Diferencia entre revisiones de «Iliada»
mSin resumen de edición |
|||
Linia 72: | Linia 72: | ||
=== Canto V: Chesta de Diomedes === |
=== Canto V: Chesta de Diomedes === |
||
[[Image:Athéna et Diomède.jpg|thumb|300px|right|[[Atena]] consellando a Diomedes poco antes de dentrar en batalla - (Schlossbrücke, Berlín).]] |
|||
Entre os aqueus destaca en a batalla [[Diomedes]], asistiu por Atena, que ye a punto de matar a [[Eneas]], y plega a ferir a Afrodita. Mientres, [[Ares]] y Héctor guían a las tropas troyanas y tamién destaca [[Sarpedón]], chefe d'os licios, que mata entre atros a o rei de [[Rodas]], [[Tlepólemo]]. Dimpués Diomedes, aduyau nuevament por Atena, fiere a Ares. |
Entre os aqueus destaca en a batalla [[Diomedes]], asistiu por Atena, que ye a punto de matar a [[Eneas]], y plega a ferir a Afrodita. Mientres, [[Ares]] y Héctor guían a las tropas troyanas y tamién destaca [[Sarpedón]], chefe d'os licios, que mata entre atros a o rei de [[Rodas]], [[Tlepólemo]]. Dimpués Diomedes, aduyau nuevament por Atena, fiere a Ares. |
||
Versión d'o 14:22 24 chi 2012
Ista pachina ha menester d'una revisión por un corrector ta amillorar a suya ortografía, a suya gramatica u o suyo vocabulario. |
Ilíada | |
---|---|
Información cheneral
| |
Autor | Homero |
Chenero literario | Epica |
Subchenero | Poesía epica |
Versión orichinal en Griego antigo
| |
Títol orichinal | Ἰλιάς: Iliás |
A Ilíada (en griego antigo Ἰλιάς: Iliás; en griego moderno Ιλιάδα: Iliáda) ye un poema epico griego atribuito a Homero (sieglo VIII a.C.) composato en hexametros ta ser recitato oralment por os rapsodas. A obra, dividita en 24 cantos, narra una parti d'a Guerra de Troya, concretament 51 días d'o setio a la ciudat de Troya (Ílion) por parti d'as tropas aqueas (ye decir, griegas) comandatas por Agamenón ta buscar a Helena, a muller d'o suyo chirmán Menalau raptata por Paris, fillo de Príamo, o rei de Troya.
Tanto a Ilíada como a Odisea fuoron consideratas por os griegos d'a epoca clasica, como por as cheneracions posteriors, como as composicions más importants en a literatura de l'Antiga Grecia estando emplegatas como fundamentos d'a pedagochía griega. As dos obras fan parti d'una serie más ampla de poemas epicos, de diferents autors y extensions, dito Ciclo Epico; manimenos d'a resta de poemas nomás s'han conservato diversos fragmentos.
En o "Libro d'el Trasoro" parlan un poquet d'os presonaches d'a Ilíada:
Argumento
O poema narra a ira d'Aquiles, fillo d'o rei Peleu y d'a nereida Tetis, a suya causa, a suya larga duración, as suyas conseqüencias y o suyo posterior cambeo d'actitut. A ira d'Aquiles remata de conchunta con o poema, quan se reconcilia con Príamo, pai d'o suyo enemigo Héctor, momento en que se celebran os funerals d'iste.
Canto I: A peste y a ira
Dimpués de nueu anyos de guerra entre aqueus y troyanos, una peste se desliga sobre o campamento aqueu. L'endevino Calcante, consultau sobre ixo, endivina que a peste no cesará dica que Criseida, esclava de Agamenón, sía retornata a o suyo pai Crises. A ira d'Aquiles s'orichina por Agamenón, qui dimpués de restituir a Criseida, saca a Aquiles a suya parte d'o botín, a choven sacerdotisa Briseida. Al haber-se produciu tot isto Aquiles se retira d'a batalla, y asegura que solament tornará a ella quan o fuego troyano aconsiga as suyas propias naus. Le pide a la suya mai Tetis, que convenza a Zeus ta que aduye a os troyanos. Este accepta ya que Tetis l'heba aduyau quan os suyos chirmans divinos se le rebeloron.
Canto II: O suenyo d'Agamenón y a Beocia
Zeus, inquieto por a promesa que le heba feito a Tetis, consella por meyo d'un suenyo a Agamenón que arme a las suyas tropas ta atacar Troya. Manimenos, Agamenón, ta probar a o suyo exercito, proposa a os aqueus tornar a os suyos fogars, pero a propuesta ye refusada. Contino s'enumera o Catalogo de naus aqueas y o d'as fuerzas troyanas.
Canto III: Os churamentos y Helena en a muralla
O chefe d'as tropas troyanas, Héctor, carranya a o suyo chirmán Paris por amagar debant d'a presencia de Menalau. Debant d'ixo, Paris decide desafiar a Menalau en combate singular.
Helena, o rei Príamo y atros nobles troyanos observan a batalla dende a muralla, an Helena presienta a beluns d'os chefes aqueus. A batalla se detiene t'a celebración d'o duelgo singular, con a promesa que o vencedor se quedaría con Helena y os suyos tesoros. Menalau ye a punto de matar a Paris pero iste ye salvau por Afrodita, y ye ninviau chunto a Helena.
Canto IV: Violación d'os churamentos y revista d'as tropas
Dimpués d'una chicota asambleya d'os dioses, istes deciden que empecipien de nuevo as hostilidatz, por la qual cosa Atena enzuriza a Pándaro ta que rompa a tregua lanzando una flecha que fiere a Menalau y dimpués d'o discurso d'Agamenón a las suyas tropas, empecipia de nuevo la luita, en a qual Ares por una parte y Apolo, Atena y atras divinidatz, aduyan respectivament a os troyanos y a os aqueus.
Canto V: Chesta de Diomedes
Entre os aqueus destaca en a batalla Diomedes, asistiu por Atena, que ye a punto de matar a Eneas, y plega a ferir a Afrodita. Mientres, Ares y Héctor guían a las tropas troyanas y tamién destaca Sarpedón, chefe d'os licios, que mata entre atros a o rei de Rodas, Tlepólemo. Dimpués Diomedes, aduyau nuevament por Atena, fiere a Ares.
Canto VI: Héctor y Andrómaca
Debant de l'empente d'os aqueus, Héleno, tamién fillo de Príamo y endevino, diz a Héctor que torne a Troya ta encargar a las mullers troyanas que realicen ofrendas en o templo d'Atena. Mientres en a batalla Diomedes y o licio Glauco reconoixen os suyos lazos d'hespitalidat y se intercambian las armas amistosament. Héctor, dimpués de realizar l'encargo d'o suyo chirmán Héleno, va en busca de Paris ta carranyar-le ta que torne a la batalla y se despide d'a suya esposa Andrómaca.
Canto VII: Combate singular d'Héctor y Áyax
Dimpués d'o debat entre Atena y Apolo, interpretau por Héleno, Héctor desafía en duelgo singular a qualsiquier aqueu destacau. Os prencipals chefes aqueus, acceptan o desafío y dimpués de chitar-lo a suertes, Áyax Telamonio ye o esleiu. O duelgo singular tiene puesto pero a plegada d'a nueit mete fin a la luita entre totz dos y se intercambian regalos (don y contra-don). Néstor diz a os aqueus de construir una muralla y una fuesa que esfienda a suya campamento. Os troyanos en asambleya debaten si han d'entregar a Helena y a suya tesoro (postura esfendida por Anténor), u solament a suya tesoro (postura esfendida por Paris). Príamo ordina que se treslade a os aqueus a propuesta de Paris. A propuesta ye rotundament refusada, pero s'alcuerda una tregua ta cremar os calavres.
Canto VIII: Batalla interrumpida
Zeus ordina a la resta d'os dioses que s'abstiengan d'intervenir en a contienda. Os troyanos, animaus por Zeus, abanzan en a batalla y fan retroceder a os aqueus. Por parte d'os aqueus Teucro causa grieus danyos en as ringleras troyanas con as suyas flechas. Atena y Hera tractan d'aduyar a os aqueus pero Iris les ninvia a orden de Zeus que no interviengan. Al plegar a nueit os troyanos acampan amán d'o campamento aqueu.
Canto IX: Ambaixada a Aquiles
Fénix, Áyax Telamonio, Odiseu y dos heraldos son ninviaus como ambaixada, por consello de Néstor, an dan a Aquiles disculpas por parte d'Agamenón (ofrindo-le regalos, a devolución de Briseida y a qualsiquiera d'as suyas fillas como esposa) y le suplican que torne a la luita, pero iste se niega manimenos o consello de Fénix.
Canto X: Chesta de Dolón
Diomedes y Odiseu, nuevament por consello de Néstor, realizan una misión d'espionache nocturna, en a qual matan a o troyano Dolón, que igualment heba estau ninviau en misión de espionache por Héctor. Dimpués, con a información aconseguida a traviés de Dolón, asasinan a soldaus tracios y a o suyo rei Reso mientres aduermen y se levan os suyos caballos.
Canto XI: Chesta d'Agamenón
Amaneixe, prencipia a batalla y os aqueus empecipian levando a iniciativa. Destaca entre ells Agamenón, dica que resulta feriu por Coón y debe retirar-se. Alavez toman a iniciativa os troyanos. Os aqueus contraatacan pero Diomedes, Eurípilo y o medico Macaón son ferius por flechas de Paris. Mientres o troyano Soco muere a mans d'Odiseu, pero aconsigue ferir-le, Patroclo ye ninviau por Aquiles a la botiga de Néstor ta conoixer as noticias d'a batalla.
Canto XII: Combate en a muralla
Os troyanos, seguindo primero os consellos de Polidamante, traviesan o foso previo a o muro d'os aqueus pero dimpués non escuitan o suyo consello de no asaltar o muro. O licio Sarpedón ubre una breca en o muro que ye travesau por as tropas troyanas con Héctor a la cabeza, manimenos a resistencia d'Áyax y Teucro.
Canto XIII: Batalla chunto a las naus
Poseidón acude a la batalla ta animar a os aqueus a resistir las cargas d'os troyanos. Entre os aqueus se destaca Idomeneu, rei de Creta. Héleno y Deífobo han de retirar-se dimpués d'estar ferius por Menalau y Meríones. Pero Héctor contina en o suyo abance dica que se le oposa Áyax.
Canto XIV: Enganyo de Zeus
Hera concibe un plan ta enganyar a Zeus y con aduya d'o cinturón d'Afrodita seduz a Zeus y con a d'Hipnos lo fa adormir. Dimpués encarga a Poseidón que intervienga en favor d'os aqueus. Áyax Telamonio fiere a Héctor, que ye retirau d'o combate por os suyos companyers y levau amán a la ciudat. Manimenos a resistencia de Polidamante y o suyo chirmán Acamante, os aqueus toman una breu iniciativa en a batalla.
Canto XV: Nueva ofensiva dende as naus
Zeus descubre l'enganyo d'o que ha estau obchecto y ordina a Poseidón a traviés d'Iris que deixe d'aduyar a os aqueus. Dimpués diz a Apolo a que dé nuevas fuerzas a os troyanos. Ares tiene o proposito d'ir a combatir a o costau d'os aqueus ta vengar a muerte d'o suyo fillo Ascálafo pero Atena le advierte que será obchecto d'a ira de Zeus. Héctor torna a tener fuerzas y os troyanos plegan combatindo dica as naus d'os aqueus. Mesmo Áyax Telamonio ha de retroceder.
Canto XVI: Chesta de Patroclo
Héctor aconsigue cremar a una d'as naus d'os aqueus. Patroclo pide permiso a Aquiles ta tomar os suyos armas y luitar y a o mando d'os mirmidones, fa fuyir a os troyanos, que creyen que en realidat se tracta d'Aquiles. Mata entre atros a Sarpedón, rei de Licia y fillo de Zeus. Pero Apolo acude en aduya d'os troyanos y truca a Patroclo, que dimpués ye feriu por Euforbo y rematau por Héctor.
Canto XVII: Chesta de Menalau
Menalau aconsigue matar a Euforbo y esfiende o cuerpo sin vida de Patroclo. Os troyanos lo fan retroceder y Héctor saca a Patroclo as suyas armas. Dimpués acuden refuerzos aqueus a o combate y aconsiguen levar o suyo cuerpo a las naus.
Canto XVIII: Fabricación d'armas
Antíloco da a Aquiles a noticia d'a muerte d'o suyo amigo Patroclo, y iste decide tornar a la luita ta vengar a muerte d'o suyo amigo. Caye a nueit y os troyanos se reunen. Polidamante quiere ir a Troya a refuchiar-se dimpués d'os suyos muros pero totz escuitan a Héctor en seguir peleyando en campo ubierto. A nereida Tetis aconsigue que Hefesto fabrique armas nuevas t'o suyo fillo Aquiles.
Canto XIX: Aquiles depón a ira
Aquiles se charra con Agamenón. Iste le retorna a Briseida de conchunta con quantos regalos, amás de fer un churamento que nunca estió con Briseida como ye costumbre entre hombres y mullers.
Canto XX: Combate d'os dioses
Zeus da permiso a la resta d'os dioses ta que interviengan en a batalla y aduyen a qui prefieran. Aquiles encieta un furioso ataque en o qual luita con Eneas, o qual finalment ye salvau por Poseidón. Mata a Polidoro, fillo de Príamo y se le enfrenta Héctor, pero Atena aduya a Aquiles y Apolo expulsa a Héctor d'o combate.
Canto XXI: Batalla chunto a o río
Aquiles mata, entre atros, a Licaón, fillo de Príamo y a Asteropeo, que aconsigue ferir-lo lieument. O dios d'o río Escamandro lo rodea con as suyas auguas y ye a punto d'afogar-lo, pero Hera acude a o suyo fillo Hefesto ta que aduya a o héroe. A resta d'os dioses peleyan entre ells, uns a favor d'os aqueus y atros a o d'os troyanos. O rei Príamo ordina ubrir as puertas de Troya ta que as suyas tropas se refuchien dimpués d'os suyos muros. Apolo aconsigue momentaniament mantener a Aquiles luen d'os muros de Troya.
Canto XXII: Muerte d'Héctor
As fuerzas troyanas se refuchian en a ciudat pero Héctor queda difuera ta peleyar contra Aquiles. Pero una vez frent a frent, Héctor fuye y ye acazau por Aquiles. Atena enganya a Héctor fendo-le creyer que tiene en o suyo aduya a o suyo chirmán Deífobo y Héctor s'enfrenta por fin cara a cara a Aquiles, qui lo mata, ata o suyo calavre a o suyo carro de combate y puyau en ell da tornadas arredol d'a ciudat.
Canto XXIII: Chuegos en honor de Patroclo
Se celebran os Chuegos funerarios en honor de Patroclo con as siguients prebas: corrida de carros, luita, corrida, combate, lanzamiento de peso, tiro con arco y lanzamiento de chabalina.
Canto XXIV: Rescate d'Héctor
Príamo y un viello heraldo se dirichen ent'o campamento aqueu: en o camín troban a Hermes (ninviau por Zeus), que los aduya a pasar desapercibius dica a botiga d'Aquiles.
Príamo ruega a Aquiles le entregue o calavre d'Héctor y ofreix regalos, que Aquiles commoviu accepta. Dimpués Príamo pide a Aquiles un leito ta que l'aculga o suenyo, y o fillo de Peleu ordina que se disposen dos leitos; un ta Príamo y unatro t'o suyo heraldo. Dimpués d'ixo Aquiles da a petición d'o ancián Príamo once días t'os funerals d'Héctor, de traza que o dotzeno día os troyanos tornarían a peleyar.
Personaches
Aqueus
Catalogo d'as naus
O catalogo de naus ye una sección que se troba en o canto II d'a Ilíada d'Homero, que consiste en una enumeración d'as naus d'a alianza d'os aqueus que componeban a expedición militar contra Troya.
O esquema de cadagún d'os 29 continchents d'atacants ye pro similar en totz os casos, y ye formau de:
- Nombre d'a rechión y d'as ciudatz prencipals que ninvian tropas.
- Nombres d'os chefes de cada rechión.
- Numero de naus ninviadas.
O total d'as naus suma una cantidat de 1186.
Troyanos
Catalogo de troyanos
O catalogo d'os troyanos ye una sección d'o libro II d'a Ilíada d'Homero, que enumera cadagún d'os continchents que luitoron a favor de Troya entre l'asedio a o que fué sozmetida por os guerrers aqueus. Amaneixe a l'arreu d'o catalogo de naus d'a coalición aquea.
Région u lugar | Caudillos | Ciudatz |
---|---|---|
Troya | Héctor | Troya |
Dardania | Eneas, Arquéloco, Acamante, Anterónidas | Dardania |
Amonte Ida | Pándaro | Zelea |
Apeso | Adresto, Anfio | Adrestea, Apeso, Pitiea |
Arisba | Asio | Percote, Praccio, Sestos, Abidos, Arisba |
Pelasgos | Hipótoo, Pileo | Larisa |
Tracia | Acamante, Píroo | No mencionadas |
Cicones | Eufemo | No mencionadas |
Peonia | Pirecmes | Amidón |
Paflagonia | Pilémenes | Citoro, Sésamo, Cromna, Egíalo, Eritinos |
Halizones | Dío, Epístrofo | Álibe |
Misia | Crómide, Énnomo | No mencionadas |
Frigia | Forcis, Ascanio | Ascania |
Meonios | Mestles, Ántifo | No mencionadas |
Caria | Nastes, Anfímaco | Mileto |
Licia | Sarpedón, Glauco | No mencionadas |
Visions d'a Ilíada
A Ilíada como esencialment historica
Qualques investigadors, como Forrer en 1924, Page (1959), Huxley (1960) y Wood (1985), indican que as fuents hititas amuestran una serie de coincidencias dentre nombres hititas y nombres micenicos que son un indicio que os hititas estioron relacionaus tanto con Troya como con os aqueus.
Sostienen amás que l'arqueolochía sinyala que a destrucción de Troya VII-a u de Troya VIh podrían coincidir, en parte, con o conflicto belico cantau por Homero en a Ilíada. Creyen que a tradición oral puede haber conservau una cierta memoria, con alteracions, d'escayecimientos historicos.
A Ilíada como esencialment lechendaria
Atros autors, como Sommer, en 1932, argumentan, en cambeo, que l'aparent coincidencia entre los nombre hititas y os homericos ye simplament casual y que a fiabilidat d'a Ilíada como fuent historica ye sumament tasa.
Tamién ye important comparar os detalles d'a historia d'a Ilíada con os d'a literatura mesopotamica anterior - muit notablement, a Epopeya de Gilgameix. Nombres, scenas, y mesmo prencipals partes d'a historia, son chocantment similars.
A Ilíada como parcialment historica
En a Ilíada, Homero describe una ciudat y a suya redolada, presumiblement en a Edat de Bronze. Ista ciudat yera amán de l'Amonte Ida, en o noroeste de Turquía. Tal ciudat existió de feito, en Hissarlik. Homero describe numerosos aspectos cheograficos que coinciden con as ruinas descubiertas por Schliemann, de traza que o scenario descrito por Homero ye un scenario real, encara que iste feito no prueba en ell mesmo que i hese una guerra entre aqueus y troyanos, como describe a Ilíada.
D'o mesmo modo, en as tablas de Lineal B, amaneixen beluns nombres homericos, incluindo Héctor y Tros. Istes nombres d'os poemas homericos presumiblement memoran, si no necesariament personas especificas, a o menos un tiempo anterior quan los nombres d'a chent no yeran os mesmos de quan a epica d'Homero fué escrita.
No i hai brenca inherentment improbable sobre una gran batalla u mesmo una guerra sobre a ciudat de Troya. Ista aria ha estau siempre extremadament valurosa y fuertement disputada, ya que ye en a boca d'os Dardanelos. Estambul, a ciudat a l'atro cabo d'os estreitos que connectan a Mar Echea y a Mar Negra, ha estau o puesto de muitas confrontacions por exactament a mesma razón. Manimenos, no i hai una gran cantidat d'evidencias positivas en os distintos estratos de Troya, en Hissarlik, d'una destrucción por guerra. Os rans cronolochicament apropiaus, Troya VIh y Troya VII-a, pareixen totz dos haber estau destruius por incendios, o primer mas probablement a causa d'un tierratremo u desastre natural, pero ye dificil identificar o que destruyó a o zaguer. Ye posible que Troya VIIa fuese destruida en batalla, pero no ye seguro.
A Carta de Manapa-Tarhunda menciona luitas en Wilusa, presumiblement Troya. Os hititologos deducen d'o documento que Wilusa fué presa por un continchent de tropas dirichidas por un tal Pijamaradu, emparau por os ahhiyawa, y que os hititas habioron d'intervenir en la luita. Por o contexto d'o documento se creye que istas luitas pueden estar d'arredol de l'anyo 1300 a. C., y por ixo ye dificil fer-lo corresponder con una particular destrucción d'un particular ran d'os estratos de Troya.