Diferencia entre revisiones de «Chiismo»
m r2.7.3) (Robot Suprimito: az, hi, hr, ro, sk, tl Modificato: tr |
m r2.7.3) (Robot Adhibito: az, hi, hr, ro, sk, tl |
||
Linia 17: | Linia 17: | ||
[[ar:الشيعة]] |
[[ar:الشيعة]] |
||
[[ast:Xiísmu]] |
[[ast:Xiísmu]] |
||
[[az:Şiəlik]] |
|||
[[be:Шыіты]] |
[[be:Шыіты]] |
||
[[be-x-old:Шыізм]] |
[[be-x-old:Шыізм]] |
||
Linia 41: | Linia 42: | ||
[[gl:Xiísmo]] |
[[gl:Xiísmo]] |
||
[[he:שיעה]] |
[[he:שיעה]] |
||
[[hi:शिया इस्लाम]] |
|||
[[hr:Šijitizam]] |
|||
[[hu:Síita iszlám]] |
[[hu:Síita iszlám]] |
||
[[hy:Շիա իսլամ]] |
[[hy:Շիա իսլամ]] |
||
Linia 68: | Linia 71: | ||
[[ps:شيعه]] |
[[ps:شيعه]] |
||
[[pt:Xiismo]] |
[[pt:Xiismo]] |
||
[[ro:Șiism]] |
|||
[[ru:Шииты]] |
[[ru:Шииты]] |
||
[[scn:Sciismu]] |
[[scn:Sciismu]] |
||
Linia 73: | Linia 77: | ||
[[sh:Šiiti]] |
[[sh:Šiiti]] |
||
[[simple:Shi'a Islam]] |
[[simple:Shi'a Islam]] |
||
[[sk:Šiitizmus]] |
|||
[[sl:Šiizem]] |
[[sl:Šiizem]] |
||
[[so:Shiica]] |
[[so:Shiica]] |
||
Linia 82: | Linia 87: | ||
[[te:షియా ఇస్లాం]] |
[[te:షియా ఇస్లాం]] |
||
[[th:ชีอะฮ์]] |
[[th:ชีอะฮ์]] |
||
[[tl:Shiismo]] |
|||
[[tr:Şia]] |
[[tr:Şia]] |
||
[[tt:Шигыйчелек]] |
[[tt:Шигыйчелек]] |
Versión d'o 23:23 6 avi 2012
O xiismo (en arabe šīʿa, شيعة, en persán šīʿah, شیعه) ye una d'as tres brancas principals d'o islam con lo sunnismo y lo kharichismo. Representa o 15% d'os musulmans. O xiismo ye dividito tamién en brancas, belunas de tan heterodoxas que dificilment pueden estar consideratas musulmanas.
A doctrina d'o xiismo s'elaboró dimpués d'a muerte d'Alí. Afirman que a voluntat d'Al·la esleyó a Alí y os suyos descendients imans (guías) d'a comunidat de creyents musulmans. Cada imam eslei entre os descendients d'Alí a lo suyo succesor a traviés d'una especie de testamento. Esto fació que amaneixesen diverchencias y a serie d'imans lechitimos se crebó fa sieglos.
As feguras més importans d'o xiismo imanita u dotzenán, o més común son o profeta Mahoma, a suya filla Fatima y os doze imans salitos d'a suya familia, dende o imam Alí ibn Abi Talib dica o imam Mehdí. O imam Mehdí desapareixió en l'anyo 878 quan encara yera un nino. Quieren creyer que no morió y que fue amagato y ye siempre misteriosament present. Creyen que este imam un día tornará como Mahedí ("guiato por dios") pa creyar o reino d'a chusticia y pureza d'o Islam.
Os xiitas setenans u ismailistas no reconoixen que siet imans visibles, y pa ellos o seteno estió Ismail y no Musa. Os xiitas zaidís reconoixen a Zait como cinqueno imam, y no profesan o dogma d'o Islam amagato como as atras dos brancas.
O xiismo dotzenano ye o que se troba en o sud d'Irak, en bellas rechions d'o Liban y dende o sieglo XVI en Irán y Azerbaichán (que constituiban a Persia Safavida on o xiismo fue imposato por una dinastía reinant surchita d'a orden Safavida. O xiismo ismailita tenió un important papel entre os sieglos VIII y XIII entre os fatimís, os qarmatas d'Arabia y a secta d'os nizarís u "asesins". Huei sobrevive en a India y Pakistán, dirichitos por Aga Khan, y entre os pamirís. Os xiitas cinquenans son encara mayoritarios en o norte d'o Yemen, antigament dominato por os zaidís.