Diferencia entre revisiones de «Vitis vinifera»
Sin resumen de edición |
|||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{en desarrollo}} |
|||
{{Taxobox |
{{Taxobox |
||
|nombre_sci = Vitis vinifera |
|nombre_sci = Vitis vinifera |
||
Linia 33: | Linia 32: | ||
}} |
}} |
||
'''''Vitis vinifera''''' ye una [[especie (biolochía)|especie]] de planta d'a división [[Magnoliophyta]], d'a clase ''[[Magnoliopsida]]'', de l'orden ''[[Vitales]]'' y d'a familia ''[[Vitaceae]]''. Ye una [[planta trepadora]] y de port por un regular [[arbustivo]]. Ye orichinaria d'o [[Proximo Orient]] y d'o [[Caucas]] y se cautiva en muitos países con climas temperaus u temperaus-calidos p'aproveitar o suyo [[fruito]] (a [[uga]]), con o que se fa o [[vin]]. |
'''''Vitis vinifera''''' ye una [[especie (biolochía)|especie]] de planta d'a división ''[[Magnoliophyta]]'', d'a clase ''[[Magnoliopsida]]'', de l'orden ''[[Vitales]]'' y d'a familia ''[[Vitaceae]]''. Ye una [[planta trepadora]] y de port por un regular [[arbustivo]]. Ye orichinaria d'o [[Proximo Orient]] y d'o [[Caucas]] y se cautiva en muitos países con climas temperaus u temperaus-calidos p'aproveitar o suyo [[fruito]] (a [[uga]]), con o que se fa o [[vin]]. |
||
Os campos de vinya son "[[vinyal|vinyer]]s" u "[[vinyal]]s" y cubren amplas zonas en os [[semontano]]s d'os [[Pireneus]] ([[Semontano de Balbastro]]), y d'o [[Sistema Iberico]] ([[Campo de Borcha]], [[Campo de Carinyena]], ecetra). |
Os campos de vinya son "[[vinyal|vinyer]]s" u "[[vinyal]]s" y cubren amplas zonas en os [[semontano]]s d'os [[Pireneus]] ([[Semontano de Balbastro]]), y d'o [[Sistema Iberico]] ([[Campo de Borcha]], [[Campo de Carinyena]], ecetra). |
||
Linia 40: | Linia 39: | ||
== Fitonimia == |
== Fitonimia == |
||
A vinya se cautiva dende muito antigo en a [[Peninsula Iberica]], fendo part de l'[[agricultura mediterrania]]. Por o enradigada que ye a tradición d'o suyo cautivo en o quadrant nordeste d'a peninsula, a terminolochía asociada a esta planta en [[idioma latín|latín]] pasó a las luengas romances peninsulars como l'[[idioma aragonés|aragonés]]. Esta terminolochía ye bien conoixida por haber estau documentada en l'[[ALEANR]].<ref>{{es}} [[Manuel Alvar]]: ''Atlas lingüístico y etnográfico de Aragón, Navarra y Rioja''. [[Institución Fernando El Católico]]. Departamento de Geografía Lingüística, Institución Fernando el Católico de la Excma. Diputación Provincial de Zaragoza, 1983.</ref> |
A vinya se cautiva dende muito antigo en a [[Peninsula Iberica]], fendo part de l'[[agricultura mediterrania]]. Por o enradigada que ye a tradición d'o suyo cautivo en o quadrant nordeste d'a peninsula, a terminolochía asociada a esta planta en [[idioma latín|latín]] pasó a las luengas romances peninsulars como l'[[idioma aragonés|aragonés]]. Esta terminolochía ye bien conoixida por haber estau documentada en l'[[ALEANR]].<ref>{{es}} [[Manuel Alvar]]: ''Atlas lingüístico y etnográfico de Aragón, Navarra y Rioja''. [[Institución Fernando El Católico]]. Departamento de Geografía Lingüística, Institución Fernando el Católico de la Excma. Diputación Provincial de Zaragoza, 1983. Tomo II </ref> |
||
As [[branca]]s chovens d'a on salen as fuellas, os [[filo (botanica)|filo]]s y os carrazos son os [[ixarmiento]]s. A fuella d'a vinya se diz ''pámpano'' u ''pampano'', pero tamién se'n parla en plural como ''as pampas''. A [[chema]] d'a vinya se diz ''brotón''. O [[tegumento]] d'o fruito se diz ''[[borfollo]]'' (y variants) u ''pelello'' (y variants con castellanización fonetica). O fruito ye a [[uga]], a [[infrutescencia]] ye o [[carrazo]] (cheosinónimo sobre tot oriental) u [[racimo]] (cheosinonimo occidental). A simient ye a [[pepita]], [[gran de uga]] u graneta. |
|||
== Referencias == |
== Referencias == |
Versión d'o 16:43 18 avi 2013
Vitis vinifera | |
---|---|
Ilustración de Vitis vinifera en o manual de plantas medicinals de Köhler de 1887. | |
Denominacions populars | |
Vinya
| |
Clasificación cientifica | |
Plantae | |
Magnoliophyta | |
Magnoliopsida | |
Vitales | |
Vitaceae | |
Vitis | |
V. vinifera | |
Descripción | |
Vitis vinifera
Linné, 1758 |
Vitis vinifera ye una especie de planta d'a división Magnoliophyta, d'a clase Magnoliopsida, de l'orden Vitales y d'a familia Vitaceae. Ye una planta trepadora y de port por un regular arbustivo. Ye orichinaria d'o Proximo Orient y d'o Caucas y se cautiva en muitos países con climas temperaus u temperaus-calidos p'aproveitar o suyo fruito (a uga), con o que se fa o vin.
Os campos de vinya son "vinyers" u "vinyals" y cubren amplas zonas en os semontanos d'os Pireneus (Semontano de Balbastro), y d'o Sistema Iberico (Campo de Borcha, Campo de Carinyena, ecetra).
D'antes bi habio vinyers en tierras mes fridas en o Prepireneu y Sistema Iberico que teneban una importancia relativa p'a economía local. Manimenos con o paso d'o tiempo s'ha iu abandonando estos cautivos por estar poco rentables.
Fitonimia
A vinya se cautiva dende muito antigo en a Peninsula Iberica, fendo part de l'agricultura mediterrania. Por o enradigada que ye a tradición d'o suyo cautivo en o quadrant nordeste d'a peninsula, a terminolochía asociada a esta planta en latín pasó a las luengas romances peninsulars como l'aragonés. Esta terminolochía ye bien conoixida por haber estau documentada en l'ALEANR.[1]
As brancas chovens d'a on salen as fuellas, os filos y os carrazos son os ixarmientos. A fuella d'a vinya se diz pámpano u pampano, pero tamién se'n parla en plural como as pampas. A chema d'a vinya se diz brotón. O tegumento d'o fruito se diz borfollo (y variants) u pelello (y variants con castellanización fonetica). O fruito ye a uga, a infrutescencia ye o carrazo (cheosinónimo sobre tot oriental) u racimo (cheosinonimo occidental). A simient ye a pepita, gran de uga u graneta.
Referencias
- ↑ (es) Manuel Alvar: Atlas lingüístico y etnográfico de Aragón, Navarra y Rioja. Institución Fernando El Católico. Departamento de Geografía Lingüística, Institución Fernando el Católico de la Excma. Diputación Provincial de Zaragoza, 1983. Tomo II
Bibliografía
- (es) Manuel Alvar: Atlas lingüístico y etnográfico de Aragón, Navarra y Rioja. Institución Fernando El Católico. Departamento de Geografía Lingüística, Institución Fernando el Católico de la Excma. Diputación Provincial de Zaragoza, 1983.
- (es) Ignacio Jordán Claudio de Asso y del Río: Historia de la Economía Política de Aragón Editorial MAXTOR, 2010.
- (es) María Victoria Azcárate Luxán: El viñedo en El Sobrarbe durante el siglo XI. Espacio, tiempo y forma. Serie VI, Geografía, ISSN 1130-2968, Tomo 3, 1990 , pachinas 151-166.