Diferencia entre revisiones de «Idioma persa»
m r2.7.2) (Robot Adhibito: so:Af-Faarsi |
m Robot Adhibito: Modificato: lez:Фарс чӀал→lez:Фарс чIал |
||
Linia 102: | Linia 102: | ||
[[kw:Persek]] |
[[kw:Persek]] |
||
[[la:Lingua Persica]] |
[[la:Lingua Persica]] |
||
[[lez:Фарс |
[[lez:Фарс чIал]] |
||
[[li:Perzisch]] |
[[li:Perzisch]] |
||
[[lij:Lengua farsi]] |
[[lij:Lengua farsi]] |
Versión d'o 18:46 13 avi 2012
O persa ye una luenga indo-europea parlata en Irán, Afganistán, Tachiquistán, Uzbekistán, Bahrein, Iraq, Azerbaichán, Armenia, Cheorchia, o sud de Rusia y países vicins. Ye una luenga indoeuropea d'a branca irania con una tradición historica luenga que se remonta a lo Imperio Aquemenida, unas quantas fases lingüisticas (persa antigo, persa meyo u pahlavi, persa clasico y persa contemporanio), y diferents formas standard actuals (persa en Irán, dari en Afganistán, y tachico en Asia Central)
En as luengas europeas occidentals bi ha parabras persas trasmesas por l'arabe como aixedrez, azul, narancha, espinayes y alfaz.
Historia
O persa antigo s'escribiba en tiempos d'o Imperio Aquemenida, o persa meyo u pahlavi s'escribiba en tiempos d'o Imperio Sasanida. Entre meyo a luenga d'a cort d'a dinastía Arsacida en tiempos d'o Imperio Parto estió o parto, tamién iranián pero d'atra branca adintro d'as luengas iranianas.
Dende a conquiesta islamica, o persa s'encomenzó a escribir con alfabeto arabe y esdevinió a principal luenga en Corastén y Transoxiana, a on naixió o persa clasico.[1] O primer gran escritor en persa clasico estió Firdusi, un poeta epico Corastení de fins d'o sieglo X y principios d'o sieglo XI. O persa clasico esdevinió una luenga de cultura y que mantenió o suyo prestichio entre os selchuzidas, otomans, grans mogols y khans uzbecos, que teneban clases dirichents d'orichen turquico. O turco otomán teneba muitas parolas ampradas d'o persa clasico que en tiempos de Kemal fuoron sustituitas por parolas d'orichen turquico.
Dende a capital Teherán se fue oficializando en Irán china chana l'uso d'o persa contemporanio con a prensa y l'amostranza. O estandard persa que ye cooficial en Afganistán ye conoixito como dari y se considera mes puro y arcaizant.[1] Dende os anyos 1930 se facioron importants campanyas d'alfabetización en Tachiquistán prenendo l'alfabeto cirilico, en parti por motivos lingüisticos (l'alfabeto cirilico, como l'alfabeto latín y o griego, son más adaptatos a las luengas indoeuropeas, con más variedat de vocals que as semiticas), y en parti por motivos politicos. En ixa epoca la luenga principió a decir-se tachico.
Referencias
- ↑ 1,0 1,1 Jean Sellier y André Sellier. Atlas de los pueblos de Oriente. Acento Editorial p 115