Diferencia entre revisiones de «Gaita de boto»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
Pachina nueba: right|thumb|160px|Gaita de boto aragonesa En Aragón existe un tipo de gaita claamada '''gaita de boto'''. A suya utilizazión y fabricazión yera c...
(Garra diferencia)

Versión d'o 11:50 5 chul 2007

Gaita de boto aragonesa

En Aragón existe un tipo de gaita claamada gaita de boto. A suya utilizazión y fabricazión yera cuasi extinguida a finals d'os años 70 d'o sieglo XX, cuan prenzipió o suyo prozeso de recuperazión, en 1978. Güe existen barios constructors d'iste instrumento, barias escuelas y asoziazions de gaiters, más d'una dezena de collas de folk aragonés que en meten n'a suya mosica y, o que ye más importán, zientos de gaiters n'o territorio aragonés.

Constituzión

A gaita de boto consta de:

  • O boto ta almazenar l'aire,
  • O bufador ta plenar o boto d'aire,
  • O clarín ta tañer as melodias,
  • O bordón que fa un baxo contino, y
  • A bordoneta, que fa o mesmo que o bordón pero lo en fa una nota una octaba mas aguda.

O boto ye tradizionalmén de pellexo de craba y cheneralmén de gran bolumen. En o forau correspondién a lo cuello d'a craba se ata un zepo con dos foraus an se meten en paralelo (ye a unica gaita d'a peninsula n'a que isto ocurre) o clarín y a bordoneta. Ataus a las extremidaz superiors son os zepos d'o bordón y d'o bufador.

A colocazión d'o bordón tambien ye particular, ya que se mete baxo lo brazo dreito d'o gaitero en contras d'a conoxida estetica gallego-asturiana de meter-se-lo por denzima d'o güembro.

O boto ye cubierto por un bestiu y se parixe a un bestiu de nina ya que gosa estar de colors estampaus, con cuello y mangas ta las extremidaz d'o boto y amás gosa rematar en bolantes.

O bordones tienen refuerzos de estaño u cuerno y cualsiquier d'os tres tubos sonoros (bordón, bordoneta u clarín) puede, seguntes superstizions o preferenzias d'o gaitero) ir forrau de piel de culebra.

Carauteristicas sonoras

O clarín admite dichitación ubierta y semitrancada. O abitual ye tañer-la en tonalidad de Do (tanto mayor como menor) ya que o rango de notas que produze o clarín va dende un Si dica un Do una octaba más agudo. O bordón allora será afinau en Do, o mesmo que a bordoneta (aunque ista siga afinada una octaba más aguda que o bordón).

Utilizazión

A gaita de boto se feba serbir tradicionalmén ta l'acompañamiento de danzes y bailes rituals. Autualmén contina fendo-se serbir en istos casos, uso faborezido por a recuperazión y restaurazión de antigos danzes ya cuasi perdius. Sin embargo a gaita de boto ha alcanzau o suya mayor popularidá por a aparizión de collas de folk aragonés que la feban serbir en as suyas composizions. Collas como Ixo Rai, La Ronda de Boltaña, Somerondón, La Orquestina del Fabirol, Lurte u Biella Nuei han feito d'a gaita aragonesa un instrumento admiru por os "folkies" de drento y fuera de Aragón.

Tradizionalmén ha autuau como instrumento solenco. También se tañeba chunto con a trompa de Ribagorza dica dentrau o sieglo XX. Tras a suya recuperazión, a gaita s'ha tocau frecuentemén en conchuntos de dulzaina y tabal, y acompañándose ya con toda traza d'instrumentos acústicos y eléutricos en dibersas collas de "folk".

Artículos relazionaus