Diferencia entre revisiones de «Pardina»
m r2.7.3) (Robot Adhibito: Modificato: it:Masia; cambios triviales |
m Bot: Migrating 7 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q585956 (translate me) |
||
Linia 55: | Linia 55: | ||
[[Categoría:Arquitectura]] |
[[Categoría:Arquitectura]] |
||
[[Categoría:Demografía]] |
[[Categoría:Demografía]] |
||
[[ca:Masia]] |
|||
[[de:Masia]] |
|||
[[en:Masia]] |
|||
[[es:Masía]] |
|||
[[eu:Masia]] |
|||
[[it:Masia]] |
|||
[[pt:Masía]] |
Versión d'o 15:25 8 mar 2013
- Iste articlo tracta sobre a pardina como finca rustica. Ta altros usos d'o termin «pardina» se veiga Pardina (desambigación).
Una pardina, tamién conoixida como un mas en a parlas d'a Ribagorza, ye un tipo de finca rural que comprende una casa[1][2][3] con a que s'agrupa bellas bordas, corrals y belaltros edificios auxiliars arredol d'ella, y que permitiba qualque grau d'autarquía economica a los suyos habitants.
Historicament, as pardinas chugaban un paper important en a colonización de tierras, en a roturación de campos ta meter-los en cultura, y en a transformación d'o paisache. Actualment, en bells contextos cheograficos, o termin pardina puede implicar que l'asentamiento sia deshabitau, anque ista implicación no ye cheneral en tot Aragón.
Significaus d'o termin
En Aragón, anque o significau más común ye lo de casa sola en una propiedat rustica, tamién s'emplega en diferents zonas a parola pardina ta definir belaltras cosas.
S'ha de destacar a comarca d'a Ribagorza, en a que significativament se diz «mases» a iste tipo d'asentamientos, y a on que se reserva lo termin pardina ta referir-se a partidas de campos sin necesidat de que i haiga d'haber garra edificio.[1] L'autor benasqués Ángel Ballarín, en o suyo diccionario d'o dialecto benasqués, i diz que o significau que se le da en a val de Benás ye muito más limitau que no en aragonés cheneral, en no fendo referencia sique a una partida (de prau u campo) deseparada d'a resta de campos por bella selva u corso d'augua.[4]
Con significaus d'iste tipo, desvinclaus d'a presencia u no d'edificios en a finca, tamién han replegau a parola bells autors como Rafael Andolz[5] u Juan Moneva,[1] anque iste zaguer ya sinyalaba la presencia obligada, si no en o present necesariament en o pasau, de bella construcción habitada en a partida.[1] Unaltra obra clasica en a lexicografía aragonesa, o Nuevo Diccionario Etimológico Aragonés de mosén José Pardo Asso (1938), ya definiba una pardina como:
2. Labor u facienda en o mont con casa-habitaclo, paixencias y arbolau, cheneralment.
L'uso d'a parola, lo menos en a comarca de Sobrarbe, incluye clarament a presencia d'una casa en a finca. Con iste significau gosa amaneixer en os escritos d'autors d'ixa comarca, como Severino Pallaruelo, y s'ha replegau explicitament asinas en o Vocabulario aragonés de Labuerda - A Buerda (Sobrarbe) de Mariano Coronas (2007).[2]
En Sos d'o Rei Catolico, en as Cinco Villas, tamién s'ha documentau en o sentiu d'incluir necesariament una población,[3] anque en iste caso no s'especifica que o numero de casas haiga d'estar por obligación d'una sola, mientres que en Fago (val d'Ansó) lo significau ye identico a'l que tiene en o Sobrarbe.[7] En a cuenca d'o río Asabón y en o norte d'as Cinco Villas, mesmo que en zonas colindants d'a Chacetania, siempre fa referencia a bell puesto habitau, que hue por un regular ye albandonau, y que d'antes más mesmo podría haber estau un lugar.
Etimolochía
A importancia historica d'iste tipo d'hábitats se plasma en a suya presencia en textos aragoneses meyevals, y asinas amaneix en un texto en baixo latín, datau en 948 dC, con elementos romances. Por ixo, a etimolochía d'a parola «pardina» s'ha discutiu a-saber-lo.
Pardo Asso la feba remontar a formas deminutivas d'as parolas aragonesas «barda» u «prato»,[6] anque ista solución pareix que resulta simplista. Bells autors tamién han compartiu a opinión de que vendria de <*PRATINA, forma deminutiva de <PRATUS.
A etimolochía acceptada por más autors ye a que diz que dimanaría de <*PARIETINA, diminutivo de <PARIES, PARIETIS, que significa «paret». Ista ye, por eixemplo, a etimolochía que da como valida la Real Academia de la Lengua Española en o suyo diccionario.[8]
Una tercera posibilidat, dada por E. Fernández Vicente, ye que vienga de <*PRAEDIA,[9] un plural neutro que indica «puesto con praus».
Imáchens
-
Sant Martín de la Valle (Boltanya, Sobrarbe).
Se veiga tamién
- Casa (institución)
- Mesón
- Alquería
- Corral
- Lugar
- Aldeya
- Villa
- Ciudat
- Sinyoría
- Baronía
- Tenencia
- Mallata
- Boyalar
Referencias
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 (es) MONEVA y PUYOL, Juan, Vocabulario de Aragón (inedito dende 1924); Xordica Editorial. Zaragoza, 2004. ISBN 84-88920-97-0
- ↑ 2,0 2,1 (es) CORONAS CABRERO, Mariano, Vocabulario aragonés de Labuerda-A Buerda (Sobrarbe); Xordica Editorial. Zaragoza, 2007. ISBN 978-84-96457-23-2
- ↑ 3,0 3,1 (es) GIL, Antón Chusé, Léxico aragonés de Sos del Rey Católico; Crica d'Edizions. Zaragoza, 1999. ISBN 84-930635-0-9
- ↑ (es) BALLARÍN CORNEL, Ángel, Diccionario del benasqués; Zaragoza, 1978. Consultable en linia a traviés de (an)(es)(en) Diccionario del benasqués. Consultau o 8 de mayo de 2011
- ↑ (an)(es) ANDOLZ CANELA, Rafael, Diccionario Aragonés, Aragonés-Castellano Castellano-Aragonés (5ena ed.); Mira Editores. Zaragoza 2004. ISBN 84-8465-160-6
- ↑ 6,0 6,1 (es) PARDO ASSO, José, Nuevo diccionario etimológico aragonés (voces, frases y modismos usados en el habla de Aragón) (Ed. facsímil d'a edizión orichinal de 1938); Gara d'Edizions. Zaragoza, 2002. ISBN 84-8094-101-4
- ↑ (es) BARCOS, Miguel Ánchel, El Aragonés Ansotano: estudio lingüístico de Ansó y Fago; Gara d'Edizions. Zaragoza, 2007. ISBN 978-84-8094-058-0
- ↑ (es) Edición en linia d'o DRAE; consultada o 8 de mayo de 2011.
- ↑ (es) FERNÁNDEZ VICENTE, Eloy (coord.), Historia de Aragón. La Esfera de los Libros. Madrit, 2008. ISBN 978-84-9734-722-8. pachina 179.