Mitolochía griega

Ista pachina ha menester d'una revisión por un corrector ta amillorar a suya ortografía, a suya gramatica u o suyo vocabulario.

A mitolochía griega ye o conchunto de mitos y leyendas perteneixients a os antigos griegos que tractan d'os suyos dioses y héroes, a naturaleza d'o mundo y os orichens y significau d'os suyos propios cultos y practicas rituals. Formaban parte d'a relichión de l'Antiga Grecia.

A mitolochía griega amaneixe explicitament en una extensa colección de relatos y implicitament en artes figurativas, como ceramica pintada. Os mitos griegos intentan explicar os orichens d'o mundo y charran d'as vidas y aventuras d'una amplia variedat de dioses, héroes y atras creyaturas mitolochicas. Istes relatos estioron orichinalment difundius en una tradición poetica oral, si bien actualment os mitos se conoixen prencipalment gracias a la literatura griega.

As fuents literarias mas antigas conoixidas, os poemas épicos d'a Ilíada y a Odisea, se centran en os sucesos arredol d'a Guerra de Troya. Dos poemas d'o quasi contemporanio d'Homero, Hesíodo, a Teogonía y Os Treballos y os Días, contienen relatos sobre a chenesi d'o mundo, a sucesión de gobernants divinos y epocas humanas y l'orichen d'as trachedias humanas. Tamién se conservoron mitos en os himnos homericos, en fragmentos de poesía épica d'o ciclo troyano, en poemas liricos, en as obras d'os dramaturgos d'o sieglo V a. C., en escritos d'os investigadors y poetas d'o periodo helenistico y en textos d'a epoca de l'Imperio Román d'autors como Plutarco y Pausanias.

Historia mitolochica d'o mundo

A historia mitolochica d'o mundo puede dividirse en tres u quatro grans periodos:

• Os mitos d'orichen u edat d'os dioses: mitos sobre os orichens d'o mundo, os dioses y a raza humana.
• A edat en a qual hombres y dioses se mezclaban librement: historias d'as primeras interaccions entre dioses, semidioses y mortals.
• A edat d'os héroes (edat heroica), an l'actividat divina yera mas limitada: As zagueras y mayors leyendas heroicas son as d'a Guerra de Troya y as suyas conseqüencias (consideradas por qualques investigadors como un quatreno periodo separau).

Visión cheneral d'a historia mitica

A edat d'os dioses

Cosmogonía y cosmolochía

Os «mitos d'orichen» u «mitos de creyación» represientan un intento por fer comprensible o universo en termins humans y explicar l'orichen d'o mundo. A versión mas ampliament acceptada en a epoca, si bien un relato filosofico d'o comienzo d'as cosetas, ye a replegada por Hesíodo en a suya Teogonía. Empecipia con o Caos, un profundo vacío. D'iste surchió Gea (a Tierra) y belatros seres divinos primordials: Eros (Amor), o Érebo... Sin aduya masculina, Gea dio a luz a Urano (o Ciel), que alavez a fertilizó. D'ista unión naixioron primero os Titans: Océano, Ceo, Crío, Hiperión, Jápeto, Tea, Rea, Temis, Mnemósine, Febe, Tetis y Crono. Dimpués d'iste, Gea y Urano dicioron que no naixerían mas Titans, de traza que siguioron os Cíclopes d'un solament uello y os Hecatónquiros u Centimanos. Crono («o mas choven, o mas terrible d'os fillos [de Gea]») se convirtió en o gobernante d'os dioses con a suya chirmana y esposa Rea como consorte y os atros Titans como a suya corte.

O tema de conflicto pai-fillo se repitió quan Crono s'enfrentó con o suyo fillo, Zeus. Dimpués d'haber traicionau a o suyo pai, Crono temeba que a suya descendencia fese lo mesmo, por la qual cosa cada vez que Rea daba a luz un fillo, ell lo trusquiba. Rea l'odiaba y le enganyó amagando a Zeus y embolicando una piedra en pañals, que Crono se trusquió. Quan Zeus creixió, dio a o suyo pai una droga que le obligó a vomecar a os suyos chirmans y a la piedra, que heban remaniu en o estomaco de Crono tot o tiempo. Zeus luitó alavez contra ell por o trono d'os dioses. A la fin, con la aduya d'os Cíclopes (a qui liberó d'o Tártaro), Zeus y os suyos chirmans aconsiguioron a victoria, condenando a Crono y os Titanes a prisión en o Tártaro.

Zeus sufrió a mesma preocupación y, dimpués que estase profetizau que a suya primera esposa Metis daría a luz un dios «mas gran que ell», se la trusquió. Manimenos Metis ya yera embarazata de Atena y isto le entristió dica que ista brotó d'a suya cabeza, adulta y vestida t'a guerra. Iste «renaiximiento» d'Atena estió usau como sincusa ta explicar por qué no estió derrocau por a siguient cheneración de dioses, a o mesmo tiempo que explica a suya presencia. Ye probable que os cambeos culturals ya en progreso absorbesen o culto local d'Atena en Atenas dentro d'o panteón olimpico sin conflicto porque no podeba estar derrocau.

A edat d'os dioses y os mortals

Unindo a edat en a qual os dioses viviban solos y a edat en a qual a interferencia divina en os afers humans yera limitada i heba una edat de transición en a qual os dioses y os mortals se mezclaban librement. Estioron istes os primers días d'o mundo, quan os grupos se mezclaban mas librement d'o que lo ferían dimpués. A mayoría d'istas historias estioron dimpués narradas por Ovidio en As metamorfosis y se dividen a ormino en dos grupos tematicos: historias d'amor y historias de castigo.

As historias d'amor gosaban incluir o incesto u a seducción u violación d'una muller mortal por parte d'un dios, resultando en una descendencia heroica. Istas historias suchieren cheneralment que as relacions entre dioses y mortals son bella cosa a privar, mesmo as relacions consentidas rarament tienen finals felices. En uns pocos casos, una divinidat femenina se une con un hombre mortal, como en o Himno homerico a Afrodita, an a diosa chace con Anquises concebindo a Eneas.

O segundo tipo d'historias (as de castigo) tracta d'a creyación de bell obcheto cultural important, como quan Prometeo rapa o fuego a os dioses, quan iste u Licaón inventa o sacrificio, quan Deméter amuestra l'agricultura y os Misterios a Triptolemo.

A edat heroica

A epoca en a qual vivioron os héroes se conoixe como edat heroica. A poesía épica creyó ciclos d'historias agrupadas arredol de héroes y establió as relacions familiars entre os héroes d'as diferents historias, organizando asinas as historias en seqüencia.

Dimpués de l'aparición d'o culto heroico, os dioses y os héroes constituyen a esfera sagrada y son invocaus chuntos en os churamentos. En contraste con a edat d'os dioses, entre a heroica a relación de héroes no tiene forma fixa y definitiva; ya no naixen grans dioses, pero siempre pueden surtir nuevos dioses de l'exercito d'os muertos. Unatra important diferencia entre o culto a os héroes y a os dioses ye que o héroe se convierte en o centro d'a identidat d'o grupo local.

Os sucesos monumentals de Heracles se consideran o comienzo d'a edat d'os héroes. Tamién s'adscriben a ella tres grans sucesos: a expedición argonáutica y as guerras de Tebas y Troya.

Teorías sobre os suyos orichens

I hai quantas teorías modernas sobre os orichens d'a mitolochía griega. Seguntes a teoría escriptural, todas as leyendas mitolochicas proceden de relatos d'os textos sagraus, encara que os feitos reals han estau alteraus. Seguntes a teoría historica todas as personas mencionadas en a mitolochía estioron una vez seres humans reals y as leyendas sobre ellas son meras adicions d'epocas posteriors. Asinas, se suposa que a historia d'Eolo surtió d'o feito que iste yera o gobernant de qualques islas d'o mar Tirreno. A teoría alegorica suposa que totz os mitos antigos yeran alegoricos y simbolicos. Mientres, a teoría fisica creye que os elementos d'aire, fuego y augua estioron orichinalment obchectos d'adoración relichiosa, por la qual cosa as prencipals deidatz yeran personificacions d'istes poders d'a naturaleza. Max Müller intentó comprender una forma relichiosa protoindoeuropea determinando a suya manifestación «orichinal». En 1891, afirmó que «o escubrimiento mas important que s'ha feito en o sieglo XIX respective a la historia antiga d'a humanidat [...] estió ista simpla equación: Dyeus-pitar en sánscrito, Zeus en griego, Chupiter latín y Tyr en nordico». En atros casos, os cercanos paralelismos en o caracter y a función suchieren un herencio común, encara que l'ausencia d'evidencia lingüistica faiga dificil probar-la, como en a comparanza entre Urano y o Varuna sánscrito u as Moiras y as Nornas.

Por unatra parte, l'arqueolochía y a mitografía han revelau que os griegos estioron inspiraus por qualques civilizacions d'Asia Menor y Orient Proximo. Adonis pareixe estar l'equivalent griego -mas clarament en os cultos que en os mitos d'un «dios moribundo» d'Orient Proximo. Cibeles tiene as suyas radices en a cultura d'Anatolia mientres gran parte d'a iconografía d'Afrodita surte d'as diosas semíticas. I hai tamién posibles paralelismos entre as cheneracions divinas mas antigas (Caos y os suyos fillos) y Tiamat en o Enûma Elish. Seguntes Meyer Reinhold, «os conceptos teogonicos d'Orient Proximo, incluindo a sucesión divina por meyo d'a violencia y os conflictos cheneracionals por o poder, troboron o suyo camín [...] a la mitolochía griega». Amás d'os orichens indoeuropeus y d'Orient Proximo, qualques investigadors han especulau sobre as deudas d'a mitolochía griega con as sociedatz prehelenicas: Creta, Micenas, Pilos, Tebas y Orcómeno. Os historiadors d'a relichión yeran fascinaus por quantas configuracions de mitos aparentment antigas relacionadas con Creta.