Diferencia entre revisiones de «Mitolochía griega»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
m r2.7.1) (Robot Suprimito: chr:ᎠᏂᎪᎢ ᎢᏗᎦᎸᎳᏗ
Xqbot (descutir | contrebucions)
m r2.7.3) (Robot Adhibito: Modificato: cv:Авалхи грек халаплăхĕ; cambios triviales
Linia 138: Linia 138:
== Referencias ==
== Referencias ==
<references/>
<references/>

[[Categoría:Mitolochía griega]]

{{Destacato|id}}
{{Destacato|id}}
{{Destacato|mk}}
{{Destacato|mk}}
{{destacato|en}}
{{destacato|en}}
{{destacato|pt}}
{{destacato|pt}}

[[Categoría:Mitolochía griega]]


[[af:Griekse mitologie]]
[[af:Griekse mitologie]]
Linia 160: Linia 159:
[[ca:Mitologia grega]]
[[ca:Mitologia grega]]
[[cs:Řecká mytologie]]
[[cs:Řecká mytologie]]
[[cv:Авалхи грек мифологийĕ]]
[[cv:Авалхи грек халаплăхĕ]]
[[cy:Mytholeg Roeg]]
[[cy:Mytholeg Roeg]]
[[da:Græsk mytologi]]
[[da:Græsk mytologi]]

Versión d'o 17:29 20 may 2012

Ista pachina ha menester d'una revisión por un corrector ta amillorar a suya ortografía, a suya gramatica u o suyo vocabulario.

A mitolochía griega ye o conchunto de mitos y leyendas perteneixients a os antigos griegos que tractan d'os suyos dioses y héroes, a naturaleza d'o mundo y os orichens y significau d'os suyos propios cultos y practicas rituals. Formaban parte d'a relichión de l'Antiga Grecia.

A mitolochía griega amaneixe explicitament en una extensa colección de relatos y implicitament en artes figurativas, como ceramica pintada. Os mitos griegos intentan explicar os orichens d'o mundo y charran d'as vidas y aventuras d'una amplia variedat de dioses, héroes y atras creyaturas mitolochicas. Istes relatos estioron orichinalment difundius en una tradición poetica oral, si bien actualment os mitos se conoixen prencipalment gracias a la literatura griega.

As fuents literarias mas antigas conoixidas, os poemas épicos d'a Ilíada y a Odisea, se centran en os sucesos arredol d'a Guerra de Troya. Dos poemas d'o quasi contemporanio d'Homero, Hesíodo, a Teogonía y Os Treballos y os Días, contienen relatos sobre a chenesi d'o mundo, a sucesión de gobernants divinos y epocas humanas y l'orichen d'as trachedias humanas. Tamién se conservoron mitos en os himnos homericos, en fragmentos de poesía epica d'o ciclo troyano, en poemas liricos, en as obras d'os dramaturgos d'o sieglo V a. C., en escritos d'os investigadors y poetas d'o periodo helenistico y en textos d'a epoca de l'Imperio Román d'autors como Plutarco y Pausanias.

Fuentes d'a mitolochía griega

A mitolochía griega se conoixe en l'actualidat primordialment por a literatura griega y por representacions miticas sobre meyos plasticos dataus dende o periodo cheometrico (sobre 900-800 a.C.) en adebant.[1]

Fuents literarias

Os relatos miticos chugan un papel important en quasi totz os cheneros d'a literatura griega. Manimenos ixo, o solo manual cheneral mitografico conservau de l'antiguidat griega estió a Biblioteca mitolochica de Pseudo-Apolodoro. Ista obra intenta unificar as historias contradictorias d'os poetas y proporciona un gran resumen d'a mitolochía tradicional griega y as leyendas heroicas.[2] Apolodoro vivió entre c. 180-120 a.C. y escribió sobre muitos d'istes temas, pero manimenos a Biblioteca discute sucesos que tenioron puesto muito dimpués d'a suya muerte, y d'astí o nombre Pseudo-Apolodoro.

Entre as fuents literarias mas antigas son totz dos poemas epicos de Homero, a Ilíada y a Odisea. Atros poetas completoron o «ciclo épico», pero istes poemas menors posteriors s'han perdiu quasi en a suya totalidat. Antiparte d'o suyo nombre tradicional, os himnos homericos no tienen relación directa con Homero. Son himnos corals d'a parte mas antiga d'a clamata epoca lirica.[3] Hesíodo, un posible contemporanio d'Homero, ofreix en a suya Teogonía ("Orichen d'os dioses") o relato mas completo d'os primers mitos griegos, tractando d'a creyación d'o mundo, l'orichen d'os dioses, os Titans y os Chigants, incluindo elaboradas chenealochías, relatos populars y mitos etiolochicos. Os Treballos y días d'Hesíodo, un poema didactico sobre a vida agricola, incluye tamién os mitos de Prometeu, Pandora y as quatro edatz. O poeta da consello sobre a millor forma de trunfar en un mundo perigloso, tornau encara mas perigloso por os suyos dioses.[4]

Os poetas liricos tomoron a ormino os suyos temas d'os mitos, pero o tractamiento s'estió fendo cada vez menos narrativo y mas alusivo. Os poetas liricos griegos, incluius Píndaro, Baquílides y Simónides, y os bucolicos, como Teócrito y Bión, contan sucesos mitolochicos individuals.[5] Adicionalment, os mitos estioron crucials t'o drama ateniense clasico. Os dramaturgos trachicos Esquilo, Sofocles y Eurípides tomoron a mayoría d'as suyas tramas d'a edat d'os héroes y a Guerra de Troya. Muitas d'as grans historias trachicas (como Agamenón y os suyos fillos, Edipo, Chasón, Medea, etcetera) tomoron a suya forma clasica en istas obras trachicas. O dramaturgo comico Aristófanes tamién usó mitos, en As aus y As ranas.[3]

Os historiadors Herodoto y Diodoro Siculo y os cheógrafos Pausanias y Estrabón, que viachoron por totz griego y replegoron as historias que sentiban, proporcionan numerosos mitos y leyendas locals, dando a ormino versions alternativas poco conoixidas. En particular Heródoto buscó as diversas tradicions que se le presentaban y trobó as radices historicas u mitolochicas en a confrontación entre Grecia y o Este,[6][7] intentando unificar os orichens y mezclas de distintos conceptos culturals.

A poesía d'as epocas helenistica y romana, encara que componidas como exercicios literarios mas que culturals. Manimenos, contienen muitos detalles importants que d'unatra forma s'habrían perdiu. Ista categoría incluye as obras de:

As Fabulae y De astronomica d'o escritor romano conoixiu como Pseudo-Higino son dos importants compendios no poeticos de mitos. Atras dos fuents utils son as Imachens de Filóstrato y as Descripcions de Calistrato.

Finalment, Arnobio y quantos escritors bizantinos proporcionan detalles importants de mitos, muitos d'ells procedents d'obras griegas anteriors actualment perdidas. Entre istes s'incluyen un lexico de Hesiquio, a Suda y os tractaus de Juan Tzetzes y Eustacio. O punto de vista moralizador cristiano sobre os mitos griegos se resume en o dito ἐν παντὶ μύθῳ καὶ τὸ Δαιδάλου μύσος en panti muthōi kai to Daidalou musos("en tot mito ye a profanación de Dédalo"), sobre o qual diz la Suda que alude a o papel de Dédalo en satisfer a «luxuria antinatural» de Pasífae por o toro de Poseidón: «Dau que l'orichen y culpa d'istes mals s'atribuyoron a Dédalo y estió odiau por ells, se convirtió en l'obchecto d'o proverbio.»[8]

Fuents arqueolochicas

O escubrimiento d'a civilización micénica por o arqueologo aficionau alemán Heinrich Schliemann en o sieglo XIX y o d'a civilización minoica en Creta por o arqueologo britanico sir Arthur Evans en o XX aduyoron a explicar muitas d'as preguntas existents sobre as epicas d'Homero y proporcionon evidencias arqueolochicas de muitos d'os detalles mitolochicos sobre dioses y héroes. Desafortunadament, a evidencia sobre mitos y rituals en os chacimientos micenicos y minoicos ye completament monumental, ya que as inscripcions en lineal B (una forma antiga de griego trobau tanto en Creta como en Grecia) estioron usadas prencipalment ta rechistrar inventarios, si bien los nombres de dioses y héroes han estau dubdosament revelaus.[4]

Os disenyos cheometricos sobre ceramica d'o sieglo VIII a.C. represientan scenas d'o ciclo troyano, asinas como as aventuras d'Heracles. Istas representacions visuals d'os mitos son importants por dos razons: por una parte muitos mitos griegos son antes en ceramica que en fuents literarias (por eixemplo, de os dotze treballos d'Heracles solament l'aventura de Cerbero amaneixe en un texto literario contemporanio), y por unatra as fuents visuals represientan a veces mitos u scenas miticas que no son replegadas en garra fuent literaria conservada. En qualques casos, a primera representación conoixida d'un mito en l'arte cheometrico ye anterior en quantos sieglos a la suya primera representación conoixida en a poesía arcaica tardana.[4]

Visión cheneral d'a historia mitica

A historia mitolochica d'o mundo puede dividirse en tres u quatro grans periodos:

  • Os mitos d'orichen u edat d'os dioses: mitos sobre os orichens d'o mundo, os dioses y a raza humana.
  • A edat en a qual hombres y dioses se mezclaban librement: historias d'as primeras interaccions entre dioses, semidioses y mortals.
  • A edat d'os héroes (edat heroica), an l'actividat divina yera mas limitada: As zagueras y mayors leyendas heroicas son as d'a Guerra de Troya y as suyas conseqüencias (consideradas por qualques investigadors como un quatreno periodo separau).

A edat d'os dioses

Cosmogonía y cosmolochía

Os «mitos d'orichen» u «mitos de creyación» represientan un intento por fer comprensible o universo en termins humans y explicar l'orichen d'o mundo.[9] A versión mas ampliament acceptada en a epoca, si bien un relato filosofico d'o comienzo d'as cosetas, ye a replegada por Hesíodo en a suya Teogonía. Empecipia con o Caos, un profundo vacío. D'iste surchió Gea (a Tierra) y belatros seres divinos primordials: Eros (Amor), o Érebo.[10] Sin aduya masculina, Gea dio a luz a Urano (o Ciel), que alavez a fertilizó. D'ista unión naixioron primero os Titans: Océano, Ceo, Crío, Hiperión, Jápeto, Tea, Rea, Temis, Mnemósine, Febe, Tetis y Crono. Dimpués d'iste, Gea y Urano dicioron que no naixerían mas Titans, de traza que siguioron os Cíclopes d'un solament uello y os Hecatónquiros u Centimanos. Crono («o mas choven, o mas terrible d'os fillos [de Gea]»[10]) se convirtió en o gobernante d'os dioses con a suya chirmana y esposa Rea como consorte y os atros Titans como a suya corte.

O tema de conflicto pai-fillo se repitió quan Crono s'enfrentó con o suyo fillo, Zeus. Dimpués d'haber traicionau a o suyo pai, Crono temeba que a suya descendencia fese lo mesmo, por la qual cosa cada vez que Rea daba a luz un fillo, ell lo trusquiba. Rea l'odiaba y le enganyó amagando a Zeus y embolicando una piedra en pañals, que Crono se trusquió. Quan Zeus creixió, dio a o suyo pai una droga que le obligó a vomecar a os suyos chirmans y a la piedra, que heban remaniu en o estomaco de Crono tot o tiempo. Zeus luitó alavez contra ell por o trono d'os dioses. A la fin, con la aduya d'os Cíclopes (a qui liberó d'o Tártaro), Zeus y os suyos chirmans aconsiguioron a victoria, condenando a Crono y os Titanes a prisión en o Tártaro.[11]

Zeus sufrió a mesma preocupación y, dimpués que estase profetizau que a suya primera esposa Metis daría a luz un dios «mas gran que ell», se la trusquió. Manimenos Metis ya yera embarazata de Atena y isto le entristió dica que ista brotó d'a suya cabeza, adulta y vestida t'a guerra. Iste «renaiximiento» d'Atena estió usau como sincusa ta explicar por qué no estió derrocau por a siguient cheneración de dioses, a o mesmo tiempo que explica a suya presencia. Ye probable que os cambeos culturals ya en progreso absorbesen o culto local d'Atena en Atenas dentro d'o panteón olimpico sin conflicto porque no podeba estar derrocau.

O panteón griego

Seguntes a mitolochía clasica, dimpués d'o derrocamiento d'os Titans o nuevo panteón de dioses y diosas estió confirmau. Entre os prencipals dioses griegos yeran os olimpicos, residents d'o Olimpo baixo a mirada de Zeus. (A limitación d'o suyo numero a dotze pareixe haber estau una ideya comparativament moderna).[12] Antiparte d'istes, os griegos adoraban a diversos dioses rupestres, a o semidiós rustico Pan, as ninfas -náyades que moraban en as fuents, dríades en os arbols y nereidas en o mar-, dioses-río, y atros. Amás, i heba poders oscuros d'o inframundo, como as Erinias (u Furias), que se diciba que acazaban a os culpables de crimens contra os parients.[13] Ta honrar a l'antigo panteón griego, os poetas componioron os himnos homericos (un conchunto de 33 cantas).[14] Gregory Nagy considera a «os mas extensos himnos homericos como simples preludios (comparaus con a Teogonía), cadagún d'os quals invoca a un dios».[15]

En l'amplia variedat de mitos y leyendas que forman a mitolochía griega, as deidatz que yeran nativas d'os lugars griegos se describiban como esencialment humanas pero con cuerpos ideyals. Seguntes Walter Burkert a caracteristica definitoria d'o antropomorfismo griego ye que «os dioses griegos son personas, no abstraccions, ideyas u conceptos».[16] Con independencia d'as suyas formas esencials, os antigos dioses griegos tienen muitas habilidatz fantesticas, estando a mas important estar immunes a las malotías y poder resultar ferius solament baixo circumstancias altament inusuals. Os griegos consideraban a immortalidat como caracteristica distintiva d'os dioses; immortalidat que, igual que a suya eterna choventut, yera asegurada por meyo d'o constant uso de néctar y ambrosía, que renovaba a sangre divina en as suyas venas.[17]

A mayoría d'os dioses yeran relacionaus con aspectos especificos d'a vida. Por eixemplo, Afrodita yera a diosa de l'amor y a belleza, mientres Ares yera o dios d'a guerra, Hades o d'os muertos y Atena a diosa d'a sabiduría y a valor.[18] Qualques deidatz como Apolo y Dioniso revelaban personalidatz complexas y mestura de funcions, entre que atros como Hestia (literalment "fogar") y Helios (literalment "sol") yeran poco mas que personificacions. Os templos mas impresionants tendeban a estar dedicaus a un numero limitau de dioses, que fuoron o centro de grans cultos panhelénicos. Yera manimenos común que muitas rechions y poblacions dedicasen os suyos propios cultos a dioses menors. Muitas ciudatz tamién honraban a os dioses mas conoixius con ritos locals caracteristicos y les asociaban extranyos mitos desconoixius en os de demás puestos. Entre la yera heroica, o culto a os héroes (u semidioses) complementó a la d'os dioses.

A edat d'os dioses y os mortals

Unindo a edat en a qual os dioses viviban solos y a edat en a qual a interferencia divina en os afers humans yera limitada i heba una edat de transición en a qual os dioses y os mortals se mezclaban librement. Estioron istes os primers días d'o mundo, quan os grupos se mezclaban mas librement d'o que lo ferían dimpués. A mayoría d'istas historias estioron dimpués narradas por Ovidio en As metamorfosis y se dividen a ormino en dos grupos tematicos: historias d'amor y historias de castigo.[19]

As historias d'amor gosaban incluir o incesto u a seducción u violación d'una muller mortal por parte d'un dios, resultando en una descendencia heroica. Istas historias suchieren cheneralment que as relacions entre dioses y mortals son bella cosa a privar, mesmo as relacions consentidas rarament tienen finals felices.[19] En uns pocos casos, una divinidat femenina se une con un hombre mortal, como en o Himno homerico a Afrodita, an a diosa chace con Anquises concebindo a Eneas.[20]

O segundo tipo d'historias (as de castigo) tracta d'a creyación de bell obcheto cultural important, como quan Prometeo rapa o fuego a os dioses, quan iste u Licaón inventa o sacrificio, quan Deméter amuestra l'agricultura y os Misterios a Triptolemo.

A edat heroica

A epoca en a qual vivioron os héroes se conoixe como edat heroica.[21] A poesía epica creyó ciclos d'historias agrupadas arredol de héroes y establió as relacions familiars entre os héroes d'as diferents historias, organizando asinas as historias en seqüencia.[22]

Dimpués de l'aparición d'o culto heroico, os dioses y os héroes constituyen a esfera sagrada y son invocaus chuntos en os churamentos.[23] En contraste con a edat d'os dioses, entre a heroica a relación de héroes no tiene forma fixa y definitiva; ya no naixen grans dioses, pero siempre pueden surtir nuevos dioses de l'exercito d'os muertos. Unatra important diferencia entre o culto a os héroes y a os dioses ye que o héroe se convierte en o centro d'a identidat d'o grupo local.[23]

Os sucesos monumentals de Heracles se consideran o comienzo d'a edat d'os héroes. Tamién s'adscriben a ella tres grans sucesos: a expedición argonáutica y as guerras de Tebas y Troya.[21][24]

Heracles y os Heraclidas

Qualques investigadors creyen[25] que dimpués d'a complicada mitolochía de Heracles probablement i habió un hombre real, talment un cacique-vasallo d'o reino de Argos. Atros suchieren que a historia d'Heracles ye una alegoría d'o paso anual d'o sol por as dotze constelacions d'o zodiaco.[26] Y atros sinyalan mitos anteriors d'atras culturas, amostrando a historia d'Heracles como una adaptación local de mitos heroicos ya bien asentaus. Tradicionalment Heracles yera o fillo de Zeus y Alcmena, nieta de Perseu.[27] As suyas fantesticas accions en solitario, con os suyos muitos temas folcloricos, proporcionoron muito material a las leyendas populars. Ye mencionau como fundador d'os altars mientres o suyo lamentable final proporcionó muito material t'as trachedias: Heracles ye considerada por Thalia Papadopoulou «una obra de gran importancia ta l'examen d'atros dramas euripideos».[28][29] En l'arte y a literatura Heracles yera representau como un hombre enormement fuerte d'altura moderada, estando a suya arma caracteristica o arco pero tamién freqüentment a clava.

Heracles tamién dentró en a mitolochía y o culto etruscos y romans, y a exclamación mehercule se fació tant familiar a os romans como Herakleis lo fuo t'os griegos.[28]

Heracles aconsiguió o mas alto prestichio social por meyo d'o suyo puesto de debantpasato oficial d'os reis dorios. Isto sirvió probablement como lechitimación t'as migracions dorias a o Peloponeso. Filo, o héroe eponimo d'una tribu doria, se convirtió en un Heráclida, nombre que recibiban os numerosos descendients d'Heracles, entre los quals se contaban Macaria, Lamos, Manto, Bianor, Tlepólemo y Télefo. Istes Heráclidas conquirioron os reinos de Micenas, Esparta y Argos, reclamando seguntes a leyenda o dreito a gubernar-los a causa d'a suya ascendencia. O suyo ascenso a lo poder se denomina freqüentment «invasión doria». Os reis lidios y mas tarde os macedonios, como gobernantes d'o mesmo rango, tamién pasoron a estar Heraclidas.[28][30]

Atros miembros d'a primera cheneración de héroes, como Perseu, Deucalión, Teseu y Belerofonte, tienen muitos rasgos en común con Heracles. Como ell, as suyas accions son en solitario, fantesticas y marguinando o conto de fadas, pus matoron monstruos como a Quimera y a Medusa. Ninviar a un héroe a una muerte segura ye tamién un tema freqüent en ista primera tradición heroica, como en os casos de Perseu y Belerofonte.[31]

Os argonautas

A sola epica helenistica conservada, as Argonáuticas d'Apolonio de Rodas (poeta épico, investigador y director d'a Biblioteca d'Alexandría) narra o mito d'o viache de Chasón y os Argonautas ta recuperar o vellocino d'oro d'a mitica tierra de Cólquida. En as Argonáuticas Chasón ye empentau a la suya busca por o rei Pelias, qui recibe una profecía sobre un hombre con una sandalia que sería a suya némesis. Chasón pierde una sandalia en un río, plegando a la corte de Pelias y encetando asinas a epica. Quasi totz os miembros d'a siguient cheneración d'héroes, amás d'Heracles, fuoron con Chasón en o Argo ta buscar o vellocino d'oro. Ista cheneración tamién incluiba a Teseu, que fuo a Creta a matar a o Minotauro, a la heroína Atalanta y a Meleagro, que una vez tenió un ciclo épico propio. Píndaro, Apolonio y Apolodoro s'esforzoron en dar listas completas d'os Argonautas.[32]

Encara que Apolonio escribió o suyo poema en o sieglo III a. C., a composición d'a historia d'os Argonautas ye anterior a la Odisea, que amuestra familiaridat con as accions de Chasón (as aventuras d'Odiseo pueden haber estau parcialment basadas en ellas).[33][34] En epocas antigas a expedición se consideraba un feito historico, un incident en a obridura d'o mar Negro a o comercio y a colonización griegas. Tamién fuo extremadament popular, constituindo un ciclo a o que s'adchuntoron muitas leyendas locals. En particular, a historia de Medea cautivó a imachinación d'os poetas trachicos.

A casa de Atreu y o ciclo tebano

Entre o Argo y a Guerra de Troya i habió una cheneración conoixida prencipalment por os suyos crimens. Istes incluyen os feitos de Atreu y Tiestes en Argos. Dimpués d'o mito d'a casa de Atreu (una de todas dos prencipals dinastías heroicas de conchunta con a casa de Lábdaco) ye o problema d'a devolución de poder y a forma de ascensión a o trono. Os chemelos Atreu y Tiestes con os suyos descendients chugoron o papel protagonista en a trachedia d'a devolución de poder en Micenas.[35]

O ciclo tebano tracta d'os sucesos relacionaus especialment con Cadmo, o fundador d'a ciudat, y posteriorment con os feitos de Layo y Edipo en Tebas, una serie d'historias que levoron a o saqueo final d'a ciudat a mans de Os siet contra Tebas y os Epigonos.[36] (No se sabe si figuraban en a epica orichinal.) Referent a Edipo, os relatos épicos antigos pareixen deixar-le seguir gubernando en Tebas dimpués d'a revelación que Yocasta yera a suya mai, y casandose dimpués a una segunda esposa que se convirtió en mai d'os suyos fillos, la qual cosa resulta muit diferent a la historia que conoixemos por as trachedias (por eixemplo, o Edipo rei de Sófocles) y os relatos mitolochicos posteriors.[36]

A Guerra de Troya y as suyas seqüelas

A mitolochía griega culmina en a Guerra de Troya, la luita entre os griegos y os troyanos, incluindo os suyos causas y conseqüencias. En as obras d'Homero as prencipals historias ya han tomau forma y substancia, y los temas individuals estioron elaboraus mas tarde, especialment en os dramas griegos. A Guerra de Troya atrayó tamién gran intrés en a cultura romana a causa d'a historia d'o héroe troyano Eneas, que o suyo viache dende Troya levó a la fundación d'a ciudat que un día se convertiría en Roma, replegada por Virgilio en a Eneida (el Libro II contiene o relato mas conoixiu d'o saqueo de Troya)[37][38] Finalmente hay dos pseudo-crónicas escritas en latín que pasaron bajo los nombre de Dictis Cretense y Dares Frigio.[39]

O ciclo d'a Guerra de Troya, una colección de poemas epicos, prencipia con os sucesos que desencadenoron a guerra: Eris y a mazana dorada "t'a mas bella" (kallisti), o chudicio de Paris, o rapto de Helena y o sacrificio dIfichenia en Áulide. Ta rescatar a Helena, os griegos organizoron una gran expedición baixo o mando d'o chirmán de Menalau, Agamenón, rei d'Argos u Micenas, pero os troyanos se negoron a liberar-la. A Ilíada, que se desembolica en o deceno anyo d'a guerra, cuenta la disputa d'Agamenón con Aquiles, que yera o millor guerrero griego, y as consiguients muertes en batalla de l'amigo d'Aquiles, Patroclo, y d'o fillo mayor de Príamo, Héctor. Dimpués d'a muerte d'iste s'unioron a os troyanos dos exoticos aliatos: Pentesilea, reina d'as Amazonas, y Memnón, rei d'os etiopes y fillo d'a diosa d'a aurora Eos.[38] Aquiles mató a totz dos, pero Paris aconsiguió alavez matar-le con una flecha en o calcanyo, a sola parte d'o suyo cuerpo vulnerable a las armas humanas. Antes que podesen tomar Troya, os griegos habioron de rapar d'a ciudat a imachen de madera de Palas Atena (o Paladio). Finalment, con la aduya d'Atena construyoron o caballo de Troya. Manimenos as alvertencias d'a filla de Príamo, Casandra, os troyanos estioron convencius por Sinón, ta levar o caballo dentro d'as murallas de Troya como ofrenda ta Atena. O sacerdote Laocoonte, que intentó destruir o caballo, estió muerto por serpients marinas. En a boca de nueit la flota griega tornó y os guerrers d'o caballo ubrioron as puertas d'a ciudat. En o completo saqueo que siguió, Príamo y os suyos fillos restants estioron asasinaus, pasando as mullers troyanas a estar esclavas en quantas ciudatz de Grecia. Os viaches de torno d'os liders griegos estioron narraus en dos epicas, os Regresos (Nostoi, hue perdida) y a Odisea d'Homero.[37] O ciclo troyano tamién incluye as aventuras d'os fillos d'a cheneración troyana (por eixemplo Orestes y Telémaco).[38]

O ciclo troyano proporcionó una variedat de temas y se convirtió en una fuent prencipal d'inspiración t'os antigos artistas griegos (por eixemplo, as metopas d'o Partenón representando o saqueo de Troya). Ista preferencia artistica por los temas procedents d'o ciclo troyano indica a suya importancia ta l'antiga civilización griega.[37] O mesmo ciclo mitolochico tamién inspiró una serie d'obras literarias europeas posteriors. Por eixemplo, os escritors europeus meyevals troyanos, desconocedors d'a obra d'Homero, troboron en a leyenda de Troya una rica fuent d'historias heroicas y romanticas y un marco adequau en o qual encaixar os suyos propios ideyals caballerescos. Autors d'o sieglo XII, como Benoît de Sainte-Maure (Poema de Troya, 1154-60) y José Iscano (De bello troiano, 1183) describen a guerra mientres reescriben a versión estandar que troboron en Dictis y Dares, seguindo asinas o consello de Horacio y l'eixemplo de Virgilio: reescribir un poema de Troya en cuenta de contar bella cosa completament nuevo.

Concepcions griegas y romanas d'os mitos

A mitolochía yera en o corazón d'a vida cutiana en l'antiga Grecia.[40] Os griegos consideraban a mitolochía una parte d'a suya historia. Usaban os mitos ta explicar fenomenos naturals, diferencias culturals, enemistatz y amistatz tradicionals. Yera una fuent de argüello estar capaz de seguir l'ascendencia d'os propios dirichents dica un héroe mitolochico u un dios. Pocos dubdaban de la base real d'o relato d'a Guerra de Troya en a Ilíada y a Odisea. Seguntes Victor Davis Hanson y John Heath o conoixencia profundo d'a epica homerica yera considerau por os griegos la base d'a suyo culturización. Homero yera a «educación de Grecia» (Ἑλλάδος παίδευσις) y a suya poesía «o Libro».[41]

Filosofía y mitolochía

Dimpués d'o auche d'a filosofía, a historia, a prosa y o racionalismo a zaguers d'o sieglo V a.C. o destín d'os mitos se tornó incierto y as chenealochías mitolochicas dioron puesto a una concepción d'a historia que intentó excluir lo supernatural (tals como a historia tucididiana).[42] Mientres os poetas y dramaturgos yeran reelaborando os mitos, os historiadors y filosofos griegos yeran empecipiando a criticar-los.[3]

Manimenos, ni sisquiera Platón aconsiguió eliminar a influencia d'os mitos: a suya propia caracterización de Sócrates ye basada en os patrons tradicionals homericos y trachicos, usaus por o filosofo ta alabar a recta vida d'o suyo mayestro:

Hanson y Heath estiman que o refuso de Platón d'a tradición homerica no estió recibiu favorablement por la base d'a civilización griega. Os viellos mitos se mantenioron vivos en cultos locals y siguioron influindo en a poesía y constituindo o tema prencipal d'a pintura y a escultura.

Mas esportivament, o escritor de trachedias d'o sieglo V a. C., Eurípides, chugó freqüentment con as viellas tradicions, creyando notas de dubda a traviés d'a voz d'os suyos personaches, si bien los temas d'as suyas obras estioron tomaus, sin excepción, d'os mitos. Muitas d'istas obras estioron escritas en respuesta a la versión d'un predecesor d'o mesmo u pareixiu mito.

Racionalismo helenistico y romano

Entre o periodo helenistico, a mitolochía adquirió o prestichio de conoixencia elitista que sinyalaba a os suyos poseedors como perteneixients a bella clase. Al mesmo tiempo, o chiro sceptico d'a edat clasica se fació mesmo mas pronunciau. O mitografo griego Evemero fundó a tradición de buscar una base historica real t'os sers y sucesos mitolochicos. Encara que a suya obra orichinal (Escrituras sagradas) s'ha perdiu, se sabe muito d'ella por o que rechistroron Diodoro Siculo y Lactancio.

As hermeneuticas racionalizadoras d'a mitolochía se facioron encara mas populars baixo o Imperio román, gracias a las teorías fisicalistas d'a filosofía estoica y epicúrea. Os estoicos presentaban explicacions d'os dioses y os héroes como fenomenos fisicos, entre que os evemeristas os racionalizaban como personaches historicos. Al mesmo tiempo, os estoicos y os neoplatónicos promoveban os significaus morals d'a tradición mitolochica, basaus a ormino en as etimolochías griegas. O desafío t'os romans con un fuerte sentiu apolochetico d'a tradición relichiosa yera esfender ixa tradición mientres concedeban que a ormino yera un prencipio d'a superstición. O antiquario Varrón, que consideraba a relichión una institución humana de gran importancia t'a preservación d'o bien en a sociedat, dedicó rigorosos estudeos a os orichens d'os cultos relichiosos. En o suyo Antiquitates Rerum Divinarum (que no se conserva, encara que a ciudat de Dios de Agustín sinyala a suya enfoque cheneral) Varrón argumenta que mientres l'hombre supersticioso teme a os dioses, l'autentica persona relichiosa os venera como a pais. En a suya obra distinguiba tres tipos de dioses:

  1. Dioses d'a naturaleza: personificacions de fenomenos tals como a plevia y o fuego.
  2. Dioses d'os poetas: inventaus por personas ta enzurizar as pasions.
  3. Dioses d'a ciudat: inventaus por sabios lechisladors ta tranquilizar y iluminar a o lugar.

Tendencias sincreticas

En a Antiga Roma amaneixió una nueva mitolochía romana gracias a la sincretización de numerosos dioses griegos y d'atras nacions. Isto ocurrió gracias a que os romans teneban poca mitolochía propia y l'herencio d'a tradición mitolochica griega provocó que os prencipals dioses romanos adoptasen rasgos d'os suyos equivalents griegos. Os dioses Zeus y Chupiter son un eixemplo d'ista unión mitolochica. Amás d'a combinación de dos tradicions mitolochicas, a relación d'os romans con relichions orientals levó a mas sincretizacions. Por eixemplo, o culto d'o Sol estió introduciu en Roma dimpués d'as exitosas campanyas de Aureliano en Siria. As divinidatz asiaticas Mitra (ye dicir, o Sol) y Baal estioron combinadas con Apolo y Helios en un solament Sol Invictus, con ritos y atributos componius. Apolo podeba estar cada vez mas identificau en a relichión con Helios u mesmo con Dioniso, pero os textos rara vez charran d'istas evolucions. a mitolochía literaria tradicional yera cada vez mas disociada d'as practicas relichiosas reals.

Interpretacions modernas

A chenesi d'a moderna comprensión d'a mitolochía griega ye considerada por qualques investigadors en una doble reacción de finals d'o sieglo XVIII contra «a tradicional actitut cristiana», en o qual a reinterpretación cristiana d'os mitos como una «mentira» u fabula s'heba conservau. En Alemanya, sobre 1795, i habió un creixent intrés por Homero y a mitolochía griega. En Gotinga Johann Matthias Gesner prencipió a revivir os estudeos griegos, mientres o suyo sucesor, Christian Gottlob Heyne, treballó con Johann Joachim Winckelmann y posó las bases t'a investigación mitolochica tanto en Alemanya como en os de demás puestos.

Enfoques comparativo y psicoanalitico

O desembolique d'a filolochía comparativa en o sieglo XIX, de conchunta con os escubrimientos etnolochicos d'o sieglo XX, fundó a sciencia d'a mitolochía. Dende o Romanticismo tot o estudeo d'os mitos ha estau comparativo. Wilhelm Mannhardt, Sir James Frazer y Stith Thompson emplegoron l'enfoque comparativo ta clasificar los temas d'o folclore y a mitolochía. En 1871 Edward Burnett Tylor publicó o suyo Primitive Culture, en o qual aplicó o metodo comparativo y intentó explicar l'orichen y evolución d'a relichión. O procedimiento de Tylor d'agrupar o material cultural, ritual y mitico de culturas ampliament separadas influyó tanto en Carl Jung como en Joseph Campbell.

Teorías sobre os suyos orichens

I hai quantas teorías modernas sobre os orichens d'a mitolochía griega. Seguntes a teoría escriptural, todas as leyendas mitolochicas proceden de relatos d'os textos sagraus, encara que os feitos reals han estau alteraus. Seguntes a teoría historica todas as personas mencionadas en a mitolochía estioron una vez seres humans reals y as leyendas sobre ellas son meras adicions d'epocas posteriors. Asinas, se suposa que a historia d'Eolo surtió d'o feito que iste yera o gobernant de qualques islas d'o mar Tirreno.[43] A teoría alegorica suposa que totz os mitos antigos yeran alegoricos y simbolicos. Mientres, a teoría fisica creye que os elementos d'aire, fuego y augua estioron orichinalment obchectos d'adoración relichiosa, por la qual cosa as prencipals deidatz yeran personificacions d'istes poders d'a naturaleza. Max Müller intentó comprender una forma relichiosa protoindoeuropea determinando a suya manifestación «orichinal». En 1891, afirmó que «o escubrimiento mas important que s'ha feito en o sieglo XIX respective a la historia antiga d'a humanidat [...] estió ista simpla equación: Dyeus-pitar en sánscrito, Zeus en griego, Chupiter latín y Tyr en nordico».[44] En atros casos, os cercanos paralelismos en o caracter y a función suchieren un herencio común, encara que l'ausencia d'evidencia lingüistica faiga dificil probar-la, como en a comparanza entre Urano y o Varuna sánscrito u as Moiras y as Nornas.[45][46]

Por unatra parte, l'arqueolochía y a mitografía han revelau que os griegos estioron inspiraus por qualques civilizacions d'Asia Menor y Orient Proximo. Adonis pareixe estar l'equivalent griego -mas clarament en os cultos que en os mitos d'un «dios moribundo» d'Orient Proximo. Cibeles tiene as suyas radices en a cultura d'Anatolia mientres gran parte d'a iconografía d'Afrodita surte d'as diosas semíticas. I hai tamién posibles paralelismos entre as cheneracions divinas mas antigas (Caos y os suyos fillos) y Tiamat en o Enûma Elish.[47][48] Seguntes Meyer Reinhold, «os conceptos teogonicos d'Orient Proximo, incluindo a sucesión divina por meyo d'a violencia y os conflictos cheneracionals por o poder, troboron o suyo camín [...] a la mitolochía griega».[49] Amás d'os orichens indoeuropeus y d'Orient Proximo, qualques investigadors han especulau sobre as deudas d'a mitolochía griega con as sociedatz prehelenicas: Creta, Micenas, Pilos, Tebas y Orcómeno.[50] Os historiadors d'a relichión yeran fascinaus por quantas configuracions de mitos aparentment antigas relacionadas con Creta.

Temas en l'arte y a literatura occidentals

A amplia adopción d'o Cristianismo no metió freno a la popularidat d'os mitos. Con o redescubrimiento de l'antiguidat clasica en o Renaiximiento, a poesía d'Ovidio se convirtió en una influencia important t'a imachinación d'os poetas, dramaturgos, mosicos y artistas.[4][51] Dende os primers anyos d'o Renaiximiento, artistas como Leonardo da Vinci, Miguel Ángel y Rafael retratoron los temas paganos d'a mitolochía griega chunto a atros temas cristianos mas convencionals.[4][51] Por meyo d'o latín y as obras d'Ovidio, os mitos griegos influyoron a poetas meyevals y renacentistas como Petrarca, Boccaccio y Dante en Italia.[4]

En o norte d'Europa a mitolochía griega nunca aconsiguió a mesma importancia en as artes visuals, pero a suya influencia sobre a literatura estió muit obvia. A mitolochía griega plegó a l'imachinación anglesa de Chaucer y John Milton y siguió a traviés de Shakespeare dica Robert Bridges en o sieglo XX. Encara que entre a Ilustración s'extendió por toda Europa una reacción contra os mitos griegos, istes siguioron estando una important fuent de material t'os dramaturgos, incluindo os autors d'os libretos de muitas óperas de Händel y Mozart.[51] Ta finals d'o sieglo XVIII o Romanticismo propició un aumento de l'entusiasmo por tot lo griego, incluindo a mitolochía. En Gran Bretanya, nuevas traduccions d'as trachedias griegas y d'as obras d'Homero inspiroron a poetas (como Alfred Tennyson, Keats, Byron y Shelley) y pintors contemporanios (como Lord Leighton y Lawrence Alma-Tadema).[51] Gluck, Richard Strauss, Offenbach y muitos atros levoron los temas mitolochicos griegos a la mosica. Os autors estatounitenses d'o sieglo XIX, como Thomas Bulfinch y Nathaniel Hawthorne, sostenioron que o estudeo d'os mitos clasicos yera esencial t'a comprensión d'a literatura anglesa y estatounitense.[52] En epocas mas recients, los temas clasicos han estau reinterpretaus por os dramaturgos Jean Anouilh, Jean Cocteau y Jean Giraudoux en Francia, Eugene U'Neill en Estatos Unitos y T. S. Eliot en Gran Bretanya, y por novelistas como James Joyce y André Gide.[4]

Referencias

  1. , G. {{{títol}}}, Baltimore: Johns Hopkins University Press. ISBN 9780801853951.
  2. {{{títol}}}, Londres, Nueva York: Routledge. ISBN 9780415186360.
  3. 3,0 3,1 3,2 {{{títol}}}, Londres, Nueva York: Routledge. ISBN 9780415147552.
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 Error en a cita: Etiqueta <ref> incorreuta; no ha escrito garra testo t'as referencias nombratas Br
  5. , A. {{{títol}}}, Greenwood Publishing. ISBN 9780313289736.
  6. , P. {{{títol}}}, Livanis Nea Synora. ISBN 9601408436.
  7. , P. {{{títol}}}, Oxford University Press. ISBN 0192803883.
  8. Plantilla:Ref-Theoi
  9. , A. {{{títol}}}, Greenwood Publishing. ISBN 0313289735.
  10. 10,0 10,1 Hesíodo, Teogonía 116–38.
  11. Hesíodo, Teogonía 713–35.
  12. , H. W. {{{títol}}}, Leipzig: B. G. Teubner. Plantilla:LCCN.
  13. Plantilla:Cita diccionario
  14. {{{títol}}}, Penguin Books. ISBN 0140437827.
  15. , G. {{{títol}}}, Cornell University Press. ISBN 0801480485.
  16. , W. {{{títol}}}, Blackwell Publishing. ISBN 0631156240.
  17. , H. W. {{{títol}}}, Leipzig: B. G. Teubner. Plantilla:LCCN.
  18. , H. W. {{{títol}}}, Leipzig: B. G. Teubner. Plantilla:LCCN.
  19. 19,0 19,1 {{{títol}}}, Routledge. ISBN 0415147557.
  20. Himno homérico a Afrodita 75–109.
  21. 21,0 21,1 , F. W. {{{títol}}}, Boston: Allyn and Bacon. Plantilla:LCCN.
  22. Error en a cita: Etiqueta <ref> incorreuta; no ha escrito garra testo t'as referencias nombratas Dowden11
  23. 23,0 23,1 Error en a cita: Etiqueta <ref> incorreuta; no ha escrito garra testo t'as referencias nombratas Burkert205
  24. , H. J. {{{títol}}}, Routledge. ISBN 0415046017.
  25. , H. J. {{{títol}}}, Routledge. ISBN 0415046017.
  26. , C. F. {{{títol}}}, Nueva Orleans.
  27. Plantilla:Cita diccionario
  28. 28,0 28,1 28,2 , W. {{{títol}}}, Blackwell Publishing. ISBN 0631156240.
  29. , T. {{{títol}}}, Cambridge University Press. ISBN 0521851262.
  30. Heródoto, Historia i.6–7.
  31. , G. S. {{{títol}}}, University of California Press. ISBN 0520023897.
  32. Apolodoro, Biblioteca y Epítome i.9.16; Apolonio, Argonáuticas i.20 y sig.; Píndaro, Odas Píticas iv.1.
  33. Plantilla:Cita diccionario
  34. Plantilla:Cita diccionario
  35. , Y. {{{títol}}}, University of Chicago Press. ISBN 0226064549.
  36. 36,0 36,1 , R. {{{títol}}}, Routledge. ISBN 0415186366.
  37. 37,0 37,1 37,2 Plantilla:Cita diccionario
  38. 38,0 38,1 38,2 Plantilla:Cita diccionario
  39. , J. C. {{{títol}}}. Plantilla:LCCN.
  40. , C. D. {{{títol}}}, Greenwood Press. ISBN 0313308810.
  41. , V. D. {{{títol}}}, Simon & Schuster. ISBN 0684844532.
  42. , J. {{{títol}}}, Oxford University Press. ISBN 0192854380.
  43. Error en a cita: Etiqueta <ref> incorreuta; no ha escrito garra testo t'as referencias nombratas Bulfinch241
  44. Error en a cita: Etiqueta <ref> incorreuta; no ha escrito garra testo t'as referencias nombratas Allen9
  45. "{{{title}}}".
  46. , A. {{{títol}}}, Fairleigh Dickinson University Press. ISBN 0838640486.
  47. , L. {{{títol}}}, Johns Hopkins University Press. ISBN 0801838649.
  48. , Robert A. {{{títol}}}, Cornell University Press. ISBN 0801424739.
  49. "{{{title}}}".
  50. , W. {{{títol}}}, Blackwell Publishing. ISBN 0631156240.
  51. 51,0 51,1 51,2 51,3 , L. {{{títol}}}, Madrid: Ediciones Akal. ISBN 8446001179.
  52. , A. {{{títol}}}, Greenwood Publishing. ISBN 0313289735.

Plantilla:Destacato Plantilla:Destacato Plantilla:Destacato Plantilla:Destacato