Diferencia entre revisiones de «Mitolochía griega»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
Legobot (descutir | contrebucions)
m Bot: Migrating 89 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q34726 (translate me)
no pienso leyer-me y reescribir tot isto...
Linia 1: Linia 1:
[[Imachen:NAMA Athéna Varvakeion.jpg|200px|right|[[Atenea]]]]
{{correchir}}
A '''mitolochía griega''' ye o conchunto de mitos y leyendas perteneixients a os [[antigos griegos]] que tractan d'os suyos [[dioses griegos|dioses]] y [[herois griegos|herois]], a naturaleza d'o mundo y os orichens y significau d'os suyos propios cultos y practicas rituals. Feban parte d'a relichión de l'[[Antiga Grecia]].
[[Imachen:NAMA Athéna Varvakeion.jpg|300px|right]]
A '''mitolochía griega''' ye o conchunto de mitos y leyendas perteneixients a os [[antigos griegos]] que tractan d'os suyos [[dioses griegos|dioses]] y [[herois griegos|herois]], a naturaleza d'o mundo y os orichens y significau d'os suyos propios cultos y practicas rituals. Formaban parte d'a relichión de l'[[Antiga Grecia]].


A mitolochía griega amaneixe explicitament en una extensa colección de relatos y implicitament en artes figurativas, como ceramica pintada. Os mitos griegos intentan explicar os orichens d'o mundo y charran d'as vidas y aventuras d'una amplia variedat de dioses, [[heroi]]s y atras creyaturas mitolochicas. Istes relatos estioron orichinalment difundius en una tradición poetica oral, si bien actualment os mitos se conoixen prencipalment gracias a la literatura griega.
A mitolochía griega amaneixe explicitament en una ampla colección de relatos y implicitament en artes figurativas, como ceramica pintada. Os mitos griegos intentan explicar os orichens d'o mundo y charran d'as vidas y aventuras d'una gran variedat de dioses, [[heroi]]s y atras creyaturas mitolochicas. Istos relatos fuoron orichinalment difundius en una tradición poetica oral, encara que actualment os mitos se conoixen mas que mas gracias a la literatura griega.


As fuents literarias mas antigas conoixidas, os poemas épicos d'a [[Iliada]] y a [[Odisea]], se centran en os sucesos arredol d'a Guerra de Troya. Dos poemas d'o quasi contemporanio d'Homero, Hesíodo, a Teogonía y [[Os Treballos y os Días]], contienen relatos sobre a chenesi d'o mundo, a sucesión de gobernants divinos y epocas humanas y l'orichen d'as trachedias humanas. Tamién se conservoron mitos en os himnos homericos, en fragmentos de poesía epica d'o ciclo troyano, en poemas liricos, en as obras d'os dramaturgos d'o sieglo V a. C., en escritos d'os investigadors y poetas d'o periodo helenistico y en textos d'a epoca de l'Imperio Román d'autors como Plutarco y Pausanias.
As fuents literarias mas antigas conoixidas, os poemas epicos d'a [[Iliada]] y a [[Odisea]], se centran en os succesos arredol d'a Guerra de Troya. Dos poemas d'o quasi contemporanio d'[[Homero]], [[Hesíodo]], a Teogonía y [[Os Treballos y os Días]], contienen relatos sobre a chenesi d'o mundo, a succesión de gobernants divinos y epocas humanas y l'orichen d'as trachedias humanas. Tamién se conservoron mitos en os himnos homericos, en fragmentos de poesía epica d'o ciclo troyano, en poemas liricos, en as obras d'os dramaturgos d'o [[sieglo V aC]], en escritos d'os investigadors y poetas d'o periodo helenistico y en textos d'a epoca d'o [[Imperio Román]] d'autors como Plutarco y Pausanias.


== Referencias ==
== Fuentes d'a mitolochía griega ==
{{listaref}}
A mitolochía griega se conoixe en l'actualidat primordialment por a [[literatura griega]] y por representacions miticas sobre meyos plasticos dataus dende o [[periodo cheometrico]] (sobre 900-800 a.C.) en adebant.<ref name="Graf200">{{cita libro | apellidos=Fritz | nombre=G. | tetulo=Greek mythology: an introduction | año=1993, 1996 reimpr. | ubicación=Baltimore | editorial=Johns Hopkins University Press | isbn=9780801853951 | páginas=200}}</ref>
=== Fuents literarias ===
Os relatos miticos chugan un papel important en quasi totz os cheneros d'a literatura griega. Manimenos ixo, o solo manual cheneral mitografico conservau de l'antiguidat griega estió a ''[[Biblioteca mitolochica]]'' de Pseudo-[[Apolodoro d'Atenas|Apolodoro]]. Ista obra intenta unificar as historias contradictorias d'os poetas y proporciona un gran resumen d'a mitolochía tradicional griega y as leyendas heroicas.<ref name="Hard1">{{cita libro | apellidos=[[Herbert Jennings Rose|Rose]] | coautores=Hard, R. | tetulo=The Routledge handbook of Greek mythology | ubicación=Londres, Nueva York | editorial=Routledge | año=2003 | isbn=9780415186360 | páginas=1–7}}</ref> Apolodoro vivió entre ''c.'' 180-120 a.C. y escribió sobre muitos d'istes temas, pero manimenos a ''Biblioteca'' discute sucesos que tenioron puesto muito dimpués d'a suya muerte, y d'astí o nombre Pseudo-Apolodoro.


Entre as fuents literarias mas antigas son totz dos poemas epicos de [[Homero]], a ''Iliada'' y a ''Odisea''. Atros poetas completoron o «ciclo épico», pero istes poemas menors posteriors s'han perdiu quasi en a suya totalidat. Antiparte d'o suyo nombre tradicional, os [[himnos homericos]] no tienen relación directa con Homero. Son himnos corals d'a parte mas antiga d'a clamata [[Poesía lirica|epoca lirica]].<ref name="Miles7">{{cita libro | apellidos-editor=Miles | nombre-editor=G. | tetulo=Classical mythology in English literature: a critical anthology | ubicación=Londres, Nueva York | editorial=Routledge | año=1999 | isbn=9780415147552 | páginas=7–8}}</ref> [[Hesíodo]], un posible contemporanio d'Homero, ofreix en a suya ''[[Teogonía]]'' ("Orichen d'os dioses") o relato mas completo d'os primers mitos griegos, tractando d'a creyación d'o mundo, l'orichen d'os dioses, os [[Titans]] y os [[Chigants]], incluindo elaboradas chenealochías, relatos populars y mitos [[etiolochía|etiolochicos]]. Os ''Treballos y días'' d'Hesíodo, un poema didactico sobre a vida agricola, incluye tamién os mitos de [[Prometeu]], [[Pandora]] y as [[Mito d'as razas|quatro edatz]]. O poeta da consello sobre a millor forma de trunfar en un mundo perigloso, tornau encara mas perigloso por os suyos dioses.<ref name="Br" />

Os poetas liricos tomoron a ormino os suyos temas d'os mitos, pero o tractamiento s'estió fendo cada vez menos narrativo y mas alusivo. Os poetas liricos griegos, incluius [[Píndaro]], [[Baquílides]] y [[Simónides de Ceos|Simónides]], y os bucolicos, como [[Teócrito]] y [[Bión d'Esmirna|Bión]], contan sucesos mitolochicos individuals.<ref name="Brazouskixii">{{cita libro | apellidos=Brazouski | nombre=A. | otrosautores=Klatt, M. J. | tetulo=Children's books on ancient Greek and Roman mythology: an annotated bibliography | editorial=Greenwood Publishing | año=1994 | isbn=9780313289736 | página=xii | sinpp=sí}}</ref> Adicionalment, os mitos estioron crucials t'o [[Teatro de l'Antiga Grecia|drama ateniense clasico]]. Os dramaturgos [[Trachedia|trachicos]] [[Esquilo]], [[Sofocles]] y [[Eurípides]] tomoron a mayoría d'as suyas tramas d'a edat d'os herois y a Guerra de Troya. Muitas d'as grans historias trachicas (como [[Agamenón]] y os suyos fillos, [[Edipo]], [[Chasón]], [[Medea]], etcetera) tomoron a suya forma clasica en istas obras trachicas. O dramaturgo comico [[Aristófanes]] tamién usó mitos, en ''[[As aus]]'' y ''[[As ranas]]''.<ref name="Miles7" />

Os historiadors [[Herodoto]] y [[Diodoro Siculo]] y os cheógrafos Pausanias y [[Estrabón]], que viachoron por totz griego y replegoron as historias que sentiban, proporcionan numerosos mitos y leyendas locals, dando a ormino versions alternativas poco conoixidas. En particular Heródoto buscó as diversas tradicions que se le presentaban y trobó as radices historicas u mitolochicas en a confrontación entre Grecia y o Este,<ref name="CartledgeSpartans">{{cita libro | apellidos=Cartledge | nombre=P. | tetulo=Oi Spartiates | editorial=Livanis Nea Synora | año=2004 | isbn=9601408436 | página=60}}</ref><ref name="CartledgeGreeks">{{cita libro | apellidos=Cartledge | nombre=P. | tetulo=The Greeks: A Portrait of Self and Others | editorial=Oxford University Press | año=2002 | isbn=0192803883 | página=22}}</ref> intentando unificar os orichens y mezclas de distintos conceptos culturals.

A poesía d'as epocas [[Periodo helenistico|helenistica]] y [[Antiga Roma|romana]], encara que componidas como exercicios literarios mas que culturals. Manimenos, contienen muitos detalles importants que d'unatra forma s'habrían perdiu. Ista categoría incluye as obras de:

* Os poetas romanos [[Ovidio]], [[Publio Papinio Estacio|Estacio]], [[Valerio Flaco]], [[Seneca]] y [[Virgilio]], con o comentario de [[Servio]].
* Os poetas griegos d'a [[antiguidat tardana]] [[Nono de Panópolis|Nono]], [[Antonino Liberal]] y [[Quinto d'Esmirna]].
* Os poetas griegos d'o [[periodo helenistico]] [[Apolonio de Rodas]], [[Calímaco (poeta)|Calímaco]], Pseudo-[[Eratóstenes]] y [[Partenio de Nicea|Partenio]].
* As novelas antigas d'autors griegos y romanos como [[Apuleyo]], [[Petronio]], [[Loliano]] y [[Heliodoro]].

As ''Fabulae'' y ''De astronomica'' d'o escritor romano conoixiu como Pseudo-[[Higino]] son dos importants compendios no poeticos de mitos. Atras dos fuents utils son as ''Imachens'' de [[Filóstrato]] y as ''Descripcions'' de [[Calístrato (retorico)|Calistrato]].

Finalment, [[Arnobio]] y quantos escritors bizantinos proporcionan detalles importants de mitos, muitos d'ells procedents d'obras griegas anteriors actualment perdidas. Entre istes s'incluyen un lexico de [[Hesiquio d'Alejandría|Hesiquio]], a ''[[Suda]]'' y os tractaus de [[Juan Tzetzes]] y [[Eustacio de Tesalónica|Eustacio]]. O punto de vista moralizador cristiano sobre os mitos griegos se resume en o dito ἐν παντὶ μύθῳ καὶ τὸ Δαιδάλου μύσος ''en panti muthōi kai to Daidalou musos''("en tot mito ye a profanación de Dédalo"), sobre o qual diz la ''Suda'' que alude a o papel de [[Dédalo]] en satisfer a «luxuria antinatural» de [[Pasífae]] por o toro de Poseidón: «Dau que l'orichen y culpa d'istes mals s'atribuyoron a Dédalo y estió odiau por ells, se convirtió en l'obchecto d'o proverbio.»<ref>{{ref-Theoi|Titan/Pasiphae.html|Pasiphae}}</ref>

=== Fuents arqueolochicas ===
O escubrimiento d'a [[civilización micénica]] por o [[arqueologo]] aficionau alemán [[Heinrich Schliemann]] en o [[sieglo XIX]] y o d'a [[civilización minoica]] en [[Creta]] por o arqueologo britanico sir [[Arthur Evans]] en o [[sieglo XX|XX]] aduyoron a explicar muitas d'as preguntas existents sobre as epicas d'Homero y proporcionon evidencias arqueolochicas de muitos d'os detalles mitolochicos sobre dioses y herois. Desafortunadament, a evidencia sobre mitos y rituals en os chacimientos micenicos y minoicos ye completament monumental, ya que as inscripcions en [[lineal B]] (una forma antiga de [[idioma griego|griego]] trobau tanto en Creta como en Grecia) estioron usadas prencipalment ta rechistrar inventarios, si bien los nombres de dioses y herois han estau dubdosament revelaus.<ref name="Br" />

Os disenyos cheometricos sobre ceramica d'o [[sieglo VIII a. C.|sieglo VIII a.C.]] represientan scenas d'o ciclo troyano, asinas como as aventuras d'Heracles. Istas representacions visuals d'os mitos son importants por dos razons: por una parte muitos mitos griegos son antes en ceramica que en fuents literarias (por eixemplo, de [[os dotze treballos]] d'Heracles solament l'aventura de [[Cerbero]] amaneixe en un texto literario contemporanio), y por unatra as fuents visuals represientan a veces mitos u scenas miticas que no son replegadas en garra fuent literaria conservada. En qualques casos, a primera representación conoixida d'un mito en l'arte cheometrico ye anterior en quantos sieglos a la suya primera representación conoixida en a poesía arcaica tardana.<ref name="Br" />

== Visión cheneral d'a historia mitica ==
A historia mitolochica d'o mundo puede dividirse en tres u quatro grans periodos:
* '''Os mitos d'orichen u edat d'os dioses:''' mitos sobre os orichens d'o mundo, os dioses y a raza humana.
* '''A edat en a qual hombres y dioses se mezclaban librement:''' historias d'as primeras interaccions entre dioses, semidioses y mortals.
* '''A edat d'os herois (edat heroica), an l'actividat divina yera mas limitada:''' As zagueras y mayors leyendas heroicas son as d'a [[Guerra de Troya]] y as suyas conseqüencias (consideradas por qualques investigadors como un quatreno periodo separau).

=== A edat d'os dioses ===
==== Cosmogonía y cosmolochía ====
Os «mitos d'orichen» u «mitos de creyación» represientan un intento por fer comprensible o universo en termins humans y explicar l'orichen d'o mundo.<ref name="Brazouskix">{{cita libro | apellidos=Brazouski | nombre=A. | otrosautores=Klatt, M. J. | tetulo=Children's Books on Ancient Greek and Roman Mythology: An Annotated Bibliography | editorial=Greenwood Publishing | año=1994 | isbn=0313289735 | página=x | sinpp=sí}}</ref> A versión mas ampliament acceptada en a epoca, si bien un relato filosofico d'o comienzo d'as cosetas, ye a replegada por [[Hesíodo]] en a suya ''Teogonía''. Empecipia con o [[Caos (mitolochía)|Caos]], un profundo vacío. D'iste surchió '''[[Gea]]''' (a Tierra) y belatros seres divinos primordials: [[Eros]] (Amor), o [[Érebo]].<ref name="Theogony116-138">Hesíodo, ''Teogonía'' [[s:Teogonía|116–38]].</ref> Sin aduya masculina, Gea dio a luz a [[Urano (mitolochía)|Urano]] (o Ciel), que alavez a fertilizó. D'ista unión naixioron primero os [[Titans]]: [[Océano (mitolochía)|Océano]], [[Ceo]], [[Crío]], [[Hiperión]], [[Jápeto]], [[Tea]], [[Rea]], [[Temis (mitolochía)|Temis]], [[Mnemósine]], [[Febe (mitolochía)|Febe]], [[Tetis (titánide)|Tetis]] y [[Crono]]. Dimpués d'iste, Gea y Urano dicioron que no naixerían mas Titans, de traza que siguioron os [[Cíclope]]s d'un solament uello y os [[Hecatónquiros]] u Centimanos. Crono («o mas choven, o mas terrible d'os fillos [de Gea]»<ref name="Theogony116-138" />) se convirtió en o gobernante d'os dioses con a suya chirmana y esposa Rea como consorte y os atros Titans como a suya corte.

O tema de conflicto pai-fillo se repitió quan Crono s'enfrentó con o suyo fillo, [[Zeus]]. Dimpués d'haber traicionau a o suyo pai, Crono temeba que a suya descendencia fese lo mesmo, por la qual cosa cada vez que Rea daba a luz un fillo, ell lo trusquiba. Rea l'odiaba y le enganyó amagando a Zeus y embolicando una piedra en pañals, que Crono se trusquió. Quan Zeus creixió, dio a o suyo pai una droga que le obligó a vomecar a os suyos chirmans y a la piedra, que heban remaniu en o estomaco de Crono tot o tiempo. Zeus luitó alavez contra ell por o trono d'os dioses. A la fin, con la aduya d'os Cíclopes (a qui liberó d'o Tártaro), Zeus y os suyos chirmans aconsiguioron a victoria, condenando a Crono y os Titanes a prisión en o Tártaro.<ref name="Theogony713-735">Hesíodo, ''Teogonía'' [[s:Teogonía|713–35]].</ref>

Zeus sufrió a mesma preocupación y, dimpués que estase profetizau que a suya primera esposa [[Metis (mitolochía)|Metis]] daría a luz un dios «mas gran que ell», se la trusquió. Manimenos Metis ya yera embarazata de [[Atena]] y isto le entristió dica que ista brotó d'a suya cabeza, adulta y vestida t'a guerra. Iste «renaiximiento» d'Atena estió usau como sincusa ta explicar por qué no estió derrocau por a siguient cheneración de dioses, a o mesmo tiempo que explica a suya presencia. Ye probable que os cambeos culturals ya en progreso absorbesen o culto local d'Atena en Atenas dentro d'o panteón olimpico sin conflicto porque no podeba estar derrocau.

==== O panteón griego ====
Seguntes a mitolochía clasica, dimpués d'o derrocamiento d'os Titans o nuevo panteón de dioses y diosas estió confirmau. Entre os prencipals dioses griegos yeran os olimpicos, residents d'o Olimpo baixo a mirada de [[Zeus]]. (A limitación d'o suyo numero a dotze pareixe haber estau una ideya comparativament moderna).<ref name="Stoll8">{{cita libro | apellidos=Stoll | nombre=H. W. | título=Handbuch der religion und mythologie der Griechen und Römer | ubicación=Leipzig | editorial=B. G. Teubner | año=1875 | id={{LCCN|34031910}} | página=8}}</ref> Antiparte d'istes, os griegos adoraban a diversos dioses rupestres, a o semidiós rustico Pan, as ninfas -náyades que moraban en as fuents, dríades en os arbols y nereidas en o mar-, dioses-río, y atros. Amás, i heba poders oscuros d'o inframundo, como as Erinias (u Furias), que se diciba que acazaban a os culpables de crimens contra os parients.<ref name="BrRel">{{cita diccionario | título=Greek Religion | diccionario=Encyclopædia Britannica | año=2002}}</ref> Ta honrar a l'antigo panteón griego, os poetas componioron os himnos homericos (un conchunto de 33 cantas).<ref name="Cashford174">{{cita libro | apellidos-editor=Cashford | nombre-editor=J. | título=The Homeric Hymns | editorial=Penguin Books | año=2003 | isbn=0140437827 | página=vii | sinpp=sí}}</ref> Gregory Nagy considera a «os mas extensos himnos homericos como simples preludios (comparaus con a Teogonía), cadagún d'os quals invoca a un dios».<ref name="Nagy54">{{cita libro | apellidos=Nagy | nombre=G. | título=Greek Mythology and Poetics | editorial=Cornell University Press | año=1990 | isbn=0801480485 | página=54}}</ref>

En l'amplia variedat de mitos y leyendas que forman a mitolochía griega, as deidatz que yeran nativas d'os lugars griegos se describiban como esencialment humanas pero con cuerpos ideyals. Seguntes Walter Burkert a caracteristica definitoria d'o antropomorfismo griego ye que «os dioses griegos son personas, no abstraccions, ideyas u conceptos».<ref name="Burkert182">{{cita libro | apellidos=Burkert | nombre=W. | título=Greek Religion: Archaic And Classical | editorial=Blackwell Publishing | año=2002 | isbn=0631156240 | página=182}}</ref> Con independencia d'as suyas formas esencials, os antigos dioses griegos tienen muitas habilidatz fantesticas, estando a mas important estar immunes a las malotías y poder resultar ferius solament baixo circumstancias altament inusuals. Os griegos consideraban a immortalidat como caracteristica distintiva d'os dioses; immortalidat que, igual que a suya eterna choventut, yera asegurada por meyo d'o constant uso de néctar y ambrosía, que renovaba a sangre divina en as suyas venas.<ref name="Stoll4">{{cita libro | apellidos=Stoll | nombre=H. W. | título=Handbuch der religion und mythologie der Griechen und Römer | ubicación=Leipzig | editorial=B. G. Teubner | año=1875 | id={{LCCN|34031910}} | página=4}}</ref>

A mayoría d'os dioses yeran relacionaus con aspectos especificos d'a vida. Por eixemplo, [[Afrodita]] yera a diosa de l'[[amor]] y a [[belleza]], mientres [[Ares]] yera o dios d'a guerra, [[Hades]] o d'os muertos y [[Atena]] a diosa d'a sabiduría y a valor.<ref name="Stoll20">{{cita libro | apellidos=Stoll | nombre=H. W. | título=Handbuch der religion und mythologie der Griechen und Römer | ubicación=Leipzig | editorial=B. G. Teubner | año=1875 | id={{LCCN|34031910}} | páginas=20 y sig}}</ref> Qualques deidatz como Apolo y Dioniso revelaban personalidatz complexas y mezcla de funcions, entre que atros como [[Hestia]] (literalment "[[fogar]]") y [[Helios]] (literalment "[[sol]]") yeran poco mas que personificacions. Os templos mas impresionants tendeban a estar dedicaus a un numero limitau de dioses, que fuoron o centro de grans cultos panhelenicos. Yera manimenos común que muitas rechions y poblacions dedicasen os suyos propios cultos a dioses menors. Muitas ciudatz tamién honraban a os dioses mas conoixius con ritos locals caracteristicos y les asociaban estranyos mitos desconoixius en os atros puestos. Entre la yera heroica, o culto a os herois (u semidioses) complementó a la d'os dioses.

=== A edat d'os dioses y os mortals ===
Unindo a edat en a qual os dioses viviban solos y a edat en a qual a interferencia divina en os afers humans yera limitada i heba una edat de transición en a qual os dioses y os mortals se mezclaban librement. Estioron istes os primers días d'o mundo, quan os grupos se mezclaban mas librement d'o que lo ferían dimpués. A mayoría d'istas historias estioron dimpués narradas por Ovidio en [[As metamorfosis]] y se dividen a ormino en dos grupos tematicos: historias d'amor y historias de castigo.<ref name="Miles38">{{cita libro | apellidos-editor=Miles | nombre-editor=G. | tetulo=Classical Mythology in English Literature: A Critical Anthology | editorial=Routledge | año=1999 | isbn=0415147557 | páginas=38–9}}</ref>

As historias d'amor gosaban incluir o incesto u a seducción u violación d'una muller mortal por parte d'un dios, resultando en una descendencia heroica. Istas historias suchieren cheneralment que as relacions entre dioses y mortals son bella cosa a privar, mesmo as relacions consentidas rarament tienen finals felices.<ref name="Miles38" /> En uns pocos casos, una divinidat femenina se une con un hombre mortal, como en o [[Himno homerico a Afrodita]], an a diosa chace con Anquises concebindo a [[Eneas]].<ref name="HimnoAfrodita">''Himno homérico a Afrodita'' 75–109.</ref>

O segundo tipo d'historias (as de castigo) tracta d'a creyación de bell obcheto cultural important, como quan Prometeo rapa o fuego a os dioses, quan iste u Licaón inventa o sacrificio, quan Deméter amuestra l'agricultura y os Misterios a Triptolemo.

=== A edat heroica ===
A epoca en a qual vivioron os herois se conoixe como [[edat heroica griega|edat heroica]].<ref name="Kelsey30">{{cita libro | apellidos=Kelsey | nombre=F. W. | tetulo=An outline of Greek and Roman mythology | ubicación=Boston | editorial=Allyn and Bacon | año=1889 | id={{LCCN|12034925}} | página=30}}</ref> A poesía epica creyó ciclos d'historias agrupadas arredol de herois y establió as relacions familiars entre os herois d'as diferents historias, organizando asinas as historias en seqüencia.<ref name="Dowden11" />

Dimpués de l'aparición d'o culto heroico, os dioses y os herois constituyen a esfera sagrada y son invocaus chuntos en os churamentos.<ref name="Burkert205" /> En contraste con a edat d'os dioses, entre a heroica a relación de herois no tiene forma fixa y definitiva; ya no naixen grans dioses, pero siempre pueden surtir nuevos dioses de l'exercito d'os muertos. Unatra important diferencia entre o culto a os herois y a os dioses ye que o heroi se convierte en o centro d'a identidat d'o grupo local.<ref name="Burkert205" />

Os sucesos monumentals de [[Heracles]] se consideran o comienzo d'a edat d'os herois. Tamién s'adscriben a ella tres grans sucesos: a expedición [[Argonautas|argonáutica]] y as guerras de [[Ciclo tebano|Tebas]] y [[Guerra de Troya|Troya]].<ref name="Kelsey30" /><ref name="Rose340">{{cita libro | apellidos=Rose | nombre=H. J. | tetulo=A Handbook of Greek Mythology: Including Its Extension to Rome | editorial=Routledge | año=1991 | isbn=0415046017 | página=340}}</ref>

==== Heracles y os Heraclidas ====
Qualques investigadors creyen<ref name="Rose10">{{cita libro | apellidos=Rose | nombre=H. J. | tetulo=A Handbook of Greek Mythology: Including Its Extension to Rome | editorial=Routledge | año=1991 | isbn=0415046017 | página=10}}</ref> que dimpués d'a complicada mitolochía de [[Heracles]] probablement i habió un hombre real, talment un cacique-vasallo d'o reino de [[Argos (Grecia)|Argos]]. Atros suchieren que a historia d'Heracles ye una alegoría d'o paso anual d'o sol por as dotze constelacions d'o [[zodiaco]].<ref name="Dupuis">{{cita libro | apellidos=Dupuis | nombre=C. F. | tetulo=The origin of all religious worship | editorial=Nueva Orleans | año=1872 | oclc=4100851 | página=86}}</ref> Y atros sinyalan mitos anteriors d'atras culturas, amostrando a historia d'Heracles como una adaptación local de mitos heroicos ya bien asentaus. Tradicionalment Heracles yera o fillo de Zeus y [[Alcmena]], nieta de [[Perseu]].<ref name="BrHer">{{cita diccionario | tetulo=Heracles | diccionario=Encyclopædia Britannica | año=2002}}</ref> As suyas fantesticas accions en solitario, con os suyos muitos temas [[folclore|folcloricos]], proporcionoron muito material a las leyendas populars. Ye mencionau como fundador d'os altars mientres o suyo lamentable final proporcionó muito material t'as trachedias: ''[[Heracles (Eurípides)|Heracles]]'' ye considerada por Thalia Papadopoulou «una obra de gran importancia ta l'examen d'atros dramas euripideos».<ref name="Burkert211">{{cita libro | apellidos=Burkert | nombre=W. | tetulo=Greek Religion: Archaic And Classical | editorial=Blackwell Publishing | año=2002 | isbn=0631156240 | página=211}}</ref><ref name="Papadopoulou">{{cita libro | apellidos=Papadopoulou | nombre=T. | tetulo=Heracles And Euripidean Tragedy | editorial=Cambridge University Press | año=2005 | isbn=0521851262 | página=1}}</ref> En l'arte y a literatura Heracles yera representau como un hombre enormement fuerte d'altura moderada, estando a suya arma caracteristica o arco pero tamién freqüentment a [[clava]].

Heracles tamién dentró en a mitolochía y o culto etruscos y romans, y a exclamación ''mehercule'' se fació tant familiar a os romans como ''Herakleis'' lo fuo t'os griegos.<ref name="Burkert211" />

Heracles aconsiguió o mas alto prestichio social por meyo d'o suyo puesto de debantpasato oficial d'os reis [[dorios]]. Isto sirvió probablement como lechitimación t'as migracions dorias a o [[Peloponeso]]. [[Filo (mitolochía)|Filo]], o [[heroi eponimo]] d'una [[Tribu (Antiga Grecia)|tribu]] doria, se convirtió en un [[Heráclida]], nombre que recibiban os numerosos descendients d'Heracles, entre los quals se contaban [[Macaria]], [[Lamos]], [[Manto (mitolochía)|Manto]], [[Bianor (mitolochía)|Bianor]], [[Tlepólemo]] y [[Télefo]]. Istes Heráclidas conquirioron os reinos de [[Micenas]], [[Esparta]] y Argos, reclamando seguntes a leyenda o dreito a gubernar-los a causa d'a suya ascendencia. O suyo ascenso a lo poder se denomina freqüentment «[[invasión doria]]». Os reis lidios y mas tarde os macedonios, como gobernantes d'o mesmo rango, tamién pasoron a estar Heraclidas.<ref name="Burkert211" /><ref name="Her">Heródoto, ''Historia'' i.6–7.</ref>

Atros miembros d'a primera cheneración de herois, como Perseu, [[Deucalión]], [[Teseu]] y [[Belerofonte]], tienen muitos rasgos en común con Heracles. Como ell, as suyas accions son en solitario, fantesticas y marguinando o [[conto de fadas]], pus matoron monstruos como a [[Quimera (mitolochía)|Quimera]] y a [[Medusa (mitolochía)|Medusa]]. Ninviar a un heroi a una muerte segura ye tamién un tema freqüent en ista primera tradición heroica, como en os casos de Perseu y Belerofonte.<ref name="Kirk183">{{cita libro | apellidos=Kirk | nombre=G. S. | tetulo=Myth: Its Meaning and Functions in Ancient and Other Cultures | editorial=University of California Press | año=1973 | isbn=0520023897 | página=183}}</ref>

==== Os argonautas ====
A sola epica helenistica conservada, as ''Argonáuticas'' d'Apolonio de Rodas (poeta épico, investigador y director d'a [[Biblioteca d'Alexandría]]) narra o mito d'o viache de [[Chasón]] y os Argonautas ta recuperar o [[vellocino d'oro]] d'a mitica tierra de [[Cólquida]]. En as ''Argonáuticas'' Chasón ye empentau a la suya busca por o rei [[Pelias]], qui recibe una profecía sobre un hombre con una sandalia que sería a suya [[némesis]]. Chasón pierde una sandalia en un río, plegando a la corte de Pelias y encetando asinas a epica. Quasi totz os miembros d'a siguient cheneración d'herois, amás d'Heracles, fuoron con Chasón en o ''[[Argo]]'' ta buscar o vellocino d'oro. Ista cheneración tamién incluiba a [[Teseu]], que fuo a [[Creta]] a matar a o [[Minotauro]], a la heroína [[Atalanta]] y a [[Meleagro (mitolochía)|Meleagro]], que una vez tenió un ciclo épico propio. Píndaro, Apolonio y Apolodoro s'esforzoron en dar listas completas d'os Argonautas.<ref name="ApApPin">Apolodoro, ''Biblioteca'' y ''Epítome'' i.9.16; Apolonio, ''Argonáuticas'' i.20 y sig.; Píndaro, ''Odas Píticas'' iv.1.</ref>

Encara que Apolonio escribió o suyo poema en o [[sieglo III a. C.]], a composición d'a historia d'os Argonautas ye anterior a la ''Odisea'', que amuestra familiaridat con as accions de Chasón (as aventuras d'Odiseo pueden haber estau parcialment basadas en ellas).<ref name="BrArg">{{cita diccionario | título=Argonaut | diccionario=Encyclopædia Britannica | año=2002}}</ref><ref name="GrimalAr">{{cita diccionario | apellido=Grimal | nombre=P. | diccionario=Diccionario de mitología griega y romana | ubicación=Barcelona | editorial=Paidós Ibérica | isbn=8475091660 | título=Argonautas}}</ref> En epocas antigas a expedición se consideraba un feito historico, un incident en a obridura d'o [[mar Negro]] a o comercio y a colonización griegas. Tamién fuo extremadament popular, constituindo un ciclo a o que s'adchuntoron muitas leyendas locals. En particular, a historia de Medea cautivó a imachinación d'os poetas trachicos.

==== A casa de Atreu y o ciclo tebano ====
Entre o ''Argo'' y a Guerra de Troya i habió una cheneración conoixida prencipalment por os suyos crimens. Istes incluyen os feitos de [[Atreu]] y [[Tiestes]] en Argos. Dimpués d'o mito d'a casa de Atreu (una de todas dos prencipals dinastías heroicas de conchunta con a casa de [[Lábdaco]]) ye o problema d'a devolución de poder y a forma de ascensión a o trono. Os chemelos Atreu y Tiestes con os suyos descendients chugoron o papel protagonista en a trachedia d'a devolución de poder en Micenas.<ref name="Bonnefoy103">{{cita libro | apellidos=Bonnefoy | nombre=Y. | tetulo=Greek and Egyptian Mythologies | editorial=University of Chicago Press | año=1992 | isbn=0226064549 | página=103}}</ref>

O ciclo tebano tracta d'os sucesos relacionaus especialment con [[Cadmo]], o fundador d'a ciudat, y posteriorment con os feitos de [[Layo]] y [[Edipo]] en Tebas, una serie d'historias que levoron a o saqueo final d'a ciudat a mans de ''Os siet contra Tebas'' y os [[Epigonos]].<ref name="Hard311">{{cita libro | apellidos=Hard | nombre=R. | tetulo=The Routledge Handbook of Greek Mythology: Based on H.J. Rose's “Handbook of Greek Mythology” | editorial=Routledge | año=2003 | isbn=0415186366 | páginas=311–7}}</ref> (No se sabe si figuraban en a epica orichinal.) Referent a Edipo, os relatos épicos antigos pareixen deixar-le seguir gubernando en Tebas dimpués d'a revelación que [[Yocasta]] yera a suya mai, y casandose dimpués a una segunda esposa que se convirtió en mai d'os suyos fillos, la qual cosa resulta muit diferent a la historia que conoixemos por as trachedias (por eixemplo, o ''[[Edipo rei]]'' de Sófocles) y os relatos mitolochicos posteriors.<ref name="Hard311" />

==== A Guerra de Troya y as suyas seqüelas ====
A mitolochía griega culmina en a Guerra de Troya, la luita entre os griegos y os [[troya]]nos, incluindo os suyos causas y conseqüencias. En as obras d'Homero as prencipals historias ya han tomau forma y substancia, y los temas individuals estioron elaboraus mas tarde, especialment en os dramas griegos. A Guerra de Troya atrayó tamién gran intrés en a [[Cultura de l'Antiga Roma|cultura romana]] a causa d'a historia d'o heroi troyano [[Eneas]], que o suyo viache dende Troya levó a la fundación d'a ciudat que un día se convertiría en Roma, replegada por Virgilio en a ''[[Eneida]]'' (el Libro II contiene o relato mas conoixiu d'o saqueo de Troya)<ref name="HeliosTr">{{cita diccionario | tetulo=Trojan War | diccionario=Encyclopaedic Dictionary The Helios | año=1952}}</ref><ref name="BrTr">{{cita diccionario | tetulo=Troy | diccionario=Encyclopædia Britannica | año=2002}}</ref> Finalmente hay dos pseudo-crónicas escritas en latín que pasaron bajo los nombre de [[Dictis Cretense]] y [[Dares Frigio]].<ref name="Dunlop355">{{cita libro | apellidos=Dunlop | nombre=J. C. | tetulo=The history of fiction | ubicación=Londres | año=1814 | id={{LCCN|11015991}} | página=355}}</ref>

O [[Ciclo troyano|ciclo d'a Guerra de Troya]], una colección de [[Epica|poemas epicos]], prencipia con os sucesos que desencadenoron a guerra: [[Eris]] y a [[mazana dorada]] "t'a mas bella" (''kallisti''), o [[chudicio de Paris]], o rapto de [[Helena de Troya|Helena]] y o sacrificio d[[Ifichenia]] en [[Áulide]]. Ta rescatar a Helena, os griegos organizoron una gran expedición baixo o mando d'o chirmán de [[Menalau]], Agamenón, rei d'Argos u Micenas, pero os troyanos se negoron a liberar-la. A ''Iliada'', que se desembolica en o deceno anyo d'a guerra, cuenta la disputa d'Agamenón con Aquiles, que yera o millor guerrero griego, y as consiguients muertes en batalla de l'amigo d'Aquiles, [[Patroclo]], y d'o fillo mayor de [[Príamo]], [[Héctor]]. Dimpués d'a muerte d'iste s'unioron a os troyanos dos exoticos aliatos: [[Pentesilea]], reina d'as [[Amazona (mitolochía)|Amazonas]], y [[Memnón]], rei d'os [[etiopes]] y fillo d'a diosa d'a aurora [[Eos]].<ref name="BrTr" /> Aquiles mató a totz dos, pero Paris aconsiguió alavez matar-le con una flecha en o calcanyo, a sola parte d'o suyo cuerpo vulnerable a las armas humanas. Antes que podesen tomar Troya, os griegos habioron de rapar d'a ciudat a imachen de madera de Palas Atena (o [[Paladio (mitolochía)|Paladio]]). Finalment, con la aduya d'Atena construyoron o [[caballo de Troya]]. Manimenos as alvertencias d'a filla de Príamo, [[Casandra]], os troyanos estioron convencius por [[Sinón]], ta levar o caballo dentro d'as murallas de Troya como ofrenda ta Atena. O sacerdote [[Laocoonte]], que intentó destruir o caballo, estió muerto por serpients marinas. En a boca de nueit la flota griega tornó y os guerrers d'o caballo ubrioron as puertas d'a ciudat. En o completo saqueo que siguió, Príamo y os suyos fillos restants estioron asasinaus, pasando as mullers troyanas a estar esclavas en quantas ciudatz de Grecia. Os viaches de torno d'os liders griegos estioron narraus en dos epicas, os ''[[Regresos]]'' (''Nostoi'', hue perdida) y a ''Odisea'' d'Homero.<ref name="HeliosTr" /> O ciclo troyano tamién incluye as aventuras d'os fillos d'a cheneración troyana (por eixemplo [[Orestes]] y [[Telémaco]]).<ref name="BrTr" />

O ciclo troyano proporcionó una variedat de temas y se convirtió en una fuent prencipal d'inspiración t'os antigos artistas griegos (por eixemplo, as [[metopa]]s d'o [[Partenón]] representando o saqueo de Troya). Ista preferencia artistica por los temas procedents d'o ciclo troyano indica a suya importancia ta l'antiga civilización griega.<ref name="HeliosTr" /> O mesmo ciclo mitolochico tamién inspiró una serie d'obras literarias europeas posteriors. Por eixemplo, os escritors europeus meyevals troyanos, desconocedors d'a obra d'Homero, troboron en a leyenda de Troya una rica fuent d'historias heroicas y romanticas y un marco adequau en o qual encaixar os suyos propios ideyals caballerescos. Autors d'o [[sieglo XII]], como [[Benoît de Sainte-Maure]] (''[[Poema de Troya]]'', 1154-60) y [[José Iscano]] (''[[De bello troiano]]'', 1183) describen a guerra mientres reescriben a versión estandar que troboron en Dictis y Dares, seguindo asinas o consello de [[Horacio]] y l'eixemplo de Virgilio: reescribir un poema de Troya en cuenta de contar bella cosa completament nuevo.

== Concepcions griegas y romanas d'os mitos ==
A mitolochía yera en o corazón d'a vida cutiana en l'antiga Grecia.<ref name="Johnson15">{{cita libro | apellidos=Johnson | nombre=C. D. | tetulo=Understanding the Odyssey | editorial=Greenwood Press | año=2003 | isbn=0313308810 | página=15}}</ref> Os griegos consideraban a mitolochía una parte d'a suya historia. Usaban os mitos ta explicar fenomenos naturals, diferencias culturals, enemistatz y amistatz tradicionals. Yera una fuent de argüello estar capaz de seguir l'ascendencia d'os propios dirichents dica un heroi mitolochico u un dios. Pocos dubdaban de la base real d'o relato d'a Guerra de Troya en a ''Iliada'' y a ''Odisea''. Seguntes Victor Davis Hanson y John Heath o conoixencia profundo d'a epica homerica yera considerau por os griegos la base d'a suyo culturización. Homero yera a «educación de Grecia» (Ἑλλάδος παίδευσις) y a suya poesía «o Libro».<ref name="Hanson37">{{cita libro | apellidos=Hanson | nombre=V. D. | coautores=Heath, J. | tetulo=Who Killed Homer?: The Demise of Classical Education and the Recovery of Greek Wisdom | editorial=Simon & Schuster | año=1998 | isbn=0684844532 | página=37}}</ref>

=== Filosofía y mitolochía ===
Dimpués d'o auche d'a filosofía, a historia, a prosa y o [[racionalismo]] a zaguers d'o sieglo V a.C. o destín d'os mitos se tornó incierto y as chenealochías mitolochicas dioron puesto a una concepción d'a historia que intentó excluir lo supernatural (tals como a historia [[Tucídides|tucididiana]]).<ref name="Griffin80">{{cita libro | apellidos=Griffin | nombre=J. | tetulo=The Oxford Illustrated History of Greece and the Hellenistic World | editorial=Oxford University Press | año=1986 | isbn=0192854380 | capítulo=Greek Myth and Hesiod | página=80}}</ref> Mientres os poetas y dramaturgos yeran reelaborando os mitos, os historiadors y filosofos griegos yeran empecipiando a criticar-los.<ref name="Miles7" />

Manimenos, ni sisquiera Platón aconsiguió eliminar a influencia d'os mitos: a suya propia caracterización de [[Sócrates]] ye basada en os patrons tradicionals homericos y trachicos, usaus por o filosofo ta alabar a recta vida d'o suyo mayestro:

Hanson y Heath estiman que o refuso de Platón d'a tradición homerica no estió recibiu favorablement por la base d'a civilización griega. Os viellos mitos se mantenioron vivos en cultos locals y siguioron influindo en a poesía y constituindo o tema prencipal d'a pintura y a escultura.

Mas esportivament, o escritor de [[trachedia]]s d'o sieglo V a. C., [[Eurípides]], chugó freqüentment con as viellas tradicions, creyando notas de dubda a traviés d'a voz d'os suyos personaches, si bien los temas d'as suyas obras estioron tomaus, sin excepción, d'os mitos. Muitas d'istas obras estioron escritas en respuesta a la versión d'un predecesor d'o mesmo u pareixiu mito.

=== Racionalismo helenistico y romano ===
Entre o [[periodo helenistico]], a mitolochía adquirió o prestichio de conoixencia elitista que sinyalaba a os suyos poseedors como perteneixients a bella clase. Al mesmo tiempo, o chiro sceptico d'a edat clasica se fació mesmo mas pronunciau. O mitografo griego [[Evemero]] fundó a tradición de buscar una base historica real t'os sers y sucesos mitolochicos. Encara que a suya obra orichinal (''Escrituras sagradas'') s'ha perdiu, se sabe muito d'ella por o que rechistroron Diodoro Siculo y [[Lactancio]].

As [[hermeneutica]]s racionalizadoras d'a mitolochía se facioron encara mas populars baixo o [[Imperio román]], gracias a las teorías fisicalistas d'a filosofía [[Estoicismo|estoica]] y [[Epicureísmo|epicúrea]]. Os estoicos presentaban explicacions d'os dioses y os herois como fenomenos fisicos, entre que os [[Evemero|evemeristas]] os racionalizaban como personaches historicos. Al mesmo tiempo, os estoicos y os [[Neoplatonismo|neoplatónicos]] promoveban os significaus morals d'a tradición mitolochica, basaus a ormino en as etimolochías griegas. O desafío t'os romans con un fuerte sentiu apolochetico d'a [[Relichión en a Roma antiga|tradición relichiosa]] yera esfender ixa tradición mientres concedeban que a ormino yera un prencipio d'a superstición. O antiquario [[Marco Terencio Varrón|Varrón]], que consideraba a relichión una institución humana de gran importancia t'a preservación d'o bien en a sociedat, dedicó rigorosos estudeos a os orichens d'os cultos relichiosos. En o suyo ''Antiquitates Rerum Divinarum'' (que no se conserva, encara que ''[[a ciudat de Dios]]'' de [[Agustín d'Hipona|Agustín]] sinyala a suya enfoque cheneral) Varrón argumenta que mientres l'hombre supersticioso teme a os dioses, l'autentica persona relichiosa os venera como a pais. En a suya obra distinguiba tres tipos de dioses:

# Dioses d'a naturaleza: personificacions de fenomenos tals como a plevia y o fuego.
# Dioses d'os poetas: inventaus por personas ta enzurizar as pasions.
# Dioses d'a ciudat: inventaus por sabios lechisladors ta tranquilizar y iluminar a o lugar.

=== Tendencias sincreticas ===
En a [[Antiga Roma]] amaneixió una nueva [[mitolochía romana]] gracias a la sincretización de numerosos dioses griegos y d'atras nacions. Isto ocurrió gracias a que os romans teneban poca mitolochía propia y l'herencio d'a tradición mitolochica griega provocó que os prencipals dioses romanos adoptasen rasgos d'os suyos equivalents griegos. Os dioses [[Zeus]] y [[Chupiter (mitolochía)|Chupiter]] son un eixemplo d'ista unión mitolochica. Amás d'a combinación de dos tradicions mitolochicas, a relación d'os romans con relichions orientals levó a mas sincretizacions. Por eixemplo, o culto d'o Sol estió introduciu en Roma dimpués d'as exitosas campanyas de [[Aureliano]] en [[Siria]]. As divinidatz asiaticas [[Mitra (mitolochía)|Mitra]] (ye dicir, o Sol) y [[Baal]] estioron combinadas con Apolo y Helios en un solament [[Sol Invictus]], con ritos y atributos componius. Apolo podeba estar cada vez mas identificau en a relichión con Helios u mesmo con Dioniso, pero os textos rara vez charran d'istas evolucions. a mitolochía literaria tradicional yera cada vez mas disociada d'as practicas relichiosas reals.

== Interpretacions modernas ==
A chenesi d'a moderna comprensión d'a mitolochía griega ye considerada por qualques investigadors en una doble reacción de finals d'o sieglo XVIII contra «a tradicional actitut cristiana», en o qual a reinterpretación cristiana d'os mitos como una «mentira» u fabula s'heba conservau. En Alemanya, sobre 1795, i habió un creixent intrés por Homero y a mitolochía griega. En [[Gotinga]] [[Johann Matthias Gesner]] prencipió a revivir os estudeos griegos, mientres o suyo sucesor, [[Christian Gottlob Heyne]], treballó con [[Johann Joachim Winckelmann]] y posó las bases t'a investigación mitolochica tanto en Alemanya como en os de demás puestos.

=== Enfoques comparativo y psicoanalitico ===
O desembolique d'a filolochía comparativa en o [[sieglo XIX]], de conchunta con os escubrimientos etnolochicos d'o [[sieglo XX]], fundó a sciencia d'a mitolochía. Dende o Romanticismo tot o estudeo d'os mitos ha estau comparativo. [[Wilhelm Mannhardt]], Sir [[James Frazer]] y [[Stith Thompson]] emplegoron l'enfoque comparativo ta clasificar los temas d'o folclore y a mitolochía. En 1871 [[Edward Burnett Tylor]] publicó o suyo ''Primitive Culture'', en o qual aplicó o metodo comparativo y intentó explicar l'orichen y evolución d'a relichión. O procedimiento de Tylor d'agrupar o material cultural, ritual y mitico de culturas ampliament separadas influyó tanto en [[Carl Jung]] como en [[Joseph Campbell]].

== Teorías sobre os suyos orichens ==
I hai quantas teorías modernas sobre os orichens d'a mitolochía griega. Seguntes a teoría escriptural, todas as leyendas mitolochicas proceden de relatos d'os textos sagraus, encara que os feitos reals han estau alteraus. Seguntes a teoría historica todas as personas mencionadas en a mitolochía estioron una vez seres humans reals y as leyendas sobre ellas son meras adicions d'epocas posteriors. Asinas, se suposa que a historia d'Eolo surtió d'o feito que iste yera o gobernant de qualques islas d'o mar Tirreno.<ref name="Bulfinch241" /> A teoría alegorica suposa que totz os mitos antigos yeran alegoricos y simbolicos. Mientres, a teoría fisica creye que os elementos d'aire, fuego y augua estioron orichinalment obchectos d'adoración relichiosa, por la qual cosa as prencipals deidatz yeran personificacions d'istes poders d'a naturaleza. Max Müller intentó comprender una forma relichiosa protoindoeuropea determinando a suya manifestación «orichinal». En 1891, afirmó que «o escubrimiento mas important que s'ha feito en o sieglo XIX respective a la historia antiga d'a humanidat [...] estió ista simpla equación: Dyeus-pitar en sánscrito, Zeus en griego, Chupiter latín y Tyr en nordico».<ref name="Allen9" /> En atros casos, os cercanos paralelismos en o caracter y a función suchieren un herencio común, encara que l'ausencia d'evidencia lingüistica faiga dificil probar-la, como en a comparanza entre Urano y o Varuna sánscrito u as Moiras y as Nornas.<ref name="Poleman">{{cita publicación | apellido=Poleman | nombre=H. I.| tetulo=Review of “Ouranos-Varuna. Etude de mythologie comparee indo-europeenne by Georges Dumezil” | revista=Journal of the American Oriental Society | volumen=63 | número=1 | páginas=78–9 | mes=marzo | año=1943 | url=http://links.jstor.org/sici?sici=0003-0279(194303)63%3A1%3C78%3AOEDMCI%3E2.0.CO%3B2-T | publicación=American Oriental Society }}</ref><ref name="Winterbourne">{{cita libro | apellidos=Winterbourne | nombre=A. | tetulo=When the Norns Have Spoken: Time and Fate in Germanic Paganism | editorial=Fairleigh Dickinson University Press | año=2004 | isbn=0838640486 | página=87}}</ref>

Por unatra parte, l'arqueolochía y a mitografía han revelau que os griegos estioron inspiraus por qualques civilizacions d'Asia Menor y [[Orient Proximo]]. Adonis pareixe estar l'equivalent griego -mas clarament en os cultos que en os mitos d'un «dios moribundo» d'Orient Proximo. Cibeles tiene as suyas radices en a cultura d'Anatolia mientres gran parte d'a iconografía d'Afrodita surte d'as diosas semíticas. I hai tamién posibles paralelismos entre as cheneracions divinas mas antigas (Caos y os suyos fillos) y Tiamat en o Enûma Elish.<ref name="Edmunds">{{cita libro | apellidos=Edmunds | nombre=L. | tetulo=Approaches to Greek Myth | editorial=Johns Hopkins University Press | año=1990 | isbn=0801838649 | página=184}}</ref><ref name="SegalAdonis">{{cita libro | apellidos=Segal | nombre=Robert A. | tetulo=Myth and the polis | editorial=Cornell University Press | año=1991 | isbn=0801424739 | capítulo=Adonis: A Greek Eternal Child}}</ref> Seguntes Meyer Reinhold, «os conceptos teogonicos d'Orient Proximo, incluindo a sucesión divina por meyo d'a violencia y os conflictos cheneracionals por o poder, troboron o suyo camín [...] a la mitolochía griega».<ref name="Reinhold">{{cita publicación | apellido=Reinhold | nombre=M. | tetulo=The Generation Gap in Antiquity | revista=Proceedings of the American Philosophical Society | volumen=114 | número=5 | páginas=347–65 | fecha=20 de octubre de 1970 | url=http://links.jstor.org/sici?sici=0003-049X(19701020)114%3A5%3C347%3ATGGIA%3E2.0.CO%3B2-I | publicación=American Philosophical Society }}</ref> Amás d'os orichens indoeuropeus y d'Orient Proximo, qualques investigadors han especulau sobre as deudas d'a mitolochía griega con as sociedatz prehelenicas: Creta, Micenas, Pilos, Tebas y Orcómeno.<ref name="Burkert23">{{cita libro | apellidos=Burkert | nombre=W. | tetulo=Greek Religion: Archaic And Classical | editorial=Blackwell Publishing | año=2002 | isbn=0631156240 | páginas=23–4}}</ref> Os historiadors d'a relichión yeran fascinaus por quantas configuracions de mitos aparentment antigas relacionadas con Creta.

== Temas en l'arte y a literatura occidentals ==
A amplia adopción d'o [[Cristianismo]] no metió freno a la popularidat d'os mitos. Con o redescubrimiento de l'antiguidat clasica en o [[Renaiximiento]], a poesía d'Ovidio se convirtió en una influencia important t'a imachinación d'os poetas, dramaturgos, musicos y artistas.<ref name="Br" /><ref name="Burn">{{cita libro | apellidos=Burn | nombre=L. | tetulo=Mitos griegos | ubicación=Madrid | editorial=Ediciones Akal | año=1992 | isbn=8446001179 | páginas=75–6}}</ref> Dende os primers anyos d'o Renaiximiento, artistas como [[Leonardo da Vinci]], [[Miguel Ángel]] y [[Rafael Sanzio|Rafael]] retratoron los temas [[pagano]]s d'a mitolochía griega chunto a atros temas cristianos mas convencionals.<ref name="Br" /><ref name="Burn" /> Por meyo d'o latín y as obras d'Ovidio, os mitos griegos influyoron a poetas meyevals y renacentistas como [[Petrarca]], [[Boccaccio]] y [[Dante]] en Italia.<ref name="Br" />

En o norte d'Europa a mitolochía griega nunca aconsiguió a mesma importancia en as artes visuals, pero a suya influencia sobre a literatura estió muit obvia. A mitolochía griega plegó a l'imachinación anglesa de [[Geoffrey Chaucer|Chaucer]] y [[John Milton]] y siguió a traviés de [[Shakespeare]] dica [[Robert Bridges]] en o sieglo XX. Encara que entre a [[Ilustración]] s'extendió por toda Europa una reacción contra os mitos griegos, istes siguioron estando una important fuent de material t'os dramaturgos, incluindo os autors d'os libretos de muitas óperas de [[Händel]] y [[Wolfgang Amadeus Mozart|Mozart]].<ref name="Burn" /> Ta finals d'o sieglo XVIII o [[Romanticismo]] propició un aumento de l'entusiasmo por tot lo griego, incluindo a mitolochía. En Gran Bretanya, nuevas traduccions d'as trachedias griegas y d'as obras d'Homero inspiroron a poetas (como [[Alfred Tennyson]], [[Keats]], [[Byron]] y [[Shelley]]) y pintors contemporanios (como [[Lord Leighton]] y [[Lawrence Alma-Tadema]]).<ref name="Burn" /> [[Gluck]], [[Richard Strauss]], [[Jacques Offenbach|Offenbach]] y muitos atros levoron los temas mitolochicos griegos a la musica. Os autors estatounitenses d'o sieglo XIX, como [[Thomas Bulfinch]] y [[Nathaniel Hawthorne]], sostenioron que o estudeo d'os mitos clasicos yera esencial t'a comprensión d'a literatura anglesa y estatounitense.<ref name="Brazouskiiv">{{cita libro | apellidos=Brazouski | nombre=A. | otrosautores=Klatt, M. J. | tetulo=Children's Books on Ancient Greek and Roman Mythology: An Annotated Bibliography | editorial=Greenwood Publishing | año=1994 | isbn=0313289735 | página=iv | sinpp=sí}}</ref> En epocas mas recients, los temas clasicos han estau reinterpretaus por os dramaturgos [[Jean Anouilh]], [[Jean Cocteau]] y [[Jean Giraudoux]] en Francia, [[Eugene U'Neill]] en Estatos Unitos y [[T. S. Eliot]] en Gran Bretanya, y por novelistas como [[James Joyce]] y [[André Gide]].<ref name="Br" />

== Referencias ==
<references/>
{{Destacato|id}}
{{Destacato|id}}
{{Destacato|mk}}
{{Destacato|mk}}

Versión d'o 16:02 30 mar 2013

Atenea
Atenea

A mitolochía griega ye o conchunto de mitos y leyendas perteneixients a os antigos griegos que tractan d'os suyos dioses y herois, a naturaleza d'o mundo y os orichens y significau d'os suyos propios cultos y practicas rituals. Feban parte d'a relichión de l'Antiga Grecia.

A mitolochía griega amaneixe explicitament en una ampla colección de relatos y implicitament en artes figurativas, como ceramica pintada. Os mitos griegos intentan explicar os orichens d'o mundo y charran d'as vidas y aventuras d'una gran variedat de dioses, herois y atras creyaturas mitolochicas. Istos relatos fuoron orichinalment difundius en una tradición poetica oral, encara que actualment os mitos se conoixen mas que mas gracias a la literatura griega.

As fuents literarias mas antigas conoixidas, os poemas epicos d'a Iliada y a Odisea, se centran en os succesos arredol d'a Guerra de Troya. Dos poemas d'o quasi contemporanio d'Homero, Hesíodo, a Teogonía y Os Treballos y os Días, contienen relatos sobre a chenesi d'o mundo, a succesión de gobernants divinos y epocas humanas y l'orichen d'as trachedias humanas. Tamién se conservoron mitos en os himnos homericos, en fragmentos de poesía epica d'o ciclo troyano, en poemas liricos, en as obras d'os dramaturgos d'o sieglo V aC, en escritos d'os investigadors y poetas d'o periodo helenistico y en textos d'a epoca d'o Imperio Román d'autors como Plutarco y Pausanias.

Referencias

Plantilla:Destacato Plantilla:Destacato Plantilla:Destacato Plantilla:Destacato Plantilla:Destacato Plantilla:Destacato