Diferencia entre revisiones de «Mar Caspia»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
m r2.6.8) (Bot: Modificando ku:Deryaya Mazenderan por ku:Deryaya Qezwînê
Sin resumen de edición
Linia 39: Linia 39:
| campo1 =
| campo1 =
}}
}}
A '''mar Caspia''' u '''mar Caspio''' (en [[Idioma ruso|ruso]] Каспийское море, ''Kaspískoie more''; en [[Idioma azerí|azerí]] ''Xəzər dənizi''; en [[Idioma persa|persa]] دریای مازنداران،دریای خذر, ''Darya-ye Mazandaran, Darya-ye Khazar''; en [[Idioma turquemán|turquemán]] ''Hazar deňizi''; en [[Idioma cazaco|cazaco]] Каспий теңізі, ''Kaspij teñizi''), ye una [[mar]] zarrata situata entre [[Asia]] y [[Europa]]. Ye a masa d'[[augua]] interior más gran d'o mundo, con una [[superficie]] de 371.000 [[km²]]. A sobén ye considerato lo [[laco]] más gran d'o mundo, encara que no ye d'augua dulza sino salata.
A '''mar Caspia''' u '''mar Caspio''' (en [[Idioma ruso|ruso]] Каспийское море, ''Kaspískoie more''; en [[Idioma azerí|azerí]] ''Xəzər dənizi''; en [[Idioma persa|persa]] دریای مازنداران،دریای خذر, ''Darya-ye Mazandaran, Darya-ye Khazar''; en [[Idioma turquemán|turquemán]] ''Hazar deňizi''; en [[Idioma cazaco|cazaco]] Каспий теңізі, ''Kaspij teñizi''), ye una [[mar]] zarrata situata entre [[Asia]] y [[Europa]]. Ye a masa d'[[augua]] interior más gran d'o mundo, con una [[superficie]] de 371.000 [[km²]]. Asobén ye considerato lo [[laco]] más gran d'o mundo, encara que no ye d'augua dulza sino salata.


As pencipals aportacions d'augua son feitas por o [[río Volga]] y atros ríos con menos cudal como o [[río Ural]], o [[río Emba]] y o [[río Kura]].
As pencipals aportacions d'augua son feitas por o [[río Volga]] y atros ríos con menos cudal como o [[río Ural]], o [[río Emba]] y o [[río Kura]].
Linia 52: Linia 52:


== Caracteristicas y ecolochía ==
== Caracteristicas y ecolochía ==
A mar Caspia tien caracteristicas comuns no nomás con as [[mar]]s sino que tamién con os [[lago]]s. Por ixo, a sobén ye considerato como un lago, o más gran d'o mundo, encara que as suyas auguas son [[Augua dulce|dulces]] y no pas [[Augua salata|salatas]].
A mar Caspia tien caracteristicas comuns no nomás con as [[mar]]s sino que tamién con os [[lago]]s. Por ixo, asobén ye considerato como un lago, o más gran d'o mundo, encara que as suyas auguas son [[Augua dulce|dulces]] y no pas [[Augua salata|salatas]].


O [[río Volga]] (que bi aporta un 80% de l'augua fluvial que en recibe) y o [[río Ural]] desauguan en a mar Caspia, que ye una mar [[endorreico|endorreica]], ye decir, que no en tien denguna salida natural d'as suyas auguas (sin contar a [[evaporación]]). Asinas, o [[ecosistema]] caspián ye un ecosistema d'una cuenca cerrata, con un nivel propio que ye independient d'o nivel d'os [[Ocián|ocians]] d'o mundo. A mar Caspia se cerró fa arredol de 5,5 milions d'anyadas. O suyo nivel puya u baixa, a sobén a escape, a traviés d'os sieglos. Bellos historiadors rusos dicen que una d'as creixitas [[Edat Meya|medievals]] d'a mar Caspia inundó bellas ciudatz d'os [[khazaros]], como [[Atil]]. En [[2004]], o nivel d'as auguas yera de -28 [[metro]]s, ye decir, 28 metros baixo o ran d'a mar.
O [[río Volga]] (que bi aporta un 80% de l'augua fluvial que en recibe) y o [[río Ural]] desauguan en a mar Caspia, que ye una mar [[endorreico|endorreica]], ye decir, que no en tien denguna salida natural d'as suyas auguas (sin contar a [[evaporación]]). Asinas, o [[ecosistema]] caspián ye un ecosistema d'una cuenca cerrata, con un nivel propio que ye independient d'o nivel d'os [[Ocián|ocians]] d'o mundo. A mar Caspia se cerró fa arredol de 5,5 milions d'anyadas. O suyo nivel puya u baixa, asobén a escape, a traviés d'os sieglos. Bellos historiadors rusos dicen que una d'as creixitas [[Edat Meya|medievals]] d'a mar Caspia inundó bellas ciudatz d'os [[khazaros]], como [[Atil]]. En [[2004]], o nivel d'as auguas yera de -28 [[metro]]s, ye decir, 28 metros baixo o ran d'a mar.


En o transcurso d'os sieglos, o nivel d'a mar Caspia cambeó seguntes as auguas que bi desauguaba o [[río Volga]], seguntes as [[plebia]]s d'a [[cuenca hidrografica]] d'iste río. Istas plebias se relacionan con as variacions d'as depresions d'orichen [[Ocián Atlantico|atlantico]] que plegan t'o interior de [[Rusia]], seguntes os ciclos d'a clamata [[oscilación d'o Atlantico Norte]]. Asinas, os nivels d'a mar Caspia se relacionan con as condicions atmosfericas d'o [[Atlantico Norte]], a una [[distancia]] de millars de [[km]] a l'ueste. Istas condicions fan d'a mar Caspia un lugar de muito intrés ta estudear as causas y os efectos d'o cambeyo climatico.
En o transcurso d'os sieglos, o nivel d'a mar Caspia cambeó seguntes as auguas que bi desauguaba o [[río Volga]], seguntes as [[plebia]]s d'a [[cuenca hidrografica]] d'iste río. Istas plebias se relacionan con as variacions d'as depresions d'orichen [[Ocián Atlantico|atlantico]] que plegan t'o interior de [[Rusia]], seguntes os ciclos d'a clamata [[oscilación d'o Atlantico Norte]]. Asinas, os nivels d'a mar Caspia se relacionan con as condicions atmosfericas d'o [[Atlantico Norte]], a una [[distancia]] de millars de [[km]] a l'ueste. Istas condicions fan d'a mar Caspia un lugar de muito intrés ta estudear as causas y os efectos d'o cambeyo climatico.

Versión d'o 20:29 22 avi 2012

Articlo d'os 1000
Mar Caspia
Каспийское море - Hazar deňizi
Localización administrativa
División Rusia: Dagestán, Kalmykia, óblast d'Astracán
Irán: provincias de Guilán, Mazandarán y Golestán
Cheografía
Ciudatz costeras Bakú (Azerbaichán), Rasht (Irán), Aktau (Cazaquistán), Majachkalá (Rusia), Türkmenbaşy (Turkmenistán)
Superficie 371.900 km²
Fondura meyana 1.025 m
Mapa

A mar Caspia u mar Caspio (en ruso Каспийское море, Kaspískoie more; en azerí Xəzər dənizi; en persa دریای مازنداران،دریای خذر, Darya-ye Mazandaran, Darya-ye Khazar; en turquemán Hazar deňizi; en cazaco Каспий теңізі, Kaspij teñizi), ye una mar zarrata situata entre Asia y Europa. Ye a masa d'augua interior más gran d'o mundo, con una superficie de 371.000 km². Asobén ye considerato lo laco más gran d'o mundo, encara que no ye d'augua dulza sino salata.

As pencipals aportacions d'augua son feitas por o río Volga y atros ríos con menos cudal como o río Ural, o río Emba y o río Kura.

Cheografía

A mar Caspia ye rodiata por Rusia a l'ueste, por Azerbaichán a lo sudueste, por Irán a lo sud, por Turkmenistán a lo sudeste y por Cazaquistán a lo norte y a l'este, on se troban as estepas d'Asia Central. A lo sudueste d'a Caspia, i son as montanyas d'o Caucaso, y a lo sud o macizo d'o Elburz.

Ye conectata con a mar d'Azov por medio d'a canal de Manich.

Hidrografía

As pencipals aportacions d'augua son feitas por as auguas d'os ríos Volga, Ural, Emba, Terek y o río Kura.

Caracteristicas y ecolochía

A mar Caspia tien caracteristicas comuns no nomás con as mars sino que tamién con os lagos. Por ixo, asobén ye considerato como un lago, o más gran d'o mundo, encara que as suyas auguas son dulces y no pas salatas.

O río Volga (que bi aporta un 80% de l'augua fluvial que en recibe) y o río Ural desauguan en a mar Caspia, que ye una mar endorreica, ye decir, que no en tien denguna salida natural d'as suyas auguas (sin contar a evaporación). Asinas, o ecosistema caspián ye un ecosistema d'una cuenca cerrata, con un nivel propio que ye independient d'o nivel d'os ocians d'o mundo. A mar Caspia se cerró fa arredol de 5,5 milions d'anyadas. O suyo nivel puya u baixa, asobén a escape, a traviés d'os sieglos. Bellos historiadors rusos dicen que una d'as creixitas medievals d'a mar Caspia inundó bellas ciudatz d'os khazaros, como Atil. En 2004, o nivel d'as auguas yera de -28 metros, ye decir, 28 metros baixo o ran d'a mar.

En o transcurso d'os sieglos, o nivel d'a mar Caspia cambeó seguntes as auguas que bi desauguaba o río Volga, seguntes as plebias d'a cuenca hidrografica d'iste río. Istas plebias se relacionan con as variacions d'as depresions d'orichen atlantico que plegan t'o interior de Rusia, seguntes os ciclos d'a clamata oscilación d'o Atlantico Norte. Asinas, os nivels d'a mar Caspia se relacionan con as condicions atmosfericas d'o Atlantico Norte, a una distancia de millars de km a l'ueste. Istas condicions fan d'a mar Caspia un lugar de muito intrés ta estudear as causas y os efectos d'o cambeyo climatico.

O zaguer ciclo a corto termin d'o nivel d'a mar Caspia principió con una cayita d'o suyo nivel de 3 metros dende 1929 dica 1977, ta puyar luego 3 m dende 1977 dica 1995. Dende ixa calendata, nomás bi ha bellas chicotas oscilacions, encara que istos cambeyos han feito problemas medioambientals en a rechión.

Toponimia

En a traducción Herediana de Plutarco se puet leyer Mar de Ircania. Sindembargo en o "Libro d'o Trasoro" ya se troban as parabras caspia e caspián. En "La Flor de las Ystorias d'Orient" s'escribe Mar Caspis.

Aquella montanya de Coquas es entre los mares, es a saber, la Mar Mayor, que le es deues ocçident, et la Mar Caspis, que le es deues orient. Aquesta Mar Caspis no es semblant a la Mar de Greçia ni a la Mar Ocçiana, antes es assi como un estanyo, mas por su grandeza es clamada mar, por que aquesti es el mayor istanyo del mundo; por que se stiende de la montanya de Quoquas entro ha la fin del regno de Perssia, et parte se toda tierra de Asia en dos partes. Aquella partida que es deues orient es clamada Asia la Pregona, et la otra partida que es deues ocçident es clamada Asia la *********grant abundancia de buenos pexes; et en aquella encontrada se troban bufles saluages, et otras bestias assaz. En aquella mar ha yslas do fan sus nidos muchos auzelles...

En o "Libro d'as Maraviellas d'o Mundo" escriben Mar de Caspia.

Vinclos externos