Diferencia entre revisiones de «Chacetania»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
m S'han revertito as edicions de Franjaragó (Descusión); tornando t'a zaguera versión editada por Xqbot
Sin resumen de edición
Linia 13: Linia 13:
|densidá = 10,05
|densidá = 10,05
|capital = [[Chaca]]
|capital = [[Chaca]]
|mayor_poblazión =
|mayor_poblazión = [[Chaca]]
|municipios = 20
|municipios = 20
|web = [http://www.jacetania.es/ www.jacetania.es]
|web = [http://www.jacetania.es/ www.jacetania.es]
}}
}}
A '''Chacetania''' ye a [[Comarcas d'Aragón|comarca]] más noroccidental d'[[Aragón]], dividita entre as [[Provincias d'Espanya|provincias]] de [[provincia de Uesca|Uesca]] y [[provincia de Zaragoza|Zaragoza]], en [[Espanya]]. Muga con [[Francia]] por o norte, [[Navarra]] por l'ueste, y por o sud y a l'este con as comarcas aragonesas d'as [[Cinco Villas]], [[Plana de Uesca]] y [[Alto Galligo]]. En plens [[Pireneus]], s'articula por o [[río Aragón]] y os suyos afluyents.
A '''Chacetania''' ye a [[Comarcas d'Aragón|comarca]] más noroccidental d'[[Aragón]], dividita entre as [[Provincias d'Espanya|provincias]] de [[provincia de Uesca|Uesca]] y [[provincia de Zaragoza|Zaragoza]], en [[Espanya]]. Muga con [[Francia]] por o norte, [[Navarra]] por l'ueste, y por o sud y a l'este con as comarcas aragonesas d'as [[Cinco Villas]], [[Plana de Uesca]] y [[Alto Galligo]]. En plens [[Pireneus]], s'articula por o [[río Aragón]] y os suyos [[afluyent]]s.


En era se formó lo primitivo [[Condato d'Aragón]] que en [[1035]] quan morió o rei [[Sancho Garcés III de Navarra|Sancho III]] "o Mayor" de Navarra adquiere a categoría de [[Reino d'Aragón|reino]] con [[Capital (politica)|capital]] en [[Chaca]] y con [[Remiro I d'Aragón|Remiro I]] como monarca. Resultato d'ista ampla historia son dos grans molimentos historico-artisticos, a [[Seu de Chaca]] y o [[Monesterio de Sant Chuan d'a Penya]].
En ella se i formó lo primitivo [[condato d'Aragón]] que en [[1035]], quan morió o rei [[Sancho Garcés III de Navarra|Sancho III]] "o Mayor" de Navarra, adquirió a categoría de [[Reino d'Aragón|reino]] con [[Capital (politica)|capital]] en a ciudat de [[Chaca]] y con [[Remiro I d'Aragón|Remiro I]] como monarca. Resultato d'ista ampla historia son dos grans molimentos historico-artisticos, a [[seu de Chaca]] y o [[monesterio de Sant Chuan d'a Penya]].


A suya mayor [[altaria]] ye o Pico [[Collarada]] (2.886 [[metro]]s), y cuenta con dos d'as [[Estación d'esquí|estacións d'esquí]] más importants y antiguas d'Espanya: [[Candanchú]] y [[Astún]], en a [[Val de l'Aragón]].
A suya mayor [[altaria]] ye o pico [[Collarada]] (2.886 [[metro]]s), y cuenta con dos d'as [[Estación d'esquí|estacións d'esquí]] más importants y antigas d'Espanya: [[Candanchú]] y [[Astún]], en a [[val de l'Aragón]].


Tien una [[superficie]] de 1.857,9 km² y una [[Población humana|población]] en [[2010]] de 18.664 hab. (con una [[densidat de población]] de 10,05 hab/km²) y a suya capital ye a ciudat de [[Chaca]], que aculle o 71% d'a población redolar.
Tien una [[superficie]] de 1.857,9 [[km²]] y una [[Población humana|población]] en [[2010]] de 18.664 hab. (con una [[densidat de población]] de 10,05 hab/km²) y a suya capital ye a ciudat de [[Chaca]], que aculle o 71% d'a población comarcal.


A suya prencipal festividat ye [[Santa Orosia]], patrona d'ista comarca y que se celebra o [[25 de chunio]].
A suya prencipal festividat ye [[Santa Orosia]], patrona d'ista comarca, y que se celebra o [[25 de chunio]].


A luenga vernacla d'a Chacetania ye l'[[idioma aragonés|aragonés]], charrando-se a suya variedat l'[[aragonés occidental]], chunto con o castellán que ye l'oficial.
A luenga vernacla d'a Chacetania ye l'[[idioma aragonés|aragonés]], charrando-se a suya variedat l'[[aragonés occidental]], chunto con o [[Idioma castellán|castellán]] que en ye l'oficial.


Composan a Chacetania 20 [[municipio]]s.<ref>[http://www.consello.org/pdf_informes/informe07.pdf Nomenclátor d’os municipios y lugars d’a Comarca d’a Chacetania].</ref>
Composan a Chacetania 20 [[municipio]]s.<ref>[http://www.consello.org/pdf_informes/informe07.pdf Nomenclátor d’os municipios y lugars d'a comarca d'a Chacetania].</ref>

== Territorio y población ==
{| {{tablapolida}} |- bgcolor=silver
! <center>'''Monezipio'''</center>
! [[Superficie]]<br />([[km²]])<ref name="IAEST">Datos d'o [[Instituto Aragonés d'Estatistica]] (IAEST). [http://portal.aragob.es/servlet/page?_pageid=4705&_dad=portal30&_schema=PORTAL30&_type=site&_fsiteid=1227&_fid=1473458&_fnavbarid=1474620&_fnavbarsiteid=1227&_fedit=0&_fmode=2&_fdisplaymode=1&_fcalledfrom=1&_fdisplayurl= Zifras completas].</ref>'''</center>
! <center>'''%<br />d'o total'''</center>
![[Población humana|Población]]<br />(2011)<ref>Datos d'o [[Instituto Nacional de Estadística]], relativos a l'[[1 de chinero]] de [[2011]]. [http://www.ine.es/pob06/pob06menu.htm Zifras completas].</ref>
! <center>'''%<br />d'o total'''</center>
! <center>'''[[Densidat de población|Densidat]]<br />([[hab/km²]])'''</center>
! Altaria<br />([[metros]])
! Distancia<br />ta<br />[[Chaca]]<br />(km)
! <center>[[Lugar]]s</center>

|-
| align="left" |[[Aísa]]
| align="right" | 81,0
| align="right" | 4,4
| align="right" | 379
| align="right" | 2,0
| align="right" | 4,68
| align="right" | 1.043
| align="right" |20,80
| align="left" | [[Candanchú]], [[Esposa (Huesca)|Esposa]], [[Sinués]]

|-
| align="left"|[[Ansó]]
| align="right" | 223,1
| align="right" | 12,0
| align="right" | 475
| align="right" | 2,5
| align="right" | 2,13
| align="right" | 860
| align="right" |53,00
| align="left" |

|-
| align="left"|[[Aragüés de lo Puerto]]
| align="right" | 64,4
| align="right" | 3,5
| align="right" | 133
| align="right" | 0,7
| align="right" | 2,07
| align="right" | 970
| align="right" |33,00
| align="left" |

|-
| align="left"|[[Artieda]]
| align="right" | 13,6
| align="right" | 0,7
| align="right" | 92
| align="right" | 0,5
| align="right" | 6,76
| align="right" | 652
| align="right" |46,90
| align="left" |

|-
| align="left"|[[Bailo]]
| align="right" | 164,4
| align="right" | 8,8
| align="right" | 300
| align="right" | 1,6
| align="right" | 1,82
| align="right" | 714
| align="right" |26,20
| align="Left" | Alastuey, Arbués, Arrés, Larués, Paternoy

|-
| align="left"|[[Borau]]
| align="right" | 41,7
| align="right" | 2,2
| align="right" | 85
| align="right" | 0,4
| align="right" | 2,04
| align="right" | 1.008
| align="right" |14,40
| align="left" |

|-
| align="left"|[[ A Canal de Berdún (municipio)|Canal de Berdún]]
| align="right" | 133,3
| align="right" | 7,2
| align="right" | 382
| align="right" | 2,0
| align="right" | 2,87
| align="right" | 688
| align="right" |30,00
| align="Left" | Berdún, Biniés, Majones, Martes, Villarreal de la Canal

|-
| align="left"|[[Canfranc]]
| align="right" | 71,6
| align="right" | 3,9
| align="right" | 620
| align="right" | 3,3
| align="right" | 8,66
| align="right" | 1.040
| align="right" |17,80
| align="Left" | Canfranc-estación.

|-
| align="left"|[[Castiello de Chaca]]
| align="right" | 17,3
| align="right" | 0,9
| align="right" | 257
| align="right" | 1,4
| align="right" | 14,86
| align="right" | 921
| align="right" |7,20
| align="Left" | [[Aratorés]]

|-
| align="left"|[[Fago (Huesca)|Fago]]
| align="right" | 28,8
| align="right" | 1,6
| align="right" | 30
| align="right" | 0,2
| align="right" | 1,04
| align="right" | 888
| align="right" |53,00
| align="left" |

|-
| align="left"|'''[[Chaca]]'''
| align="right" | '''406,3'''
| align="right" | '''21,9'''
| align="right" | '''13.299'''
| align="right" | '''71,1'''
| align="right" | '''32,73'''
| align="right" | '''818'''
| align="right" |--
| align="Left"| Abay, Abena, Ara, Araguás del Solano, Ascara, Asieso, Atarés, Badaguás, Banaguás, Baraguás, Barós, Bernués, Bescós de Garcipollera, Binué, Botaya, Caniás, Espuéndolas, Fraginal, Fraginal Bajo, Gracionépel, Guasa, Guasillo, Ipas, Jarlata, Lastiesas Altas, Lastiesas Bajas, Lerés de Jaca, Martillué, Navasa, Navasilla, Novés, Orante, Osia, Puerto de Astún, Ulle, Villanovilla

|-
| align="left"|[[Chasa]]
| align="right" | 8,9
| align="right" | 0,5
| align="right" | 113
| align="right" | 0,6
| align="right" | 12,70
| align="right" | 944
| align="right" |30,40
| align="left" |

|-
| align="left"|[[Mianos]]
| align="right" | 14,8
| align="right" | 0,8
| align="right" | 41
| align="right" | 0,2
| align="right" | 2,77
| align="right" | 692
| align="right" |48,90
| align="left" |

|-
| align="left" | [[Puente d'a Reina de Chaca]]
| align="right" | 48,1
| align="right" | 2,6
| align="right" | 290
| align="right" | 1,6
| align="right" | 6,03
| align="right" | 707
| align="right" |21,20
| align="Left"| Javierregay, Santa Engracia d'o Chaca

|-
| align="left"|[[Salvatierra d'Escá]]
| align="right" | 81,2
| align="right" | 4,4
| align="right" | 226
| align="right" | 1,2
| align="right" | 2,78
| align="right" | 582
| align="right" |52,90
| align="left" | Lorbés

|-
| align="left"|[[Santa Cilia]]
| align="right" | 28,1
| align="right" | 1,5
| align="right" | 208
| align="right" | 1,1
| align="right" | 7,40
| align="right" | 649
| align="right" |14,70
| align="left" | Somanés

|-
| align="left"|[[Santa Cruz d'as Serors]]
| align="right" | 27,0
| align="right" | 1,5
| align="right" | 189
| align="right" | 1,0
| align="right" | 7,00
| align="right" | 788
| align="right" |15,90
| align="Left"| Binacua

|-
| align="left"|[[Sigüés]]
| align="right" | 101,8
| align="right" | 5,5
| align="right" | 131
| align="right" | 0,7
| align="right" | 1,29
| align="right" | 521
| align="right" |47,90
| align="left" | Asso-Veral, Escó, Tiermas

|-
| align="left"|[[val d'Echo]]
| align="right" | 234,4
| align="right" | 12,6
| align="right" | 947
| align="right" | 5,1
| align="right" | 4,04
| align="right" | 800
| align="right" |44,40
| align="Left"| Embún, Hecho, Santa Lucía, Siresa, Urdués

|-
| align="left"|[[Villanuga]]
| align="right" | 58,2
| align="right" | 3,1
| align="right" | 512
| align="right" | 2,7
| align="right" | 8,80
| align="right" | 953
| align="right" |14,10
| align="left" |

|-
| '''Total'''
| align="right" | '''1.857,9(*)'''
| align="right" |
| align="right" | '''18.709'''
| align="right" |
| align="right" | '''10,07'''
| align="right" |
| align="center" |
|-
|}
(*) Añadiendo la superficie de "Comunero de Ansó y Fago" (9,9 km2)

[[File:Chacetania-densidá presonas.PNG|thumb|Chacetania-densidá presonas]]
{{Gráfica de evolución|tipo=demográfica|color_12=blue|nombre={{PAGENAME}}|1900|26996 |1910|27017 |1920|26478 |1930|26904 |1940|24908 |1950|24270 |1960|21167 |1970|17926 |1981| 16948|1991|16007|2001|16676|2011| 18709|notas=<small>
{{leyenda|#88c2cc|[[Población de derecho]] (1900-1991) o [[presonas d'o dreito]] (2001-2011) según os zensos d'a presonas d'o Instituto Aragonés d'Estadística. }}
</small>}}


== Se veiga tamién ==
== Se veiga tamién ==

Versión d'o 12:29 5 nov 2012

Plantilla:Infotabla comarca A Chacetania ye a comarca más noroccidental d'Aragón, dividita entre as provincias de Uesca y Zaragoza, en Espanya. Muga con Francia por o norte, Navarra por l'ueste, y por o sud y a l'este con as comarcas aragonesas d'as Cinco Villas, Plana de Uesca y Alto Galligo. En plens Pireneus, s'articula por o río Aragón y os suyos afluyents.

En ella se i formó lo primitivo condato d'Aragón que en 1035, quan morió o rei Sancho III "o Mayor" de Navarra, adquirió a categoría de reino con capital en a ciudat de Chaca y con Remiro I como monarca. Resultato d'ista ampla historia son dos grans molimentos historico-artisticos, a seu de Chaca y o monesterio de Sant Chuan d'a Penya.

A suya mayor altaria ye o pico Collarada (2.886 metros), y cuenta con dos d'as estacións d'esquí más importants y antigas d'Espanya: Candanchú y Astún, en a val de l'Aragón.

Tien una superficie de 1.857,9 km² y una población en 2010 de 18.664 hab. (con una densidat de población de 10,05 hab/km²) y a suya capital ye a ciudat de Chaca, que aculle o 71% d'a población comarcal.

A suya prencipal festividat ye Santa Orosia, patrona d'ista comarca, y que se celebra o 25 de chunio.

A luenga vernacla d'a Chacetania ye l'aragonés, charrando-se a suya variedat l'aragonés occidental, chunto con o castellán que en ye l'oficial.

Composan a Chacetania 20 municipios.[1]

Territorio y población

Monezipio
Superficie
(km²)[2]
%
d'o total
Población
(2011)[3]
%
d'o total
Densidat
(hab/km²)
Altaria
(metros)
Distancia
ta
Chaca
(km)
Lugars
Aísa 81,0 4,4 379 2,0 4,68 1.043 20,80 Candanchú, Esposa, Sinués
Ansó 223,1 12,0 475 2,5 2,13 860 53,00
Aragüés de lo Puerto 64,4 3,5 133 0,7 2,07 970 33,00
Artieda 13,6 0,7 92 0,5 6,76 652 46,90
Bailo 164,4 8,8 300 1,6 1,82 714 26,20 Alastuey, Arbués, Arrés, Larués, Paternoy
Borau 41,7 2,2 85 0,4 2,04 1.008 14,40
Canal de Berdún 133,3 7,2 382 2,0 2,87 688 30,00 Berdún, Biniés, Majones, Martes, Villarreal de la Canal
Canfranc 71,6 3,9 620 3,3 8,66 1.040 17,80 Canfranc-estación.
Castiello de Chaca 17,3 0,9 257 1,4 14,86 921 7,20 Aratorés
Fago 28,8 1,6 30 0,2 1,04 888 53,00
Chaca 406,3 21,9 13.299 71,1 32,73 818 -- Abay, Abena, Ara, Araguás del Solano, Ascara, Asieso, Atarés, Badaguás, Banaguás, Baraguás, Barós, Bernués, Bescós de Garcipollera, Binué, Botaya, Caniás, Espuéndolas, Fraginal, Fraginal Bajo, Gracionépel, Guasa, Guasillo, Ipas, Jarlata, Lastiesas Altas, Lastiesas Bajas, Lerés de Jaca, Martillué, Navasa, Navasilla, Novés, Orante, Osia, Puerto de Astún, Ulle, Villanovilla
Chasa 8,9 0,5 113 0,6 12,70 944 30,40
Mianos 14,8 0,8 41 0,2 2,77 692 48,90
Puente d'a Reina de Chaca 48,1 2,6 290 1,6 6,03 707 21,20 Javierregay, Santa Engracia d'o Chaca
Salvatierra d'Escá 81,2 4,4 226 1,2 2,78 582 52,90 Lorbés
Santa Cilia 28,1 1,5 208 1,1 7,40 649 14,70 Somanés
Santa Cruz d'as Serors 27,0 1,5 189 1,0 7,00 788 15,90 Binacua
Sigüés 101,8 5,5 131 0,7 1,29 521 47,90 Asso-Veral, Escó, Tiermas
val d'Echo 234,4 12,6 947 5,1 4,04 800 44,40 Embún, Hecho, Santa Lucía, Siresa, Urdués
Villanuga 58,2 3,1 512 2,7 8,80 953 14,10
Total 1.857,9(*) 18.709 10,07

(*) Añadiendo la superficie de "Comunero de Ansó y Fago" (9,9 km2)

Imachen:Chacetania-densidá presonas.PNG
Chacetania-densidá presonas

Plantilla:Gráfica de evolución

Se veiga tamién

Referencias



 
Comarcas d'Aragón
Bandera d'Aragón
Alto Galligo · Andorra-Sierra d'Arcos · Aranda · Baixo Aragón · Baixo Aragón-Casp · Baixo Martín · Campo de Belchit · Campo de Borcha · Campo de Carinyena · Campo de Daroca · Chacetania · Cinca Baixa · Cinca Meya · Cinco Villas · Comarca Central · Comunidat de Calatayú · Comunidat de Teruel · Cuencas Meneras · Gúdar-Chabalambre · Litera · Mayestrato · Matarranya · Monegros · Plana de Uesca · Ribagorza · Ribera Alta d'Ebro · Ribera Baixa d'Ebro · Sierra d'Albarracín · Sobrarbe · Semontano de Balbastro · Tarazona y Moncayo · Xiloca · Val de Xalón