Diferencia entre revisiones de «Oro»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
VolkovBot (descutir | contrebucions)
m r2.7.2) (Robot Adhibito: vep:Kuld
m r2.7.1) (Robot Adhibito: ace:Meuih
Linia 155: Linia 155:
[[Categoría:Metals de transición]]
[[Categoría:Metals de transición]]


[[vep:Kuld]]

[[ace:Meuih]]
[[af:Goud]]
[[af:Goud]]
[[am:ወርቅ]]
[[am:ወርቅ]]
Linia 299: Linia 302:
[[uz:Oltin]]
[[uz:Oltin]]
[[vec:Oro]]
[[vec:Oro]]
[[vep:Kuld]]
[[vi:Vàng]]
[[vi:Vàng]]
[[wa:Ôr]]
[[wa:Ôr]]

Versión d'o 12:05 18 feb 2012

Articlo d'os 1000
Oro
PlatinoOroMercurio
Ag

Au

Rg
Información cheneral
Nombre, simbolo, numero Oro, Au, 79
Serie quimicaMetal de transición
Grupo, periodo, bloque 116, d
ColorAmariello metalico
Peso atomico 196.966569(4) g·mol−1
Configuración electronica [Xe] 4f14 5d10 6s1
Electrons por capa 2, 8, 18, 32, 18, 1
Propiedaz fisicas
Fasesolido
Densidat (a t.a.)19.30 g·cm−3
Densidat en liquido en o p.f.17.31 g·cm−3
Punto de fusión1337.33 K
(1064.18 °C, 1947.52 °F)
Punto d'ebullición3129 K
(2856 °C, 5173 °F)
Entalpía de fusión12.55 kJ·mol−1
Entalpía de vaporización324 kJ·mol−1
Calor especifica(25 °C) 25.418 J·mol−1·K−1
Presión de vapor
P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k
at T/K 1646 1814 2021 2281 2620 3078
Propiedaz atomicas
Estructura cristalinaCubica centrata en as caras
Estatos d'oxidación-1, 1, 2, 3, 4, 5
(Oxido anfoterico)
Electronegatividat2.54 (escala de Pauling)
Enerchías d'ionización 1ª: 890.1 kJ·mol−1
2ª: 1980 kJ·mol−1
Radio atomico144 pm
Radio covalent136±6 pm
Radio de van der Waals166 pm
Atra información
Ordenación magneticadiamagnetico
Resistividat electrica(20 °C) 22.14 nΩ·m
Conductividat termal(300 K) 318 W·m−1·K−1
Dilatación(25 °C) 14.2 µm·m−1·K−1
Velocidat d'o sonito(t.a.) 2030 m·s−1
Modulo d'elasticidat79 GPa
Mod. elast. transversal27 GPa
Modulo de compresión180 GPa
Coeficient de Poisson0.44
Dureza Mohs2.5
Dureza Vickers216 MPa
Dureza Brinell25 HB MPa
Numero CAS7440-57-5
Isotopos mas estables
iso AN Vida MD ED (MeV) PD

Plantilla:Elementbox isotopes decay Plantilla:Elementbox isotopes decay2 Plantilla:Elementbox isotopes stable Plantilla:Elementbox isotopes decay Plantilla:Elementbox isotopes decay

L'oro ye un elemento quimico de numero atomico 79 situato en o grupo 11 d'a tabla periodica. O suyo simbolo ye Au (d'o latín aurum). L'oro ye un metal de transición blando, brillant, amariello, pesato, maleable, dúctil y que no reacciona con a mayoría de productos quimicos, pero ye sensible a o cloro y a l'augua rechia. O metal se troba a ormino en estato puro y en forma de pepitas y depositos aluvials y ye un d'os metals tradicionalment emplegatos ta cudir monedas. L'oro s'emplega como estandar monetario en muitos estatos y tamién s'usa en a choyería, a industria y a electronica.

Caracteristicas prencipals

L'oro ye un elemento metalico que tien una color amariella en bruto, pero que puet amostrar-se negro, rubí u morato en divisions finas. Ye considerato por beluns como o elemento mas polito de totz y ye o metal mas maleable y dúctil que se conoixe.[1] De feito, una uncia (28,35 g) d'oro puet modelar-se de forma que cubra una extensión de 28 metros quadratos. Como ye un metal blando, as aleyacions con atros metals a fin de proporcionar-le dureza son freqüents.

Se tracta d'un metal muit denso, con un alto punto de fusión y una alta afinidat electronica. Os suyos estatos d'oxidación mas importants son +1 y +3. Tamién se troba en o estato d'oxidación +2, asinas como en estatos d'oxidación superiors, pero ye menos freqüent.

Amás, l'oro ye un buen conductor d'a calor y d'a electrecidat, y no l'afecta l'aire ni a mayoría d'achents quimicos. Tien una alta resistencia a l'alteración quimica por parti d'a calor, a humedat y a mayoría d'os achents corrosivos, y asinas ye bien adaptato a o suyo uso ta cudir monedas y en a choyería.

Color de l'oro

Diferents colors d'aleyacions d'Ag-Au-Cu.
Diferents colors d'aleyacions d'Ag-Au-Cu.

A color de l'oro puro ye amariella metalica. L'oro, o cesio y l'arambre son os unicos elementos metalicos que tienen una color natural que no sía ni grisa ni blanca. A color grisa habitual d'os metals pende d'a suya "mar d'electrons", que ye capable d'absorber y tornar a emitir fotons a o largo d'un amplo rango de freqüencias. L'oro reacciona d'una traza diferent, pendendo d'efectos relativistas sutils que afectan a os orbitals que rodian os atomos d'oro.[2][3]

Se pueden aconseguir aleyacions d'oro coloriato como l'oro rosa, adhibindo-ne diversas cantidatz d'arambre y archent, tal como se veye en a imachen. As aleyacions con paladio u níquel tamién son importants en a choyería comercial, ya que producen aleyacions d'oro blanco. Menos habitualment, adhibindo manganeso, aluminio, fierro, indio y atros elementos se pueden producir mas colors inusuals d'oro ta diversas aplicacions.[4]

Aplicacions

Pepita d'oro

L'oro puro ye muit tobo ta estar emplegato normalment y s'endurece aleyando-lo con plata y arambre. L'oro y as suyas muitas aleyacions s'emplegan muito en choyería, a fabricación de monedas y tamién como patrón monetario en muitos países. A causa d'a suya buena conductividat electrica y a suya resistencia a la corrosión, asinas como una buena combinación de propiedatz quimicas y fisicas, se prencipió a emplegar en zaguerías d'o sieglo XX como metal en a industria.

Atras aplicacions:

  • L'oro exerce funcions criticas en ordinadors, telecomunicacions, naus espacials, motors d'avions a reacción, y muitos atros productos.
  • A suya alta conductividat electrica y resistencia a la oxidación ha permitito un amplo uso como capas primeras electrodepositatas sobre a superficie de conexions electricas ta asegurar una conexión buena, de baixa resistencia.
  • Como l'archent, l'oro puet formar fuertes amalgamas con o mercurio que a vegatas s'emplegan en empastes dentals.
  • L'oro coloidal (nanoparticlas d'oro) ye una solución intensament coloriata que se ye estudiando en muitos laboratorios con fins medicas y biolochicas. Tamién ye a forma emplegata como pintura dorata en ceramicas.
  • L'aceto cloroaurico s'emplega en fotografía.
  • O isotopo d'oro 198Au, d'una vida meyana de 2,7 días, s'emplega en bells tractamientos de cáncer y atras malautías.
  • S'emplega como recubrimiento de materials biolochicos permitindo estar visto a traviés d'o microscopio electronico de barrido (SEM).
  • S'emplega como recubrimiento protector en muitos satelites por o feito de que ye un buenn reflector d'a luz infrarroya.

Referencias

Se veiga tamién