Diferencia entre revisiones de «Idioma mapudungun»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
Jpbot (descutir | contrebucions)
m →‎Denominacions: ortografía, replaced: decum → docum
Xqbot (descutir | contrebucions)
m r2.7.3) (Bot: Modificando da:Mapudungun por da:Mapudungun (sprog)
Linia 43: Linia 43:
[[br:Mapoudoungouneg]]
[[br:Mapoudoungouneg]]
[[ca:Mapudungun]]
[[ca:Mapudungun]]
[[da:Mapudungun]]
[[da:Mapudungun (sprog)]]
[[de:Mapudungun]]
[[de:Mapudungun]]
[[en:Mapuche language]]
[[en:Mapuche language]]

Versión d'o 22:40 26 oct 2012

Plantilla:Luenga

O mapudungun, mapudungu u mapuche ye una luenga aislata fablata por os mapuches, un pueblo amerindio que vive en o Sud d'America d'o Sud (en a parte central de Chile y centro-occidental d'Archentina). Tien arredol de 440.000 fablants con diversos graus de competencia lingüistica. Ha influito lo lexico castellán en a suya área de distribución y, devez, ha incorporato parabras en o lexico castellán y quechua.

Denominacions

Os suyos fablants claman a o idioma mapuchedungun, mapudungun u chedungun, mientres que os cronistas colonials lo clamoron araucano y documentoron a denominación chilidungu, que se suposa que significa "luenga de Chile". O termino araucano fue acunyato mientres a conquiesta de Chile ta clamar a la chent y a suya luenga y s'usó habitualment enta o sieglo XX; sindembargo, o refús que prevoca entre os mapuches ha motivato un paulatino abandono d'o suyo uso en os lugars que ells habitan y o crexient uso de luenga mapuche u mapudungun.

Filiación lingüistica

A filiación no ye pas clara, anque lingüistas como Englert u Tovar la sitúan en o grupo andino d'as luengas amerindias d'America d'o Sud, emparentatas de luenyes con as luengas quechua y aymara; belaltras clasificacions encara més especificas sitúan o mapudungun a una familia araucano-chon que perteneixerba a lo debandito grupo andino. Poderba, pues, no tractar-se d'una luenga aislata.

Aspectos socioculturals

Variación diatopica

Una variedat meridional, o huiliche u veliche, ye considerata per Gordon (2005) un idioma deseparato. O huiliche, charrato a Chile en a Región de Los Lagos, conta con bells milars de fabladors, a mayoría d'os quals fabla o castellán como luenga primera.