Diferencia entre revisiones de «Israel»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
MerlIwBot (descutir | contrebucions)
m Robot Adhibito: bxr:Израиль
m r2.7.3) (Robot Adhibito: Modificato: mr:इज्राएल
Linia 266: Linia 266:
[[ml:ഇസ്രയേൽ]]
[[ml:ഇസ്രയേൽ]]
[[mn:Израйль]]
[[mn:Израйль]]
[[mr:इस्रायल]]
[[mr:इज्राएल]]
[[ms:Israel]]
[[ms:Israel]]
[[mwl:Eisrael]]
[[mwl:Eisrael]]

Versión d'o 17:24 9 oct 2012

Articlo d'os 1000

Plantilla:Infobox País O Estato d'Israel (en hebreu יִשְרָאֵל‎, Yisra'el, en arabe إسرائيل, Isrā'īl, oficialment Estato d'Israel, מְדִינַת יִשְרָאֵל, Medinat Yisra'el; en arabe: دَوْلَةْ إِسْرَائِيل, Dawlat Isrā'īl), ye un país d'Asia que situato a o canto d'o Mar Mediterranio, en a zona conoixita como Orient Meyo. Dende a suya creyación en 1948 por a Organización d'as Nacions Unitas, l'estato d'Israel s'autodefine como l'estato d'os pueblo chodigo y como hereu d'o reino d'Israel de que en charra a Biblia, amás de como hereu d'o reino de Chudea.

Muga a lo norte con o Liban y Siria, a l'este con Chordania y Cischordania, a l'ueste con a mar Mediterrania y a lo sud con o golfo d'Aqaba (Mar Roya) y Echipto. Amás, tien costas en a mar Muerta y tamién en a mar de Galilea, que son en realidat dos lacos interiors.

A suya población ye de 7.708.400 habitants (2011)[1] en una superficie de 20.770 km²,[2] con una densidat de población de 371 hab/km².

O país ye independient dende o 14 de mayo de 1948, y declara tener como a suya capital a ciudat de Cherusalem,[3] feito no reconoixito por a comunidat internacional, que considera que a capital d'Israel ye a ciudat de Tel Aviv, que ye tamién a mayor ciudat (encara que estaría Cherusalem seguntes as afirmacions israelianas) y o centro financiero d'o país. Israel ye miembro d'a Organización d'as Nacions Unitas.

Quan o país proclamó a suya independencia (d'antis más yera parte d'o Mandato britanico de Palestina), prencipió una guerra con a población arabe (os palestins) y con os países arabes mugants, que no acceptaban pas a partición de Palestina establita por a ONU entre arabes y chodigos. En a Guerra Arabe-israelí de 1948 y en as guerras posteriors, Israel ocupó territorios que perteneixeban, seguntes os plans de partición establitos por a Organización d'as Nacions Unitas, a os palestins, u mesmo a países mugants, como ye o caso d'o Golán, un territorio que fa parte de Siria y que Israel diz que fa parte d'o suyo territorio. En l'actualidat, Israel controla os territorios de Cischordania, Gaza y o Golán. O conflicto israelo-palestinián ye uno d'os prencipals problemas d'Israel.

Encara que a mayor parte d'os ciudadans israelís practican o chudaísmo, tamién i viven comunidatz musulmanas, cristianas, drusas y samaritanas. O país ye o solo país d'o mundo a on o chudaísmo ye a relichión d'a mayor parti d'a población, estndo a relichión d'alto u baixo o 80% d'a poblacón israelí. Israel tien dos luengas oficials, l'hebreu y l'arabe.

Politicament, Israel s'articula como una democracia parlamentaria en un rechimen de gubierno republicán, en o qualo bi ha un president con funcions mas que mas representativas y un primer menistro qui, como s'escayece en os rechímens parlamentarios, controla l'acción de gubierno y respon dabant d'o Parlamento. Antiparte, o poder chudicial ye exercito por a Cort Suprema d'Israel, que ye amás alta instancia chudicial d'o país y tien a función d'o control de constitucionalidat d'as leis y tamién d'o control churisdiccional d'as decisions d'opoder executivo.

A economía d'Israel ye a economía mas desenvolicata d'a suya redolada, estando a 41ena economía mundial, estando o suyo producto interior bruto per cápita uno d'os mas elevatos d'a suya redolada. En 2010 o país s'integró en a OCDE.

Cheografía

Ta más detalles, veyer l'articlo Cheografía d'Israelveyer os articlos [[{{{2}}}]] y [[{{{3}}}]]veyer os articlos [[{{{4}}}]], [[{{{5}}}]] y [[{{{6}}}]]veyer os articlos [[{{{7}}}]], [[{{{8}}}]], [[{{{9}}}]] y [[{{{10}}}]].

Israel muga a o norte con Liban, al'este con Chordania y a o sudueste con Echipto, estando istas as suyas solas mugas terrestres, en un territorio muito mas largo que no pas amplo. As suyas mugas con Liban son reconoixitas por Nacions Unitas y por a comunidat internacional, en a mesma situación que as mugas con Echipto y Chordania, reconoixitas tamién an tractatos bilaterals. Sindembargo, no son reconoixitas as mugas que Israel proclama tener con Siria (a comunidat internacional no reconoix l'anexión de facto d'os Altos d'o Golán) ni con Palestina, ni en a redolada de Chudea u a de Samaria ni tampoco en a suya anexión de facto d'a ciudat de Cherusalem, que diz estar a suya capital, feito no reconoixito tampoco por a comunidat internacional. Gosa acceptar-se a muga de feito existent en chunio de 1967, antis d'a Guerra d'os Seis Días, en a quala Israel anexionó de facto Cischordania y Cherusalem Este. En istos territorios ocupatos, Israel ha construito (y contina construindo-ie) poblacions nuevas t'asentar-ie población israelí, prebando d'alterar a situación t'anexionar-se-los.

Relieve

O territorio d'Israel se puet considerar que ye dividito en quatre redoladas prou definitas: una plana costanera, situata chunto a la mar Mediterrania, una cordelera montanyosa central, a val d'o río Chordán, y o disierto d'o Negev. Istas quatre rechions son mas que mas aridas, encara que climaticament podemos trobar dende un clima mediterranio en a costa dica un clima continental en l'interior d'o país, estando mas acusatas as diferencias termicas en l'interior.

Sindembargo d'ista arideza, en as vals ye a on mas que mas se pueden trobar chicotas masas de selvas naturals, y en as zagueras anyadas se fan en o país plans de reforestación.

Climatolochía

En trobar-se situato en una crucillata entre os disiertos d'Asia y d'Africa y as influencias d'a mar Mediterrania, Israel tien una gran variabilidat climatica, distinguindo-se-ie quaranta tipos climaticos diferents, anque a superficie d'o suyo territorio sía tan chicota.

O rechimen termico varía muito con l'altaria y con a continentalidat de cada puesto, mas que mas en hibierno, encara que se puet resumir a grans linias decindo que se pasa d'un clima mediterranio a l'ueste dica un clima continental a l'este. Antiparte, a caracteristica cheneral d'as redoladas montanyosas d'o país ye que son de clima muit frío y amás con abundancia de viento, por a quala cosa gosan amanixer con nevazos: asinas, o mont Hermón ye cubierto de nieu a mayor parte de l'anyo y a nieu ye present en a ciudat de Cherusalem a lo menos una vegata cada anyada. Sindembargo, as ciudats d'a costa mediterrania, como Haifa u Tel Aviv tienen un clima mediterranio con hibiernos fridos y con plevias, anque con veranos muit calorosos y xutos. Manimenos, a ciudat d'Eilat, en o golfo d'Aqaba a o sud d'o país, tien un clima tropical seco.

A temperatura mas alta de que se'n tien constancia en Asia se rechistró en 1942 en o kibbutz de Tirat Tseví, situato a o norte d'a val d'o río Chordán, quan se plegó dica os 53,7 °C.

Por un regular, en Israel bi ha una estación xuta (dende abril dica octubre) y una de plevias (dende octubre dica abril), con una maxima concentración de plevias dende meyatos de chinero dica primerías de marzo; antiparte, as plevias aumentan dende o sud enta o norte y dende l'este enta l'ueste.

Ista climatolochía tien una gran influencia en l'agricultura; por ixo en Israel s'han desenvolicato os sistemas de regano, destacando-ie o riego gota a gota como una practica que se fa servir a ormino.

Historia

Ta más detalles, veyer l'articlo Historia d'Israelveyer os articlos [[{{{2}}}]] y [[{{{3}}}]]veyer os articlos [[{{{4}}}]], [[{{{5}}}]] y [[{{{6}}}]]veyer os articlos [[{{{7}}}]], [[{{{8}}}]], [[{{{9}}}]] y [[{{{10}}}]].

Politica

Ta más detalles, veyer l'articlo Politica d'Israelveyer os articlos [[{{{2}}}]] y [[{{{3}}}]]veyer os articlos [[{{{4}}}]], [[{{{5}}}]] y [[{{{6}}}]]veyer os articlos [[{{{7}}}]], [[{{{8}}}]], [[{{{9}}}]] y [[{{{10}}}]].

Organización territorial

Destritos d'Israel: (1) Destrito Norte, (2) Destrito de Haifa, (3) Destrito Central, (4) Destrito de Tel Aviv, (5) Destrito de Cherusalem, (6) Destrito Sud, (B) Destrito de Chudea y Samaria.

Israel ye dividito administrativament en seis destritos prencipals, conoixitos en luenga hebrea como mehozot (mehoz en singular) y 15 subdestritos, conoixitos como nafot (nafa en singular) que se subdividen en 50 rechions naturals. Son dirichitos por un funcionario designato por o Menisterio d'Interior.

Os destritos d'Israel son:

Cultura

Esporte

Yossi Benayoun.

Anque Israel ye un país d'Asia, partecipa en as competicions organizatas por as federacions continentals europeas. Israel partecipa en os Chuegos Olimpicos dende 1952, a on ha ganado 7 medallas (1 d'oro de Gail Friedman, 1 d'archent, y 5 de bronze).

Os esportes mes populars d'Israel son o fútbol, o baloncesto, a natación, l'aixedrez y l'atletismo.

Referencias

Vinclos externos


Estaus d'Asia

Afganistán | Arabia Saudita | Armenia1 | Azerbaichán1 | Bahrein | Bangladesh | Birmania | Bután | Brunei | Cambocha | Cazaquistán1 | Cischordania2 | Corea d'o Norte | Corea d'o Sud | Chapón | Cheorchia1 | Republica Popular de China | Republica de China (Taiwan) | Chipre1 | Chordania | Echipto | Emiratos Arabes Unius | Francha de Gaza2 | Filipinas | India | Indonesia | Irán | Iraq | Israel | Kirguizistán | Kuwait | Laos | Liban | Malaisia | Maldivas | Mongolia | Nepal | Omán | Pakistán | Qatar | Rusia1 | Singapur | Sri Lanka | Siria | Tachiquistán | Tailandia | Timor Oriental | Turquía1 | Turkmenistán | Uzbekistán | Yemen | Vietnam

Dependencias: Akrotiri y Dhekelia | Hong Kong | Islas Cocos | Isla de Nadal | Macau | Territorio Britanico de l'Ocián Indico
1 Perteneix a Europa por razons culturals y historicas, pero cheograficament ye en Asia. 2 Territorios controlaus por Israel y gubernaus por l'Autoridat Palestina.

Plantilla:Destacato Plantilla:Destacato Plantilla:Destacato Plantilla:Destacato Plantilla:Destacato