Santa Isabel d'Hongría

Isabela d'Hongría, per Simone Martini

Santa Isabela (Erzsébet en hongaro) d'Hongría (1207 - 17 de noviembre de 1231) estió la filla d'o rei Andréu II d'Hongría y de Chertrudes de Merania.

Isabela quedó vidua de bien chóven; deixó la fortuna suya t'os pobres y fició construir hespitals, tornando-se asinas un simbolo de caridat cristiana.

Biografía

A los quatre anyos, Isabela yera promesa ta Loís IV de Turinchia, fillo de Hermann I de Turinchia, y fue educata a la cort de Wartburg. Iste compromís comportaba una gran alianza contra Oto IV d'o Sacro Imperio Román, miembro d'a casa de Güelfo, barallata con a Ilesia Catolica Romana. Beluns han socherito que en realidat lo chirmán més gran yera Hermann y que Isabela estió promesa ta éll dica la suya muerte en 1216, pero ye improbable, ya que un succeso d'ixa relevancia hes habito d'estar quaternato lo menos una vegata a beluna d'as muitas fuents orichinals de que disposamos.

Isabela casó con Loís en 1221 y lo matrimonio pareix haber estato goyoso. Loís no s'alticamó per la distribución d'a fortuna suya entre los pobres, creyendo que los esfuerzos caritativos d'a suya muller lis alportarían recompensa eterna; a Turinchia, la veneran como santa. Quan la fambre, las inundacions y las epidemias d'a primavera de 1226 a Turinchia fizon que Loís representás a Frederico II d'o Sacro Imperio Román Chermanico en a Dieta de Cremona, Isabela asumió lo control d'os afers y repartió almosnas per totz es cabos d'o territorio suyo. Baixo lo castiello de Wartburg, construyó un hespicio con vintiueito leitos, que visitaba cada día ta asistir los internos. La vida d'Isabela cambió de trazas irrevocables a la que Loís morió per la epidemia l'11 de setiembre de 1227 a Otranto, quan marchaba ta unir-se a la Seisena Cruzata.

Con a muerte de Loís, lo suyo chirmán més chiquet, Henrique, asumió la rechencia mientres que duró la minoría d'edat d'o fillo gran d'Isabela, Hermann II de Turinchia.

Ilesia d'Isabela, a Marburg

Dimpués de duras pleitinas per lo suyo dote, Isabela deixó la corte de Wartburg. La tradición popular diz que estió Henrique qui l'aforzó a ir-se-ne, pero la certeza d'ixo no pareix guaire firme. Zaga bellas prebatinas fracasatas ta fer que se tornás a casar, Isabela ingresó en a Orden d'os Franciscans, fendo un hespicio a Marburg t'os pobres y malautos.

Isabela morió a Marburg, ya estás per fatiga fisica u malautía, sólo con 24 anyos d'edat. Fue canonizata per lo papa Gregorio IX en 1235. La carta papal puet veyer-se a la Schatzkammer (Cambra d'o Tresoro) d'a Deutschordenskirche (Ilesia de l'Orden Teutonico) de Viena, Austria. Lo cuerpo suyo fue meso en un magnifico santuario dorato, que encara hue puet veyer-se, en a Elisabethkirche de Marburg. Actualment ye una ilesia protestant, pero tien espacios aparte t'o culto catolico. Marburg se tornó lo centro de l'Orden Teutonico, que adoptó a Santa Isabela como segunda patrona. L'Orden remanió a Marburg dica la suya disolución per Napolión I de Francia en 1803.

Descendients

Sofía (1224 - 1284), la segunda filla d'Isabela, casó con Henrique II de Brabant y estió la debanpasata d'os landgraves de Hesse, ya que en a Guerra de Succesión de Turinchia ganó lo territorio de Hesse ta su fillo Henrique I. Chertrudes la Santa (1227 - 1297), la tercer filla d'Isabela, naixió qualques semanas dimpués d'a muerte de su pai. Estió l'abadesa d'o convento d'Altenberg, amán de Wetzlar.

Miraclos

Isabela ye ta beluns més conoixita per la leyenda que recenta que, en prender ella pan a amagatons t'os pobres, lo suyo marito li preguntó qué amagaba en a pocha; Isabela la ubrió y lo pan se tornó rosas. Iste miraclo ye commemorato a Budapest con una estatua debán d'a ilesia neogotica adedicata a ella en a Plaza d'as Rosas (Rózsák tere).

Estatua d'Isabela, a la Seu de Naumburg

Culto

Lo santuario d'Isabela esdevenió un d'os principals centros alemans de pelegrinache de tot lo sieglo XIV y prencipios d'o XV.

A lo largo d'ixe sieglo, lo culto popular a Santa Isabela a bonico fue despareixendo. Manimenos, fue sustituindo-se per una devoción aristocratica de Santa Isabela, pus per meyo d'a suya filla Sofía, yera la debantpasata de muitas d'as familias nobles alemanas.

Trescientos anyos dezaga d'a suya muerte, un d'os muitos descendients d'Isabela, lo landgrave Felipe I de Hesse, capecero d'a reforma protestant y un d'os partidarios més importants de Martín Lutero, irrumpió en a ilesia de Marburg y demandó que los caballers teutons lis dasen los uesos d'Isabela, con a fin d'espardir las suyas reliquias y rematar asinas con os pelegrinaches ta Marburg.

Felipe se'n levó tamién lo cáliz en o que heba reposato la capeza de Santa Isabela, pero lo tornó dimpués que lo engayolás Carlos V d'o Sacro Imperio Román. Lo cáliz fue saqueyato posteriorment per tropas suecas en a Guerra d'os Trenta Anyos y hue puet veyer-se en o Museu Nacional d'Estocolmo.

Lo cranio de Santa Isabela y beluns d'os suyos güesos pueden veyer-sen en o Convento de Santa Isabela, a Viena. Bellas reliquias perviven tamién en o santuario de Marburg.

Ye patrona, entre d'altros, d'hespitals, enfermeras, furners, novias, contesas, exilatos, viduas, encordadors y d'as personas sin casa.

La festividat de Santa Isabela se celebra lo 17 de noviembre.

Vinclos externos

• Pachina sobre Santa Isabela d'Hongría (En castellán)
• Pachina sobre Santa Isabela, con vinclos adicionals (En anglés)