Xabier

Xabier (Javier en castellán, Xabier en vasco) ye un municipio de Navarra, en a comarca de Sangüesa y merindat de Sangüesa.

A suya población ye de 77 habitants (2004), en una superficie de 46,7 km² y una densidat de población de 1,65 hab/km².

Cheografía

A localidat de Xabier se troba situata a 465 metros d'altaria dencima d'o ran d'a mar, a una distancia de 52 km d'a ciudat de Pamplona, a capital de Navarra.

Mugas

O suyo termin municipal ye dividito en dos partes, una de chicota a lo norte de Sangüesa y una de més gran a lo sud. A parte d'o norte muga con Liédena, a parte d'o sud muga con Cáseda.

Toponimia

As variants meyevals d'o nombre son: Exauierre en 1091, Iabier en 1102, Issauier en 1237, Sabier en 1102, Xauierr en 1366 y Xavierr en 1366.

O nombre ye navarroaragonés, car tien diftongación romance en -ie- d'una E curta, pero se remonta a lo vasco Etxe Berri, casa nueva. Tien o mesmo orichen y significato que atros Xabierres de l'Alto Aragón, pero perdió a e final porque en Navarra a tendencia a perder-la yera mas gran que en as vals Pirenencas, más arcaizants.

A torre de l'homenache d'o castiello ye conoixita hue como la Torraza.

Molimentos

• Castiello de Xabier.

Presonaches

• Sant Francho Xavier ye naixito en esta localidat. Estió evanchelizador en a India, China y Chapón y tamién cofundador d'a Orden chesuita.

Fiestas

A Javierada ye una pelegrinación ta o castiello de Xabier que se fa siempre a principios de marzo en honor a lo santo patrón de Navarra.

Veyer tamién

• Lista de municipios de Navarra