Diferencia entre revisiones de «Republica Popular de China»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
EmausBot (descutir | contrebucions)
m r2.7.2+) (Robot Adhibito: bxr:Хитад Улас
Sin resumen de edición
Linia 77: Linia 77:
Debito a la suya amplaria territorial bi ha una ripa de paisaches y zonas climaticas en China. A l'este, a lo largo d'a costa d'a [[mar Amariella]] y d'a [[mar d'a China Oriental]], bi ha [[plana aluvial|planas aluvials]] con una alta densidat de población. A zona costera d'a [[mar d'a China Meridional]] ye mas montanyosa y a lo sud de China domina a [[orografía]] de chicotas sierras. En o centro de l'aria oriental bi son os deltas d'os ríos mas grans: o [[rió Amariello]] y o [[Río Yangtze|Yangtze]]. Atros ríos importants son o [[Río d'as Perlas]], o [[Mekong]], o [[Brahmputra]], l'[[Amur]], o [[Huai He]] y o [[Xi Jiang]].
Debito a la suya amplaria territorial bi ha una ripa de paisaches y zonas climaticas en China. A l'este, a lo largo d'a costa d'a [[mar Amariella]] y d'a [[mar d'a China Oriental]], bi ha [[plana aluvial|planas aluvials]] con una alta densidat de población. A zona costera d'a [[mar d'a China Meridional]] ye mas montanyosa y a lo sud de China domina a [[orografía]] de chicotas sierras. En o centro de l'aria oriental bi son os deltas d'os ríos mas grans: o [[rió Amariello]] y o [[Río Yangtze|Yangtze]]. Atros ríos importants son o [[Río d'as Perlas]], o [[Mekong]], o [[Brahmputra]], l'[[Amur]], o [[Huai He]] y o [[Xi Jiang]].


A l'ueste mandan as grans cordeleras, mas que mas o [[Himalaya]], a mayor altaria d'a quala ye o mont [[Everest]], y os altiplans que caracterizan a mayor parti d'o paisache arido d'os desiertos d'o [[Takla-Makan]] y o [[Gobi]]. Debito a la sequera y as practicas agricolas perchudiciosas, as [[tronatas d'arena]] son comunas mientres a [[primavera]]. A expansión d'o desierto de Gobi ye a causa prencipal d'istas [[tronata]]s que afecten a lo noreste chinés, y incluso a [[Coreya]] y [[Chapón]].
A l'ueste mandan as grans cordeleras, mas que mas o [[Himalaya]], a mayor altaria d'a quala ye o mont [[Everest]], y os altiplans que caracterizan a mayor parti d'o paisache arido d'os disiertos d'o [[Disierto de Takla-Makan|Takla-Makan]] y o [[Disierto de Gobi|Gobi]]. Debito a la sequera y as practicas agricolas perchudiciosas, as [[tronatas d'arena]] son comunas mientres a [[primavera]]. A expansión d'o disierto de Gobi ye a causa prencipal d'istas [[tronata]]s que afectan a lo noreste chinés, y mesmo a [[Coreya]] y [[Chapón]].


Encara que s'han aprobato politicas y regulacions ambientals dende 1979, o medio ambient en a China contina deteriorando-se, ya que muito a sobén se mira mas por o desembolique economico que por o medio ambient. Amás, encara que China ha ratificato lo [[Protocolo de Kyoto]], como [[país en vías de desarrollo]] no tien denguna limitación a las suyas emisions de dioxido de carbonio. Debito a la suya rapeda industrialización, China se ye convertindo en un d'os emisors mas grans de gases de carbonio que contribuyen a lo [[escalfamiento global]].
Encara que s'han aprobato politicas y regulacions ambientals dende 1979, o medio ambient en a China contina deteriorando-se, ya que muito a sobén se mira mas por o desembolique economico que por o medio ambient. Amás, encara que China ha ratificato lo [[Protocolo de Kyoto]], como [[país en vías de desarrollo]] no tien denguna limitación a las suyas emisions de dioxido de carbonio. Debito a la suya rapeda industrialización, China se ye convertindo en un d'os emisors mas grans de gases de carbonio que contribuyen a lo [[escalfamiento global]].

Versión d'o 13:41 10 oct 2012

Articlo d'os 1000

Plantilla:Infobox País A Republica Popular de China (en chinés 中华人民共和国 Zhōnghuá Rénmín Gònghéguó) ye un país situato en l'este d'Asia, o quatreno mas gran d'o mundo en quanto a amplaria territorial.

A suya población ye de 1.325.992.000 habitants (estimación de 2008) en una superficie de 9.596.960 km², con una densidat de población de 138 hab/km². Ye o país con mayor numero d'habitans d'o mundo.

As ciudatz mas importants son Pekín (a capital), Xangai, y Hong Kong, totas con mas de 10 millons d'habitants, y bi ha arredol de 40 ciudatz de mas d'1 millón.

Toponimia

Os chineses d'etnia han dicen a la suya tierra Zhongguo, que significa "país" u "estato" y etimolochicament se relaciona con Zhong, "a civilización", en oposición a los países y pueblos barbaros.

O toponimo China provién d'o nombre d'a dinastía Qin, y s'introdució en Occident por a conoixencia que os europeus teneban d'as sederías que bi heba en ixas envueltas en China.

Marco Polo nombra lo norte de China en o suyo libro Cathay, y mientres bell tiempo asinas diciban os europeus a China, tal y como veyemos en a traducción aragonesa de "La Flor de las Ystorias d'Orient" y "Libro d'as Marabillas d'o Mundo". A denominación Cathay se remonta a los khitan, un pueblo mongol que dominó o norte de China y que fue forachitato por os churchetz ta Asia Central enta l'anyo 1225, esdevenindo os Kara Khitai.

Marco Polo nombra o sud de China que Kublai Khan habió de conquerir como Mangi, y en a traducción aragonesa d'o "Libro de Marco Polo" s'estribe Mangui u Daumangui:

Et aq(u)i ya muchas abadias de lures ydolas et quando partiemos desta ciudat et huuiemos caualgadas dos leguas trobamos dos caminos porel vn(a)[o] va hombre al ponent et porel otro al exaloch aq(ue)l de ponent va al cathay et el de exaloch va ala prouinçia de Mangui
en la grant prouinçia de daumangui auie vn Rey qui se clamaua Sanchfur et auie tan grant tresoro et tantas gentes que pocos senyores ya al mundo tan gra(n)de como el sino el gra(n)t chan mas no es honbre darmas

En o Manuscrito alchamiau d'Urreya de Xalón nombran China como Assin:

i entraré en las tierras de Assin, i trastornaré las tierras de a man derecha i a man eskerra

Chentilicio

En idioma aragonés actual, en proceso de desaparición, debe predominar l'uso d'o mesmo chentilicio que se fa servir en castellán, ye dicir chino, que se troba como barbarismo en idiomas vecins como ye o catalán, y que representa una tendencia que tien o castellán de fer chentilicios heredata d'o latín cambeando a a d'o toponimo por a o (Dacia-Dacio, Estonia-Estonio); manimenos fendo uso d'a derivación a partir d'un sufixo pa creyar chentilicios en aragonés se puet adaptar chinés coincidindo con o francés chinois y o catalán xinès.

Cheografía fisica

Foto de satelite de China

A Republica Popular de China (RPCh) ye o segundo país mas amplo d'Asia, dimpués de Rusia, y o tercero u quatreno mas gran d'o mundo. No se puet calcular prou bien a suya superficie debito a las disputas territorials entre China y a India, en concreto Askai Chinés y Trans-Karakoram, y tamién os diferents metodos emplegatos ta calcular a superficie d'os Estatos Unitos fan que pueda estar qualsiquiera d'istos dos o terzer país mas amplo. China tien mugas con 14 países: Afganistán, Vietnam, Bután, Cazaquistán, Coreya d'o Norte, India, Laos, Mongolia, Myanmar, Nepal, Pakistán (en o territorio desputato por a India d'o Caixmir), Kirguizistán, Rusia y Tachikistán. Tamién muga con a mar Amariella, a mar de China Oriental y a mar de China Meridional.

Mont Everest, punto más alto de China e d'a Tierra

Debito a la suya amplaria territorial bi ha una ripa de paisaches y zonas climaticas en China. A l'este, a lo largo d'a costa d'a mar Amariella y d'a mar d'a China Oriental, bi ha planas aluvials con una alta densidat de población. A zona costera d'a mar d'a China Meridional ye mas montanyosa y a lo sud de China domina a orografía de chicotas sierras. En o centro de l'aria oriental bi son os deltas d'os ríos mas grans: o rió Amariello y o Yangtze. Atros ríos importants son o Río d'as Perlas, o Mekong, o Brahmputra, l'Amur, o Huai He y o Xi Jiang.

A l'ueste mandan as grans cordeleras, mas que mas o Himalaya, a mayor altaria d'a quala ye o mont Everest, y os altiplans que caracterizan a mayor parti d'o paisache arido d'os disiertos d'o Takla-Makan y o Gobi. Debito a la sequera y as practicas agricolas perchudiciosas, as tronatas d'arena son comunas mientres a primavera. A expansión d'o disierto de Gobi ye a causa prencipal d'istas tronatas que afectan a lo noreste chinés, y mesmo a Coreya y Chapón.

Encara que s'han aprobato politicas y regulacions ambientals dende 1979, o medio ambient en a China contina deteriorando-se, ya que muito a sobén se mira mas por o desembolique economico que por o medio ambient. Amás, encara que China ha ratificato lo Protocolo de Kyoto, como país en vías de desarrollo no tien denguna limitación a las suyas emisions de dioxido de carbonio. Debito a la suya rapeda industrialización, China se ye convertindo en un d'os emisors mas grans de gases de carbonio que contribuyen a lo escalfamiento global.

Estructura politica

O president chinés Hu Jintao y o president estatonitense George W. Bush

A Republica Popular China tien un sistema politico unipartidista, con predominancia d'o Partito Comunista Chinés, sistema de tipo autoritario y restrictivo con as Libertatz como a libertat d'expresión, a libertat d'asociación u a libertat de reunión. Dende os anyos 1970, sindembargo, o rechimen chinés ha feito una chicota evolución, encara que con muitos procesos involutivos.

Asinas, en 1982 se proclamó una nueva Constitución, que dá o poder lechislativo a o Congreso Nacional Popular de China, formato por 3.000 miembros, esleitos indreitament por os diferents nivels administrativos chineses, con un mandato d'una duración de 5 anyadas; bi ha un Comité Permanent. O poder executivo ye d'un Consello de Gubierno formato por un president de Gubierno y os suyos menistros, y por un president de China. Sindembargo, a propia Constitución reconoixe y asegura la predominancia d'o Partito Comunista Chinés, que ye quien nombra a los candidatos a ocupar os cargos politicos en o país.

Organización politico-administrativa

Articlo prencipal: Organización politico-administrativa de China

Mapa admnistrativo de China

A Republica Popular China se divide oficialment en tres nivels:

  1. A nivel provincial o país se divide en 23 provincias, 5 rechions autonomas, 4 municipios baixo churisdicción central[1] (u municipalidatz), y 2 rechions administrativas especials.
  2. A nivel de destritos, as provincias y rechions autonomas se dividen en prefecturas autonomas, destritos, destritos autonomos y ciudatz;
  3. A nivel cantonal, os destritos y destritos autonomos se reparten en cantons, cantons de minorías etnicas y poblatos.

Asinas os nivels provincial, destrito y cantonal se flexibilizan ta adaptar-se a las particularidatz etnicas u economicas d'o territorio: as rechions autonomas, prefecturas autonomas y destritos autonomos son divisions de 1er u 2º nivel habitatas por as 55 etnias minoritarias que tienen a suya propia autonomía ta fer leis especificas. As municipalidatz de Pekín, Tianjin, Xangai y Chongqing incluyen belunas d'as mayors ciudatz d'o mundo y son baixo administración dreita. A la fin, as antigas colonias europeas de Hong Kong y Macau mantienen una gran autonomía como rechions administrativas especials, conservando o suyo propio sistema economico y chudicial, amás de muitas caracteristicas propias d'estatos independients, como a suya propia moneda, dominio d'Internet, prefixo telefonico, bandera, ecetra. Baixo iste modelo Taiwán se considera una d'as 23 provincias d'a Republica Popular China, encara que en la practica la isla ye independient, y se troba administrata por o rechimen d'a Republica de China dende a fin d'a Guerra Civil de 1949.

Divisions de nivel provincial
Provincias
Anhui 安徽 Hainan 海南 Hunan 湖南 Qinghai 青海 Taiwán 台湾
Fujian 福建 Hebei 河北 Jiangsu 江苏 Shaanxi 陕西 Yunnan 云南
Gansu 甘肃 Heilongjiang 黑龙江 Jiangxi 江西 Shandong 山东 Zhejiang 浙江
Guangdong 广东 Henan 河南 Jilin 吉林 Shanxi 山西
Guizhou 贵州 Hubei 湖北 Liaoning 辽宁 Sichuan 四川
Rechions autonomas
Guangxi 广西 Mongolia Int. 内蒙古 Ningxia 宁夏 Xinjiang 新疆 Tíbet 西藏
Municipalidatz
Pekín 北京 Chongqing 重庆 Xangai 上海 Tianjin 天津
Rechions Administrativas Especials
Hong Kong 香港 Macau 澳门

Disputas territorials

Amás de reclamar o territorio d'a Republica de China, a Republica Popular de China tien bellas desputas territorials con atras nacions:

Referencias

Vinclos externos


Estaus d'Asia

Afganistán | Arabia Saudita | Armenia1 | Azerbaichán1 | Bahrein | Bangladesh | Birmania | Bután | Brunei | Cambocha | Cazaquistán1 | Cischordania2 | Corea d'o Norte | Corea d'o Sud | Chapón | Cheorchia1 | Republica Popular de China | Republica de China (Taiwan) | Chipre1 | Chordania | Echipto | Emiratos Arabes Unius | Francha de Gaza2 | Filipinas | India | Indonesia | Irán | Iraq | Israel | Kirguizistán | Kuwait | Laos | Liban | Malaisia | Maldivas | Mongolia | Nepal | Omán | Pakistán | Qatar | Rusia1 | Singapur | Sri Lanka | Siria | Tachiquistán | Tailandia | Timor Oriental | Turquía1 | Turkmenistán | Uzbekistán | Yemen | Vietnam

Dependencias: Akrotiri y Dhekelia | Hong Kong | Islas Cocos | Isla de Nadal | Macau | Territorio Britanico de l'Ocián Indico
1 Perteneix a Europa por razons culturals y historicas, pero cheograficament ye en Asia. 2 Territorios controlaus por Israel y gubernaus por l'Autoridat Palestina.

Plantilla:Destacato Plantilla:Destacato Plantilla:Destacato Plantilla:Destacato