Diferencia entre revisiones de «Chacetania»
m S'han revertito as edicions de Franjaragó (Descusión); tornando t'a zaguera versión editada por Xqbot |
Sin resumen de edición |
||
Linia 13: | Linia 13: | ||
|densidá = 10,05 |
|densidá = 10,05 |
||
|capital = [[Chaca]] |
|capital = [[Chaca]] |
||
|mayor_poblazión = |
|mayor_poblazión = [[Chaca]] |
||
|municipios = 20 |
|municipios = 20 |
||
|web = [http://www.jacetania.es/ www.jacetania.es] |
|web = [http://www.jacetania.es/ www.jacetania.es] |
||
}} |
}} |
||
A '''Chacetania''' ye a [[Comarcas d'Aragón|comarca]] más noroccidental d'[[Aragón]], dividita entre as [[Provincias d'Espanya|provincias]] de [[provincia de Uesca|Uesca]] y [[provincia de Zaragoza|Zaragoza]], en [[Espanya]]. Muga con [[Francia]] por o norte, [[Navarra]] por l'ueste, y por o sud y a l'este con as comarcas aragonesas d'as [[Cinco Villas]], [[Plana de Uesca]] y [[Alto Galligo]]. En plens [[Pireneus]], s'articula por o [[río Aragón]] y os suyos |
A '''Chacetania''' ye a [[Comarcas d'Aragón|comarca]] más noroccidental d'[[Aragón]], dividita entre as [[Provincias d'Espanya|provincias]] de [[provincia de Uesca|Uesca]] y [[provincia de Zaragoza|Zaragoza]], en [[Espanya]]. Muga con [[Francia]] por o norte, [[Navarra]] por l'ueste, y por o sud y a l'este con as comarcas aragonesas d'as [[Cinco Villas]], [[Plana de Uesca]] y [[Alto Galligo]]. En plens [[Pireneus]], s'articula por o [[río Aragón]] y os suyos [[afluyent]]s. |
||
En |
En ella se i formó lo primitivo [[condato d'Aragón]] que en [[1035]], quan morió o rei [[Sancho Garcés III de Navarra|Sancho III]] "o Mayor" de Navarra, adquirió a categoría de [[Reino d'Aragón|reino]] con [[Capital (politica)|capital]] en a ciudat de [[Chaca]] y con [[Remiro I d'Aragón|Remiro I]] como monarca. Resultato d'ista ampla historia son dos grans molimentos historico-artisticos, a [[seu de Chaca]] y o [[monesterio de Sant Chuan d'a Penya]]. |
||
A suya mayor [[altaria]] ye o |
A suya mayor [[altaria]] ye o pico [[Collarada]] (2.886 [[metro]]s), y cuenta con dos d'as [[Estación d'esquí|estacións d'esquí]] más importants y antigas d'Espanya: [[Candanchú]] y [[Astún]], en a [[val de l'Aragón]]. |
||
Tien una [[superficie]] de 1.857,9 km² y una [[Población humana|población]] en [[2010]] de 18.664 hab. (con una [[densidat de población]] de 10,05 hab/km²) y a suya capital ye a ciudat de [[Chaca]], que aculle o 71% d'a población |
Tien una [[superficie]] de 1.857,9 [[km²]] y una [[Población humana|población]] en [[2010]] de 18.664 hab. (con una [[densidat de población]] de 10,05 hab/km²) y a suya capital ye a ciudat de [[Chaca]], que aculle o 71% d'a población comarcal. |
||
A suya prencipal festividat ye [[Santa Orosia]], patrona d'ista comarca y que se celebra o [[25 de chunio]]. |
A suya prencipal festividat ye [[Santa Orosia]], patrona d'ista comarca, y que se celebra o [[25 de chunio]]. |
||
A luenga vernacla d'a Chacetania ye l'[[idioma aragonés|aragonés]], charrando-se a suya variedat l'[[aragonés occidental]], chunto con o castellán que ye l'oficial. |
A luenga vernacla d'a Chacetania ye l'[[idioma aragonés|aragonés]], charrando-se a suya variedat l'[[aragonés occidental]], chunto con o [[Idioma castellán|castellán]] que en ye l'oficial. |
||
Composan a Chacetania 20 [[municipio]]s.<ref>[http://www.consello.org/pdf_informes/informe07.pdf Nomenclátor d’os municipios y lugars |
Composan a Chacetania 20 [[municipio]]s.<ref>[http://www.consello.org/pdf_informes/informe07.pdf Nomenclátor d’os municipios y lugars d'a comarca d'a Chacetania].</ref> |
||
== Territorio y población == |
|||
{| {{tablapolida}} |- bgcolor=silver |
|||
! <center>'''Monezipio'''</center> |
|||
! [[Superficie]]<br />([[km²]])<ref name="IAEST">Datos d'o [[Instituto Aragonés d'Estatistica]] (IAEST). [http://portal.aragob.es/servlet/page?_pageid=4705&_dad=portal30&_schema=PORTAL30&_type=site&_fsiteid=1227&_fid=1473458&_fnavbarid=1474620&_fnavbarsiteid=1227&_fedit=0&_fmode=2&_fdisplaymode=1&_fcalledfrom=1&_fdisplayurl= Zifras completas].</ref>'''</center> |
|||
! <center>'''%<br />d'o total'''</center> |
|||
![[Población humana|Población]]<br />(2011)<ref>Datos d'o [[Instituto Nacional de Estadística]], relativos a l'[[1 de chinero]] de [[2011]]. [http://www.ine.es/pob06/pob06menu.htm Zifras completas].</ref> |
|||
! <center>'''%<br />d'o total'''</center> |
|||
! <center>'''[[Densidat de población|Densidat]]<br />([[hab/km²]])'''</center> |
|||
! Altaria<br />([[metros]]) |
|||
! Distancia<br />ta<br />[[Chaca]]<br />(km) |
|||
! <center>[[Lugar]]s</center> |
|||
|- |
|||
| align="left" |[[Aísa]] |
|||
| align="right" | 81,0 |
|||
| align="right" | 4,4 |
|||
| align="right" | 379 |
|||
| align="right" | 2,0 |
|||
| align="right" | 4,68 |
|||
| align="right" | 1.043 |
|||
| align="right" |20,80 |
|||
| align="left" | [[Candanchú]], [[Esposa (Huesca)|Esposa]], [[Sinués]] |
|||
|- |
|||
| align="left"|[[Ansó]] |
|||
| align="right" | 223,1 |
|||
| align="right" | 12,0 |
|||
| align="right" | 475 |
|||
| align="right" | 2,5 |
|||
| align="right" | 2,13 |
|||
| align="right" | 860 |
|||
| align="right" |53,00 |
|||
| align="left" | |
|||
|- |
|||
| align="left"|[[Aragüés de lo Puerto]] |
|||
| align="right" | 64,4 |
|||
| align="right" | 3,5 |
|||
| align="right" | 133 |
|||
| align="right" | 0,7 |
|||
| align="right" | 2,07 |
|||
| align="right" | 970 |
|||
| align="right" |33,00 |
|||
| align="left" | |
|||
|- |
|||
| align="left"|[[Artieda]] |
|||
| align="right" | 13,6 |
|||
| align="right" | 0,7 |
|||
| align="right" | 92 |
|||
| align="right" | 0,5 |
|||
| align="right" | 6,76 |
|||
| align="right" | 652 |
|||
| align="right" |46,90 |
|||
| align="left" | |
|||
|- |
|||
| align="left"|[[Bailo]] |
|||
| align="right" | 164,4 |
|||
| align="right" | 8,8 |
|||
| align="right" | 300 |
|||
| align="right" | 1,6 |
|||
| align="right" | 1,82 |
|||
| align="right" | 714 |
|||
| align="right" |26,20 |
|||
| align="Left" | Alastuey, Arbués, Arrés, Larués, Paternoy |
|||
|- |
|||
| align="left"|[[Borau]] |
|||
| align="right" | 41,7 |
|||
| align="right" | 2,2 |
|||
| align="right" | 85 |
|||
| align="right" | 0,4 |
|||
| align="right" | 2,04 |
|||
| align="right" | 1.008 |
|||
| align="right" |14,40 |
|||
| align="left" | |
|||
|- |
|||
| align="left"|[[ A Canal de Berdún (municipio)|Canal de Berdún]] |
|||
| align="right" | 133,3 |
|||
| align="right" | 7,2 |
|||
| align="right" | 382 |
|||
| align="right" | 2,0 |
|||
| align="right" | 2,87 |
|||
| align="right" | 688 |
|||
| align="right" |30,00 |
|||
| align="Left" | Berdún, Biniés, Majones, Martes, Villarreal de la Canal |
|||
|- |
|||
| align="left"|[[Canfranc]] |
|||
| align="right" | 71,6 |
|||
| align="right" | 3,9 |
|||
| align="right" | 620 |
|||
| align="right" | 3,3 |
|||
| align="right" | 8,66 |
|||
| align="right" | 1.040 |
|||
| align="right" |17,80 |
|||
| align="Left" | Canfranc-estación. |
|||
|- |
|||
| align="left"|[[Castiello de Chaca]] |
|||
| align="right" | 17,3 |
|||
| align="right" | 0,9 |
|||
| align="right" | 257 |
|||
| align="right" | 1,4 |
|||
| align="right" | 14,86 |
|||
| align="right" | 921 |
|||
| align="right" |7,20 |
|||
| align="Left" | [[Aratorés]] |
|||
|- |
|||
| align="left"|[[Fago (Huesca)|Fago]] |
|||
| align="right" | 28,8 |
|||
| align="right" | 1,6 |
|||
| align="right" | 30 |
|||
| align="right" | 0,2 |
|||
| align="right" | 1,04 |
|||
| align="right" | 888 |
|||
| align="right" |53,00 |
|||
| align="left" | |
|||
|- |
|||
| align="left"|'''[[Chaca]]''' |
|||
| align="right" | '''406,3''' |
|||
| align="right" | '''21,9''' |
|||
| align="right" | '''13.299''' |
|||
| align="right" | '''71,1''' |
|||
| align="right" | '''32,73''' |
|||
| align="right" | '''818''' |
|||
| align="right" |-- |
|||
| align="Left"| Abay, Abena, Ara, Araguás del Solano, Ascara, Asieso, Atarés, Badaguás, Banaguás, Baraguás, Barós, Bernués, Bescós de Garcipollera, Binué, Botaya, Caniás, Espuéndolas, Fraginal, Fraginal Bajo, Gracionépel, Guasa, Guasillo, Ipas, Jarlata, Lastiesas Altas, Lastiesas Bajas, Lerés de Jaca, Martillué, Navasa, Navasilla, Novés, Orante, Osia, Puerto de Astún, Ulle, Villanovilla |
|||
|- |
|||
| align="left"|[[Chasa]] |
|||
| align="right" | 8,9 |
|||
| align="right" | 0,5 |
|||
| align="right" | 113 |
|||
| align="right" | 0,6 |
|||
| align="right" | 12,70 |
|||
| align="right" | 944 |
|||
| align="right" |30,40 |
|||
| align="left" | |
|||
|- |
|||
| align="left"|[[Mianos]] |
|||
| align="right" | 14,8 |
|||
| align="right" | 0,8 |
|||
| align="right" | 41 |
|||
| align="right" | 0,2 |
|||
| align="right" | 2,77 |
|||
| align="right" | 692 |
|||
| align="right" |48,90 |
|||
| align="left" | |
|||
|- |
|||
| align="left" | [[Puente d'a Reina de Chaca]] |
|||
| align="right" | 48,1 |
|||
| align="right" | 2,6 |
|||
| align="right" | 290 |
|||
| align="right" | 1,6 |
|||
| align="right" | 6,03 |
|||
| align="right" | 707 |
|||
| align="right" |21,20 |
|||
| align="Left"| Javierregay, Santa Engracia d'o Chaca |
|||
|- |
|||
| align="left"|[[Salvatierra d'Escá]] |
|||
| align="right" | 81,2 |
|||
| align="right" | 4,4 |
|||
| align="right" | 226 |
|||
| align="right" | 1,2 |
|||
| align="right" | 2,78 |
|||
| align="right" | 582 |
|||
| align="right" |52,90 |
|||
| align="left" | Lorbés |
|||
|- |
|||
| align="left"|[[Santa Cilia]] |
|||
| align="right" | 28,1 |
|||
| align="right" | 1,5 |
|||
| align="right" | 208 |
|||
| align="right" | 1,1 |
|||
| align="right" | 7,40 |
|||
| align="right" | 649 |
|||
| align="right" |14,70 |
|||
| align="left" | Somanés |
|||
|- |
|||
| align="left"|[[Santa Cruz d'as Serors]] |
|||
| align="right" | 27,0 |
|||
| align="right" | 1,5 |
|||
| align="right" | 189 |
|||
| align="right" | 1,0 |
|||
| align="right" | 7,00 |
|||
| align="right" | 788 |
|||
| align="right" |15,90 |
|||
| align="Left"| Binacua |
|||
|- |
|||
| align="left"|[[Sigüés]] |
|||
| align="right" | 101,8 |
|||
| align="right" | 5,5 |
|||
| align="right" | 131 |
|||
| align="right" | 0,7 |
|||
| align="right" | 1,29 |
|||
| align="right" | 521 |
|||
| align="right" |47,90 |
|||
| align="left" | Asso-Veral, Escó, Tiermas |
|||
|- |
|||
| align="left"|[[val d'Echo]] |
|||
| align="right" | 234,4 |
|||
| align="right" | 12,6 |
|||
| align="right" | 947 |
|||
| align="right" | 5,1 |
|||
| align="right" | 4,04 |
|||
| align="right" | 800 |
|||
| align="right" |44,40 |
|||
| align="Left"| Embún, Hecho, Santa Lucía, Siresa, Urdués |
|||
|- |
|||
| align="left"|[[Villanuga]] |
|||
| align="right" | 58,2 |
|||
| align="right" | 3,1 |
|||
| align="right" | 512 |
|||
| align="right" | 2,7 |
|||
| align="right" | 8,80 |
|||
| align="right" | 953 |
|||
| align="right" |14,10 |
|||
| align="left" | |
|||
|- |
|||
| '''Total''' |
|||
| align="right" | '''1.857,9(*)''' |
|||
| align="right" | |
|||
| align="right" | '''18.709''' |
|||
| align="right" | |
|||
| align="right" | '''10,07''' |
|||
| align="right" | |
|||
| align="center" | |
|||
|- |
|||
|} |
|||
(*) Añadiendo la superficie de "Comunero de Ansó y Fago" (9,9 km2) |
|||
[[File:Chacetania-densidá presonas.PNG|thumb|Chacetania-densidá presonas]] |
|||
{{Gráfica de evolución|tipo=demográfica|color_12=blue|nombre={{PAGENAME}}|1900|26996 |1910|27017 |1920|26478 |1930|26904 |1940|24908 |1950|24270 |1960|21167 |1970|17926 |1981| 16948|1991|16007|2001|16676|2011| 18709|notas=<small> |
|||
{{leyenda|#88c2cc|[[Población de derecho]] (1900-1991) o [[presonas d'o dreito]] (2001-2011) según os zensos d'a presonas d'o Instituto Aragonés d'Estadística. }} |
|||
</small>}} |
|||
== Se veiga tamién == |
== Se veiga tamién == |
Versión d'o 12:29 5 nov 2012
Plantilla:Infotabla comarca A Chacetania ye a comarca más noroccidental d'Aragón, dividita entre as provincias de Uesca y Zaragoza, en Espanya. Muga con Francia por o norte, Navarra por l'ueste, y por o sud y a l'este con as comarcas aragonesas d'as Cinco Villas, Plana de Uesca y Alto Galligo. En plens Pireneus, s'articula por o río Aragón y os suyos afluyents.
En ella se i formó lo primitivo condato d'Aragón que en 1035, quan morió o rei Sancho III "o Mayor" de Navarra, adquirió a categoría de reino con capital en a ciudat de Chaca y con Remiro I como monarca. Resultato d'ista ampla historia son dos grans molimentos historico-artisticos, a seu de Chaca y o monesterio de Sant Chuan d'a Penya.
A suya mayor altaria ye o pico Collarada (2.886 metros), y cuenta con dos d'as estacións d'esquí más importants y antigas d'Espanya: Candanchú y Astún, en a val de l'Aragón.
Tien una superficie de 1.857,9 km² y una población en 2010 de 18.664 hab. (con una densidat de población de 10,05 hab/km²) y a suya capital ye a ciudat de Chaca, que aculle o 71% d'a población comarcal.
A suya prencipal festividat ye Santa Orosia, patrona d'ista comarca, y que se celebra o 25 de chunio.
A luenga vernacla d'a Chacetania ye l'aragonés, charrando-se a suya variedat l'aragonés occidental, chunto con o castellán que en ye l'oficial.
Composan a Chacetania 20 municipios.[1]
Territorio y población
Superficie (km²)[2] |
d'o total |
Población (2011)[3] |
d'o total |
(hab/km²) |
Altaria (metros) |
Distancia ta Chaca (km) |
||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Aísa | 81,0 | 4,4 | 379 | 2,0 | 4,68 | 1.043 | 20,80 | Candanchú, Esposa, Sinués |
Ansó | 223,1 | 12,0 | 475 | 2,5 | 2,13 | 860 | 53,00 | |
Aragüés de lo Puerto | 64,4 | 3,5 | 133 | 0,7 | 2,07 | 970 | 33,00 | |
Artieda | 13,6 | 0,7 | 92 | 0,5 | 6,76 | 652 | 46,90 | |
Bailo | 164,4 | 8,8 | 300 | 1,6 | 1,82 | 714 | 26,20 | Alastuey, Arbués, Arrés, Larués, Paternoy |
Borau | 41,7 | 2,2 | 85 | 0,4 | 2,04 | 1.008 | 14,40 | |
Canal de Berdún | 133,3 | 7,2 | 382 | 2,0 | 2,87 | 688 | 30,00 | Berdún, Biniés, Majones, Martes, Villarreal de la Canal |
Canfranc | 71,6 | 3,9 | 620 | 3,3 | 8,66 | 1.040 | 17,80 | Canfranc-estación. |
Castiello de Chaca | 17,3 | 0,9 | 257 | 1,4 | 14,86 | 921 | 7,20 | Aratorés |
Fago | 28,8 | 1,6 | 30 | 0,2 | 1,04 | 888 | 53,00 | |
Chaca | 406,3 | 21,9 | 13.299 | 71,1 | 32,73 | 818 | -- | Abay, Abena, Ara, Araguás del Solano, Ascara, Asieso, Atarés, Badaguás, Banaguás, Baraguás, Barós, Bernués, Bescós de Garcipollera, Binué, Botaya, Caniás, Espuéndolas, Fraginal, Fraginal Bajo, Gracionépel, Guasa, Guasillo, Ipas, Jarlata, Lastiesas Altas, Lastiesas Bajas, Lerés de Jaca, Martillué, Navasa, Navasilla, Novés, Orante, Osia, Puerto de Astún, Ulle, Villanovilla |
Chasa | 8,9 | 0,5 | 113 | 0,6 | 12,70 | 944 | 30,40 | |
Mianos | 14,8 | 0,8 | 41 | 0,2 | 2,77 | 692 | 48,90 | |
Puente d'a Reina de Chaca | 48,1 | 2,6 | 290 | 1,6 | 6,03 | 707 | 21,20 | Javierregay, Santa Engracia d'o Chaca |
Salvatierra d'Escá | 81,2 | 4,4 | 226 | 1,2 | 2,78 | 582 | 52,90 | Lorbés |
Santa Cilia | 28,1 | 1,5 | 208 | 1,1 | 7,40 | 649 | 14,70 | Somanés |
Santa Cruz d'as Serors | 27,0 | 1,5 | 189 | 1,0 | 7,00 | 788 | 15,90 | Binacua |
Sigüés | 101,8 | 5,5 | 131 | 0,7 | 1,29 | 521 | 47,90 | Asso-Veral, Escó, Tiermas |
val d'Echo | 234,4 | 12,6 | 947 | 5,1 | 4,04 | 800 | 44,40 | Embún, Hecho, Santa Lucía, Siresa, Urdués |
Villanuga | 58,2 | 3,1 | 512 | 2,7 | 8,80 | 953 | 14,10 | |
Total | 1.857,9(*) | 18.709 | 10,07 |
(*) Añadiendo la superficie de "Comunero de Ansó y Fago" (9,9 km2)
Plantilla:Gráfica de evolución
Se veiga tamién
Referencias
- ↑ Nomenclátor d’os municipios y lugars d'a comarca d'a Chacetania.
- ↑ Datos d'o Instituto Aragonés d'Estatistica (IAEST). Zifras completas.
- ↑ Datos d'o Instituto Nacional de Estadística, relativos a l'1 de chinero de 2011. Zifras completas.
Municipios d'a comarca d'a Chacetania | |
---|---|
Aísa | Ansó | Aragüés de lo Puerto | Artieda | Bailo | Borau | A Canal de Berdún | Canfranc | Castiello de Chaca | Chaca | Chasa | Fago | Mians | Puent d'a Reina de Chaca | Salvatierra d'Esca | Santa Cilia | Santa Cruz d'as Serors | Sigüés | Val d'Echo | Villanuga |