Diferencia entre revisiones de «Vitis vinifera»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición
Linia 1: Linia 1:
{{en desarrollo}}
{{Taxobox
{{Taxobox
|nombre_sci = Vitis vinifera
|nombre_sci = Vitis vinifera
Linia 33: Linia 32:
}}
}}


'''''Vitis vinifera''''' ye una [[especie (biolochía)|especie]] de planta d'a división [[Magnoliophyta]], d'a clase ''[[Magnoliopsida]]'', de l'orden ''[[Vitales]]'' y d'a familia ''[[Vitaceae]]''. Ye una [[planta trepadora]] y de port por un regular [[arbustivo]]. Ye orichinaria d'o [[Proximo Orient]] y d'o [[Caucas]] y se cautiva en muitos países con climas temperaus u temperaus-calidos p'aproveitar o suyo [[fruito]] (a [[uga]]), con o que se fa o [[vin]].
'''''Vitis vinifera''''' ye una [[especie (biolochía)|especie]] de planta d'a división ''[[Magnoliophyta]]'', d'a clase ''[[Magnoliopsida]]'', de l'orden ''[[Vitales]]'' y d'a familia ''[[Vitaceae]]''. Ye una [[planta trepadora]] y de port por un regular [[arbustivo]]. Ye orichinaria d'o [[Proximo Orient]] y d'o [[Caucas]] y se cautiva en muitos países con climas temperaus u temperaus-calidos p'aproveitar o suyo [[fruito]] (a [[uga]]), con o que se fa o [[vin]].


Os campos de vinya son "[[vinyal|vinyer]]s" u "[[vinyal]]s" y cubren amplas zonas en os [[semontano]]s d'os [[Pireneus]] ([[Semontano de Balbastro]]), y d'o [[Sistema Iberico]] ([[Campo de Borcha]], [[Campo de Carinyena]], ecetra).
Os campos de vinya son "[[vinyal|vinyer]]s" u "[[vinyal]]s" y cubren amplas zonas en os [[semontano]]s d'os [[Pireneus]] ([[Semontano de Balbastro]]), y d'o [[Sistema Iberico]] ([[Campo de Borcha]], [[Campo de Carinyena]], ecetra).
Linia 40: Linia 39:


== Fitonimia ==
== Fitonimia ==
A vinya se cautiva dende muito antigo en a [[Peninsula Iberica]], fendo part de l'[[agricultura mediterrania]]. Por o enradigada que ye a tradición d'o suyo cautivo en o quadrant nordeste d'a peninsula, a terminolochía asociada a esta planta en [[idioma latín|latín]] pasó a las luengas romances peninsulars como l'[[idioma aragonés|aragonés]]. Esta terminolochía ye bien conoixida por haber estau documentada en l'[[ALEANR]].<ref>{{es}} [[Manuel Alvar]]: ''Atlas lingüístico y etnográfico de Aragón, Navarra y Rioja''. [[Institución Fernando El Católico]]. Departamento de Geografía Lingüística, Institución Fernando el Católico de la Excma. Diputación Provincial de Zaragoza, 1983.</ref>
A vinya se cautiva dende muito antigo en a [[Peninsula Iberica]], fendo part de l'[[agricultura mediterrania]]. Por o enradigada que ye a tradición d'o suyo cautivo en o quadrant nordeste d'a peninsula, a terminolochía asociada a esta planta en [[idioma latín|latín]] pasó a las luengas romances peninsulars como l'[[idioma aragonés|aragonés]]. Esta terminolochía ye bien conoixida por haber estau documentada en l'[[ALEANR]].<ref>{{es}} [[Manuel Alvar]]: ''Atlas lingüístico y etnográfico de Aragón, Navarra y Rioja''. [[Institución Fernando El Católico]]. Departamento de Geografía Lingüística, Institución Fernando el Católico de la Excma. Diputación Provincial de Zaragoza, 1983. Tomo II </ref>

As [[branca]]s chovens d'a on salen as fuellas, os [[filo (botanica)|filo]]s y os carrazos son os [[ixarmiento]]s. A fuella d'a vinya se diz ''pámpano'' u ''pampano'', pero tamién se'n parla en plural como ''as pampas''. A [[chema]] d'a vinya se diz ''brotón''. O [[tegumento]] d'o fruito se diz ''[[borfollo]]'' (y variants) u ''pelello'' (y variants con castellanización fonetica). O fruito ye a [[uga]], a [[infrutescencia]] ye o [[carrazo]] (cheosinónimo sobre tot oriental) u [[racimo]] (cheosinonimo occidental). A simient ye a [[pepita]], [[gran de uga]] u graneta.


== Referencias ==
== Referencias ==

Versión d'o 16:43 18 avi 2013

Vitis vinifera
Ilustración de Vitis vinifera en o manual de plantas medicinals de Köhler de 1887.
Denominacions populars
Vinya
Clasificación cientifica
Plantae
Magnoliophyta
Magnoliopsida
Vitales
Vitaceae
Vitis
V. vinifera
Descripción
Vitis vinifera
Linné, 1758

Vitis vinifera ye una especie de planta d'a división Magnoliophyta, d'a clase Magnoliopsida, de l'orden Vitales y d'a familia Vitaceae. Ye una planta trepadora y de port por un regular arbustivo. Ye orichinaria d'o Proximo Orient y d'o Caucas y se cautiva en muitos países con climas temperaus u temperaus-calidos p'aproveitar o suyo fruito (a uga), con o que se fa o vin.

Os campos de vinya son "vinyers" u "vinyals" y cubren amplas zonas en os semontanos d'os Pireneus (Semontano de Balbastro), y d'o Sistema Iberico (Campo de Borcha, Campo de Carinyena, ecetra).

D'antes bi habio vinyers en tierras mes fridas en o Prepireneu y Sistema Iberico que teneban una importancia relativa p'a economía local. Manimenos con o paso d'o tiempo s'ha iu abandonando estos cautivos por estar poco rentables.

Fitonimia

A vinya se cautiva dende muito antigo en a Peninsula Iberica, fendo part de l'agricultura mediterrania. Por o enradigada que ye a tradición d'o suyo cautivo en o quadrant nordeste d'a peninsula, a terminolochía asociada a esta planta en latín pasó a las luengas romances peninsulars como l'aragonés. Esta terminolochía ye bien conoixida por haber estau documentada en l'ALEANR.[1]

As brancas chovens d'a on salen as fuellas, os filos y os carrazos son os ixarmientos. A fuella d'a vinya se diz pámpano u pampano, pero tamién se'n parla en plural como as pampas. A chema d'a vinya se diz brotón. O tegumento d'o fruito se diz borfollo (y variants) u pelello (y variants con castellanización fonetica). O fruito ye a uga, a infrutescencia ye o carrazo (cheosinónimo sobre tot oriental) u racimo (cheosinonimo occidental). A simient ye a pepita, gran de uga u graneta.

Referencias

  1. (es) Manuel Alvar: Atlas lingüístico y etnográfico de Aragón, Navarra y Rioja. Institución Fernando El Católico. Departamento de Geografía Lingüística, Institución Fernando el Católico de la Excma. Diputación Provincial de Zaragoza, 1983. Tomo II

Bibliografía

Veyer tamién