Diferencia entre revisiones de «Pan (chenero)»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición
Rotlink (descutir | contrebucions)
m fixing dead links
Linia 35: Linia 35:
}}
}}


'''''Pan''''' ye un [[chenero (biolochía)|chenero]] de [[primates|primatz]] [[Hominidae|hominidos]] [[Homininae|hominins]], en a [[tribu (biolochía)|subtribu]] d'os [[Panina|panins]], propios d'as [[selva]]s y [[sabana]]s con [[árbol|arbolau]] de l'[[Africa]] sub-sahariana occidental y central, dende [[Senegal]] dica [[Tanzania]],<Ref name="Fundacionmona">{{es}} [http://www.fundacionmona.org/es/LosMonosdeMona/chimpances.html Chimpancés]; consultada o 30 de septiembre de 2012.</ref> enca que son mas freqüents en os países que arredolan o [[golfo de Guinea]]. Popularment se os conoix como '''chimpanzés''' (d'o [[Idioma francés|francés]] <''chimpanzé'')<ref name="RAEchimpancé>[http://www.rae.es/drae/ {{es}} Voz «''chimpancé''» en o ''Diccionario de la Real Academia Española''], consultau o 30 de septiembre de 2012.</ref>.
'''''Pan''''' ye un [[chenero (biolochía)|chenero]] de [[primates|primatz]] [[Hominidae|hominidos]] [[Homininae|hominins]], en a [[tribu (biolochía)|subtribu]] d'os [[Panina|panins]], propios d'as [[selva]]s y [[sabana]]s con [[árbol|arbolau]] de l'[[Africa]] sub-sahariana occidental y central, dende [[Senegal]] dica [[Tanzania]],<Ref name="Fundacionmona">{{es}} [http://www.fundacionmona.org/es/LosMonosdeMona/chimpances.html Chimpancés]; consultada o 30 de septiembre de 2012.</ref> enca que son mas freqüents en os países que arredolan o [[golfo de Guinea]]. Popularment se os conoix como '''chimpanzés''' (d'o [[Idioma francés|francés]] <''chimpanzé'')<ref name="RAEchimpancé>[https://archive.is/20121205100309/www.rae.es/drae/ {{es}} Voz «''chimpancé''» en o ''Diccionario de la Real Academia Española''], consultau o 30 de septiembre de 2012.</ref>.


En l'actualidat o chenero comprende dos [[especie]]s reconoixidas; ''[[Pan troglodytes]]'' (o chimpanzé común) y ''[[Pan paniscus]]'' (o bonobo u chimpanzé pigmeu).<Ref name="CHALINE">{{es}} CHALINE, Jean (1997). ''Del simio al hombre''. Ediciones AKAL. ISBN 978-84-460-0588-9.</ref>
En l'actualidat o chenero comprende dos [[especie]]s reconoixidas; ''[[Pan troglodytes]]'' (o chimpanzé común) y ''[[Pan paniscus]]'' (o bonobo u chimpanzé pigmeu).<Ref name="CHALINE">{{es}} CHALINE, Jean (1997). ''Del simio al hombre''. Ediciones AKAL. ISBN 978-84-460-0588-9.</ref>

Versión d'o 19:34 27 ago 2014

Pan
Chimpanzé común (Pan troglodytes)
Denominacions populars
Chimpanzés
Clasificación cientifica
Eukaryota
Animalia
Chordata
Mammalia
Primates
Haplorrhini
Hominoidea
Hominidae
Homininae
Hominini
[[Pan]]
Descripción
Pan
OKEN, 1816
Distribución cheografica
Amariello, verde, azul y morau subespecies d'o chimpanzé común. Royo, o bonobo.

Pan ye un chenero de primatz hominidos hominins, en a subtribu d'os panins, propios d'as selvas y sabanas con arbolau de l'Africa sub-sahariana occidental y central, dende Senegal dica Tanzania,[1] enca que son mas freqüents en os países que arredolan o golfo de Guinea. Popularment se os conoix como chimpanzés (d'o francés <chimpanzé)[2].

En l'actualidat o chenero comprende dos especies reconoixidas; Pan troglodytes (o chimpanzé común) y Pan paniscus (o bonobo u chimpanzé pigmeu).[3]

Estudeos cheneticos y inmunolochicos han demostrau que Pan ye o chenero vivo filochenicament mas amanau a Homo, en o qual nos trobamos os humans.[4] A diverchencia evolutiva de totz dos linaches, que ixo ye o zaguer antipasau común que compartiemos, s'ha datau en fa bells 5-6 millons d'anyos.[5] Os chimpanzés y os humans compartimos aproximadament o 96% d'o nuestro chenoma.[4]

Descripción

Son animals diurnos y tienen costumbres arboricolas u semi-arboricolas, gosando pasar en o suelo quasi o 50% d'o tiempo que son dispiertos.[3][5] Os exemplars chovens son mas arboricolas que no es adultos.

Son animals socials, y viven en grupos complexos (sociedatz) con numeros d'individuos que bailan d'entre 15 y 150. En a especie P. troglodytes, os grupos s'agregan y se disgregan estacionalment, desfendo-se en grupichons mas chicorrons, tot seguindo una estratechia que os primatologos denominan «de fisión-fusión».[6][7]

Referencias

  1. (es) Chimpancés; consultada o 30 de septiembre de 2012.
  2. (es) Voz «chimpancé» en o Diccionario de la Real Academia Española, consultau o 30 de septiembre de 2012.
  3. 3,0 3,1 (es) CHALINE, Jean (1997). Del simio al hombre. Ediciones AKAL. ISBN 978-84-460-0588-9.
  4. 4,0 4,1 (es) La secuencia del genoma del chimpancé muestra que comparte un 96% con el humano, consultau o 30 de septiembre de 2012.
  5. 5,0 5,1 (es) ARSUAGA FERRERAS, Juan Luis y MARTÍNEZ MENDIZÁBAL, Ignacio (1998). La Especie Elegida. Ediciones Temas de Hoy. ISBN 84-226-7547-1.
  6. (es) Homínidos contemporáneos, consultada o 30 de septiembre de 2012.
  7. (es) Estrategias conductuales entre los machos de un grupo de Alouatta palliatta, consultau o 30 de septiembre de 2012.

Se veiga tamién

Vinclos externos