Diferencia entre revisiones de «Chiismo»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
m r2.7.3) (Robot Suprimito: az, hi, hr, ro, sk, tl Modificato: tr
m r2.7.3) (Robot Adhibito: az, hi, hr, ro, sk, tl
Linia 17: Linia 17:
[[ar:الشيعة]]
[[ar:الشيعة]]
[[ast:Xiísmu]]
[[ast:Xiísmu]]
[[az:Şiəlik]]
[[be:Шыіты]]
[[be:Шыіты]]
[[be-x-old:Шыізм]]
[[be-x-old:Шыізм]]
Linia 41: Linia 42:
[[gl:Xiísmo]]
[[gl:Xiísmo]]
[[he:שיעה]]
[[he:שיעה]]
[[hi:शिया इस्लाम]]
[[hr:Šijitizam]]
[[hu:Síita iszlám]]
[[hu:Síita iszlám]]
[[hy:Շիա իսլամ]]
[[hy:Շիա իսլամ]]
Linia 68: Linia 71:
[[ps:شيعه]]
[[ps:شيعه]]
[[pt:Xiismo]]
[[pt:Xiismo]]
[[ro:Șiism]]
[[ru:Шииты]]
[[ru:Шииты]]
[[scn:Sciismu]]
[[scn:Sciismu]]
Linia 73: Linia 77:
[[sh:Šiiti]]
[[sh:Šiiti]]
[[simple:Shi'a Islam]]
[[simple:Shi'a Islam]]
[[sk:Šiitizmus]]
[[sl:Šiizem]]
[[sl:Šiizem]]
[[so:Shiica]]
[[so:Shiica]]
Linia 82: Linia 87:
[[te:షియా ఇస్లాం]]
[[te:షియా ఇస్లాం]]
[[th:ชีอะฮ์]]
[[th:ชีอะฮ์]]
[[tl:Shiismo]]
[[tr:Şia]]
[[tr:Şia]]
[[tt:Шигыйчелек]]
[[tt:Шигыйчелек]]

Versión d'o 23:23 6 avi 2012

Articlo d'os 1000
Estatos islamicos con más d'un 10% de población musulmana Verde: zonas sunnitas, Royo: zonas xiítas, Azul: ibadís (Omán).

O xiismo (en arabe šīʿa, شيعة, en persán šīʿah, شیعه) ye una d'as tres brancas principals d'o islam con lo sunnismo y lo kharichismo. Representa o 15% d'os musulmans. O xiismo ye dividito tamién en brancas, belunas de tan heterodoxas que dificilment pueden estar consideratas musulmanas.

A doctrina d'o xiismo s'elaboró dimpués d'a muerte d'Alí. Afirman que a voluntat d'Al·la esleyó a Alí y os suyos descendients imans (guías) d'a comunidat de creyents musulmans. Cada imam eslei entre os descendients d'Alí a lo suyo succesor a traviés d'una especie de testamento. Esto fació que amaneixesen diverchencias y a serie d'imans lechitimos se crebó fa sieglos.

As feguras més importans d'o xiismo imanita u dotzenán, o més común son o profeta Mahoma, a suya filla Fatima y os doze imans salitos d'a suya familia, dende o imam Alí ibn Abi Talib dica o imam Mehdí. O imam Mehdí desapareixió en l'anyo 878 quan encara yera un nino. Quieren creyer que no morió y que fue amagato y ye siempre misteriosament present. Creyen que este imam un día tornará como Mahedí ("guiato por dios") pa creyar o reino d'a chusticia y pureza d'o Islam.

Os xiitas setenans u ismailistas no reconoixen que siet imans visibles, y pa ellos o seteno estió Ismail y no Musa. Os xiitas zaidís reconoixen a Zait como cinqueno imam, y no profesan o dogma d'o Islam amagato como as atras dos brancas.

O xiismo dotzenano ye o que se troba en o sud d'Irak, en bellas rechions d'o Liban y dende o sieglo XVI en Irán y Azerbaichán (que constituiban a Persia Safavida on o xiismo fue imposato por una dinastía reinant surchita d'a orden Safavida. O xiismo ismailita tenió un important papel entre os sieglos VIII y XIII entre os fatimís, os qarmatas d'Arabia y a secta d'os nizarís u "asesins". Huei sobrevive en a India y Pakistán, dirichitos por Aga Khan, y entre os pamirís. Os xiitas cinquenans son encara mayoritarios en o norte d'o Yemen, antigament dominato por os zaidís.