Diferencia entre revisiones de «Somport»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
Jpbot (descutir | contrebucions)
m Venezuela, replaced: Perine → Pirene (4)
Sin resumen de edición
Linia 4: Linia 4:
|comentario = Muga d'o Somport dende [[Provincia de Uesca|Uesca]]
|comentario = Muga d'o Somport dende [[Provincia de Uesca|Uesca]]
|país = [[Imachen:Béarn flag.svg|22px|border]] [[Biarn]]<br>[[Imachen:Flag of Aragon.svg|22px|border]] [[Aragón]]
|país = [[Imachen:Béarn flag.svg|22px|border]] [[Biarn]]<br>[[Imachen:Flag of Aragon.svg|22px|border]] [[Aragón]]
|ziudá1 = [[Borce]]
|ziudá1 = [[Borza]]
|ziudá2 = [[Chaca]]
|ziudá2 = [[Chaca]]
|altaria = 1.632
|altaria = 1.632

Versión d'o 17:46 15 abr 2012

Plantilla:Puerto Montaña O Somport ye un puerto de montanya d'o Pireneu aragonés. Tien una altaria de 1.632 metros y o suyo nombre viene d'o latín summus portus´(o puerto mas alto en aragonés).

Ye a muga entre Aragón y o Biarn por as vals de l'Aragón y a d'Aspa.

A mas o Somport ye l'orichen d'o Camín de Sant Chaime Aragonés. En a suya tuca existe un chicot molimento a o pelegrín y se ye foratato tanto por o tonel ferroviario d'o Canfranero, como por o tonel carretero d'o Somport, que con más de 8 km de largaria y una cota de quasi 1.200 m d'altaria evita a puyada dica a collada.

Amán d'o puerto se troban as estacions d'esquí de Candanchú, Astún y Le Somport.

Historia

O puerto que hue se conoix como Somport ya estió uno d'os puestos per a on se trescruzaban os Pireneus mesmo antis de que os romans conquiriesen a redolada, pero estió mientres o Imperio román quan se desenvolicó una rota estableque lo trescruzaba, encara que en ixas envueltas yera una rota segundaria en contimparanza con o Puerto Palo, per a on se feba a comunicación entre as actuals ciudatz de Zaragoza en a val de l'Ebro y Tolosa en a val d'a Garona.

Hespital de Santa Cristina de Somport

Sindembargo, en a Edat Meya a situación estió a la inversa. Encara que en primeras estió por o Puerto Palo per a on se feba a comunicación con o reino franco (en ye una prebatina a creyación d'o monesterio de Sant Per de Ciresa) dende que o condato d'Aragón controlaba a val de l'Aragón con a ciudat de Chaca y fació d'ista zaguera a suya capital a rota de comunicacions entre o condato y reino d'Aragón y os condatos occitans a o norte d'os Pireneus pasó a estar a rota dreita Chaca-Aulorón a traviés d'o col de Somport, per a on tamién os romans heban feito una vía romana segundaria. Asinas, estió per o col de Somport per a on pasaba o camín de Sant Chaime aragonés, relegando a o Puerto Palo, que quedó mica en mica albandonato.

En os primers tiempos d'expansión d'a Corona d'Aragón por tierras occitanas o col de Somport estió a prencipal rota de comunicación con os condatos occitans aliatos u vasallos d'a Corona, pero a situación cambeó con a redota aragonesa en a batalla de Murel y a perduga d'a influencia aragonesa en ixos territorios, que fuoron anexionatos ta cutio por o reino de Francia. Asinas, quan a Casa d'Habsburgo, continando con a tradicional politica aragonesa de luita contra Francia, teneba una guerra global con os franceses en toda Europa, se veyó que caleba fortificar o col, ta poder-lo cosidar adequadament y ta evitar un posible ataque francés. Asinas, dende o sieglo XVI se i devantoron edificacions melitars, mesmo que se reforzaban as esfensas d'a ciudat de Chaca, con a ciudadela de Chaca.

En 1808 estió per o col de Somport per a on dentroron as tropas d'o Exercito francés mandatas por Louis-Gabriel Suchet en o marco d'a Guerra d'o Francés. Quan os franceses albandonaron redotatos a peninsula iberica en 1814 mrchoron tamién en parti a traviés d'o Somport.

Se veiga tamién