desembolique d'o [[embrión|preembrión]] humán y a suya conseqüent muerte.

== Denominacions ==
En [[aragonés benasqués|benasqués]] se distingue entre ''embarazo'' (pronunciau /embaraso/ con [[seseyo]]) y ''prenyau'': ''embarazo'' se diz en relación a mullers y ''prenyau'' se diz en relación a las fembras d'atras especies<ref name="BENBALL"/> de mamiferos viviparos de manera que la muller puet estar ''embarazada'' (pronunciau /embarasada/) y la craba ''prenyada''.
{{cita|una dona ye '''embarazada''' y una vaca ye '''prenyada'''.<ref name="BENBALL"/>}}

L'[[ALEANR]] no incluyó en as suyas [[enqüesta]]s preguntas sobre o substantivo derivau de ''embarazar'' u ''prenyar'', pero sí o participio derivau d'este verbo como respuesta a la pregunta ''¿ cómo está la mujer que espera un hijo ?''. Por o que fa a l'Alto Aragón as respuestas son ''prenyada'' y ''embarazada'', a segunda con diferents variants.

A parola ''embarazo'' se documenta en parlas alto-aragonesas tant a l'ueste como o [[aragonés cheso|cheso]] y presenta a variant ''embrazo'' en parlas como o [[aragonés chistabín|chistabín]]<ref name="FernandosChistabin">{{es}} [[Fernando Blas Gabarda|BLAS GABARDA, Fernando]] y [[Fernando Romanos Hernando|ROMANOS HERNANDO, Fernando]], ''Diccionario Aragonés: Chistabín-Castellano''; Gara d'Edizions. Zaragoza, [[2008]]. <small>ISBN978-84-8094-061-0</small> p 218.</ref>.


== Referencias ==
== Referencias ==

Versión d'o 18:16 11 set 2014

Articlo d'os 1000
Una muller prenyata.

A emprenyatura, prenyau,[1] prenyo, embarazo[1] u chestación se refiere a lo proceso posterior a la fecundación d'un ovulo por o espermatozoide, por o qualo se desembolica un nuevo individuo d'a especie adintro d'o cuerpo d'a mai, dica l'inte d'o parto; fa referencia a iste periodo de tiempo entre a fecundación e o parto. Incluye totz os procesos fisiolochicos de creiximiento y desembolique d'o feto en o interior de l'utero materno, asinas como os importants cambeyos fisiolochicos, metabolicos y morfolochicos que se producen en a muller ta protecher, nutrir y premitir o desembolique d'o feto, como a interrupción d'os ciclos menstruals, u l'aumento d'a mida d'as mamas ta preparar a lactancia.

Tienen emprenyatura totz os mamifers y, por tanto tamién os sers humans. En a especie humana as chestacions gosan estar unicas, encara que pueden producir-se emprenyaturas moltiples. L'aplicación de tecnicas de reproducción asistita ye fendo puyar a incidencia d'emprenyaturas moltiples en os países desembolicatos.[2] O sexo d'o nuevo individuo viene determinato por una combinación chenetica d'a parella de cromosomas sexuals, seguntes quala sía la copia transmesa a lo espermatozoide mientres a meiosi.

A emprenyatura humana gosa durar nueu meses u bellas 40 semanas dende o primer día d'a zaguera menstruación; u 38 dende a fecundación (alto u baixo bells 9 meses). Se considera que a chestación u emprenyatura prencipia chusto dimpués d'a fecundación de l'ovulo y a implantación d'o embrión y a matriz. O primer trimestre ye l'inte de mayor riesgo d'alborto espontanio; o prencipio d'o tercer trimestre se considera o punto de viabilidat d'o feto, ixe punto dende o qualo puet sobrevivir difuera de l'utero sin de refirme medico. L'alborto ye a inturrupción d'a emprenyatura, en o lapso que va dende a concepción dica o prencipio d'o naiximiento, bien sía de traza voluntaria u por causas naturals u de malautía. Se diz microalborto a lo impedimento d'o desembolique d'o preembrión humán y a suya conseqüent muerte.

Denominacions

En benasqués se distingue entre embarazo (pronunciau /embaraso/ con seseyo) y prenyau: embarazo se diz en relación a mullers y prenyau se diz en relación a las fembras d'atras especies[1] de mamiferos viviparos de manera que la muller puet estar embarazada (pronunciau /embarasada/) y la craba prenyada.

una dona ye embarazada y una vaca ye prenyada.[1]

L'ALEANR no incluyó en as suyas enqüestas preguntas sobre o substantivo derivau de embarazar u prenyar, pero sí o participio derivau d'este verbo como respuesta a la pregunta ¿ cómo está la mujer que espera un hijo ?. Por o que fa a l'Alto Aragón as respuestas son prenyada y embarazada, a segunda con diferents variants.

A parola embarazo se documenta en parlas alto-aragonesas tant a l'ueste como o cheso y presenta a variant embrazo en parlas como o chistabín[3].

Referencias

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 (es) Ángel Ballarín Cornel: Diccionario del Benasqués. Institución Fernando el Católico, Zaragoza, segunda edición 1978. p 132, p 399.
  2. A incidencia d'emprenyaturas moltiples en a población cheneral ye d'un 1,5%. En tecnicas de fecundación asistita puet gosar estar 20%. Luis E. Tsng; Juan F. Mere. Ginecología y Obstetricia. Vol. 42, núm. 3, aviento de 1996
  3. (es) BLAS GABARDA, Fernando y ROMANOS HERNANDO, Fernando, Diccionario Aragonés: Chistabín-Castellano; Gara d'Edizions. Zaragoza, 2008. ISBN978-84-8094-061-0 p 218.

Plantilla:Destacato Plantilla:Destacato