Sudafrica

A Republica de Sudafrica ye un país que se troba situato en a estrimera meridional d'o continent d'Africa. Muga con os estatos de Namibia, Botswana, Zimbabwe, Mozambique y Swazilandia. Antiparte, o Reino de Lesoto ye un chicot país que se troba enclavato dentro d'a Republica de Sudafrica. Tamién muga a l'este con l'Ocián Indico y a l'ueste con l'Ocián Atlantico.

A suya población ye de 43.647.658 habitants (estimación de 2002) en una superficie d'1.219.912 km², con una densidat de población de 36 hab/km².

Sudafrica ye organizata politicament como una republica, y as suyas capitals son Pretoria (administrativa), Bloemfontein (chudicial) y Ciudat d'o Cabo (lechislativa); sindembargo, a mayor ciudat d'o país ye Johannesburgo. L'actual president d'o país ye Jacob Zuma. Sudafrica, que fa parte d'a Unión Africana, d'a ONU y d'a Commonwealth, ye independient d'o Reino Unito dende o 31 de mayo de 1910.

En estar un país con una gran diversidat etnica por a suya propia historia, Sudafrica tien muitas luengas oficials: Afrikaans, zulú, xhosa, swazi, ndebele, sotho, tsonga, tswana, venda, pedi y anglés. A población d'orichen africán ye, alto u baixo, o 75% d'o total d'a población, y arredol d'o 25% son descendients de colons europeus (a sobén d'orichen neerlandés y britanico), encara que tamién bi ha minorías d'antigas colonias britanicas, como indios.

A historia de Sudafrica tien como gran esferencia con a resta d'o continent africán a plegata dende 1625 de muita población d'orichen europeu a mans d'a Companyía Neerlandesa d'as Indias Orientals, situación que ye l'alazetz d'as posteriors luitas entre as poblacions blanca y negra y d'o rechimen d'o apartheid institucionalizato dende 1948, en rematar a Segunda Guerra Mundial, por a minoría blanca boer d'o National Party (Partito Nazional). O rechimen d'o apartheid y a segregación racial no remató dica 1990, quan se celebroron as primeras eleccions autenticament libres en o país.

Sudafrica se caracteriza por a suya importancia en recursos mineros en oro, diamants, carbón y quantos atros minerals. Istos recursos esdevenioron d'importancia estratechica mientres a Guerra fría, premitiendo a pervivencia d'o sistema politico d'o apartheid.

Toponimia

A Republica de Sudafrica tien 11 luengas oficials, estando o nombre d'o país en cadaguna d'ixas luengas o siguient:

• Republiek van Suid-Afrika (afrikaans).
• Republic of South Africa (anglés).
• IRiphabliki yeSewula Afrika (ndebele).
• IRiphabliki yaseMzantsi Afrika (xhosa).
• IRiphabliki yaseNingizimu Afrika (zulú).
• Rephaboliki ya Afrika-Borwa (pedi).
• Rephaboliki ya Afrika Borwa (sotho).
• Rephaboliki ya Aforika Borwa (tswana).
• IRiphabhulikhi yeNingizimu Afrika (swati).
• Riphabuḽiki ya Afurika Tshipembe (venda).
• Riphabliki ra Afrika Dzonga (tsonga).

Antiparte, en bells medios politicos africanistas de cucha se gosa emplegar a palabra Azania ta o nombre d'o país, en considerar que Sudafrica ye un nombre d'orichen forano.

Cheografía

Ta más detalles, veyer l'articlo Cheografía de Sudafricaveyer os articlos [[{{{2}}}]] y [[{{{3}}}]]veyer os articlos [[{{{4}}}]], [[{{{5}}}]] y [[{{{6}}}]]veyer os articlos [[{{{7}}}]], [[{{{8}}}]], [[{{{9}}}]] y [[{{{10}}}]].

Cheografía fisica

Parque de Makuleke.

Sudafrica se troba situata en o cabo sud d'o continent d'Africa, en o puesto d'unión entre l'Ocián Indico a l'este y l'Ocián Atlantico a l'ueste, estando as suyas mugas terrestres con Botswana y Zimbabwe a o norte, con Mozambique y Swazilandia a l'este y a o noreste, y con Namibia a o norueste. Antiparte, clavato dentro de Sudafrica se troba o chicot país de Lesoto. Tamién fan parte de Sudafrica a isla Prencipe Eduardo y a isla Marion, que se troban alto u baixo a una distancia de 1.900 km enta o sud, ya amán de l'Antarctida.

A superficie d'o país ye d'1.219.912 km², estendillando-se en un territorio cheograficament prou variato. En o centro d'o país se troba o disierto d'o Kalahari, que ye rodiato por un altiplán dito Highveld, o qualo s'estendilla dende 1.500 dica 2.400 metros d'altaria dencima d'o ran d'a mar. A rechión costera ye estreita y deseparata d'o interior por una succesión de montanyas.

Hidrolochía

O río Orange, o prencipal río d'o país.

O prencipal río d'o país ye o río Orange, que tien o suyo naixedero en Lesoto (montes Drakensberg) y a suya desembocadura en l'Ocián Atlantico, estando a suya cuenca hidrolochica a mayor parte d'a superficie d'o país, y fendo de muga con Namibia en zaguerías d'o suyo recorrito. O segundo río en importancia de Sudafrica y o río Limpopo, que desaugua en l'Ocián Indico fendo de muga a o norte con Botswana y Zimbabwe. Antiparte, o tercer río d'o país ye o río Vaal, un afluyent d'o río Orange.

Climatolochía

En Sudafica se puet trobar quatre trazas climaticas prencipals:

• Clima mediterranio: en a redolada d'o Cabo.
• Clima subtropical humido: en a rechión de Durban.
• Clima desertico: en a costa atlantica.
• Clima tropical: en as planas d'o norte.

Cheografía humana

A población total d'o país ye de 43.647.658 (estimación de 2002), estando as prencipals ciudatz d'o país Ciudat d'o Cabo (2.984.100 habitants, estimación de 2004), Durban (2.531.300 habitants, estimación de 2004), Johannesburgo (1.975.500 habitants, estimación de 2004) y Pretoria (1.473.800 habitants, estimación de 2004).

Cheografía politica

Dica 1994, mientres o apartheid, Sudafrica se trobaba dividita en nomás que 4 provincias, amás de 10 bantustans formalment independients encara que a comunidat internacionalno reconoixeba ixas pseudo-independencias. Quan remató o rechimen anterior desapareixioron os bantustans y a 4 provincias se dividioron en territorios más chicotz.

En l'actualidat, asinas, a Republica de Sudafrica se divide administrativament en 9 provincias:

División politica d'o país.

Provincia Capital Superficie (km²) Población (2007) Cabo Septentrional (Northern Cape) Kimberley 361.830 1.058.060 Cabo Occidental (Western Cape) Ciudat d'o Cabo 129.370 5.278.585 Cabo Oriental (Eastern Cape) Bhisho 169.580 6.527.747 Estato Libre (Free State) Bloemfontein 129.480 2.773.059 Gauteng Johannesburgo 17.010 10.451.713 KwaZulu-Natal Pietermaritzburg 92.100 10.259.230 Limpopo Polokwane 123.900 5.238.286 Mpumalanga Nelspruit 79.490 3.643.435 Norueste (North West) Mafikeng 116.320 3.271.948 Total 1.219.080 48.502.063

Historia

Ta más detalles, veyer l'articlo Historia de Sudafricaveyer os articlos [[{{{2}}}]] y [[{{{3}}}]]veyer os articlos [[{{{4}}}]], [[{{{5}}}]] y [[{{{6}}}]]veyer os articlos [[{{{7}}}]], [[{{{8}}}]], [[{{{9}}}]] y [[{{{10}}}]].

Encara que mientres o periodo de l'apartheid (u mesmo en moments anteriors de supremacía colonial) se miró d'aparentar que a Historia de Sudafrica prencipiaba nomás en plegar l'hombre blanco en o territorio, a Historia de Sudafrica prencipia mesmo dende que apareixe l'hombre en o continent africán, en haber-ie tamién importants chacimientos arqueolochicos ta l'estudeyo d'os debampasatos de l'hombre. Mesmo s'explicaba que quan en 1652 plegoron os colonizadors europeus, en o territorio de l'actual Sudafrica nomás i viviban que chicotz grupos de población ixeminata formatos por cazadors-recolectors sin garra civilización, y que en o sieglo XVII i plegoron os primers grupos de bantús, que se deciba que yeran una mica más (encara que no guaire) civilizatos.

Mientres o periodo d'os navegants europeus (primero d'o Reino de Portugal, y dimpués d'o Reino de Francia y d'o Reino Unito) enta la India, Sudafrica esdevenió una fita important en ixarota comercial, encara que a suya explotación no prencipió dica o sieglos XVII-XVIII, quan bi plegoron os colons neerlandeses, sustituitos en o sieglo XIX por os britanicos, que facioron esdevenir o territorio una d'as suyas colonias.

Mientres o sieglo XIX, l'actual Sudafrica estió puet que o solo lugar a on esclató una guerra entre colonizadors blancos, a dita Guerra d'os Boers, que remató con a redota d'os colons d'orichen neerlandés, encara que dende prencipios d'o sieglo XX os boers conquirioron una parte important d'o poder politico en o territorio, rematando con a imposición de l' apartheid oficialment dende 1948, en rematar a Segunda Guerra Mundial. Sindembargo, l' apartheid y a segregación racial rematoron en os anyos 1990 con a cesión d'o poder politico a la mayoría d'a población d'o país, de raza negra.

Prehistoria

O cranio d'o dito Nin de Taung, d'a especie Australopithecus africanus, trobato en Sudafrica en 1924.

O territorio de Sudafrica tien bellos d'os más antigos chacimientos paleoantropolochicos conoixitos dica hue, con Kenia y Etiopia. Asinas, en 1924 se i trobó un cranio fosil d'un nin d'a especie Australopithecus africanus, dito o Nin de Taung, a man d'a localidat de Taung, en a Provincia d'o Norueste, encara que a comunidat scientifica no aceptó a valideza d'o fósil dica os anyos 1950. Fa 3 milions d'anyadas, l'actual territorio sudafricán yera ocupato por bellos grupos d'Australopithecus, seguntes as troballas feitas en as espelungas de Sterkfontein y Kromdraai. Istos grupos de prehominidos fuoron succeditos por chents d'o chenero Homo, incluyindo-ie Homo habilis, Homo ergaster y hombres mudernos (Homo sapiens). D'os Homo habilis destacan os chacimientos de Sterkfontein (datato en 3,3 milions d'anyadas d'antiguidat), Swartkrantz, Drimolen u Kromdal. En a provincia de KwaZulu-Natal (espelunga Border) se i troboron os más antigos vestichios dica hue d'o emplego de tecnolochía asociata a humans mudernos, datata alto u baixo en 195.000 anyadas.

L'actual población sudafricana apareix en o territorio fa alto u baixo 40.000 anyadas, encara que vinclata con a población anterior d'o territorio, y son os ditos khoisan (termin que hue se prefiere a bosquimans u hotentotz, consideratos denigrants en estar asociatos a las denominacions emplegatas mientres o dominio colonial y l' apartheid), encara que en realidat se trataba de dos grupos humans diferents, os khoi y os san, con diferencias entre els nomás que lingüisticas. Istos grupos creyoron un arte rupestre propio, que s'estendilla dica l'actual Namibia, con pinturas de 27.000 anyadas d'antiguidat u gravatos de 10.000 anyadas. D'istos grupos, os san viviban d'a cazata (incluyindo-ie a pesca) y d'a recolección d'alimentos, en chicotz grupos con poco desembolique de poder social u politico, y os khol viviban d'a ganadería de güellas dende o sieglo I, estendillatos por o territorio encara que con mayor desembolique socio-politico. Iste proceso d'adopción d'a ganadería fació que a luenga se deseparase entre istos dos grupos, en emplegar os khol termins relativos a la ganadería desconoixitos ta los san. No i heba denguna atra esferecia important entre os dos grupos, y pareix que os khol adhibioron a o suyo grupo a muitos san, vivindo os dos grupos en a dita Edat de Piedra.

As migracions d'os bantús dende l'actual Camerún dica Sudafrica, en trescruzando a mitat d'Africa.

L'agricultura, as ferramientas agricolas y a Edat de Fierro plegoron enta l'actual Sudafrica con os bantús, que marchoron dende l'actual Camerún arredol d'o sieglo XVI aC, ye fácil que por a desertificación d'o disierto d'o Sahara, plegando a Sudafrica en dos grupos: uno baixando por a costa de l'Ocián Atlantico (encara que iste grupo tamién se diz que quedó en l'actual Namibia), l'atro viachando enta l'este dica Tanzania (á on plegó o sieglo XI aC) y luego enta o sud dica Malaui, estando iste zaguer grupo l'inventor d'a metalurchia en o sieglo IX aC mientres a suya estadía en Tanzania, y fendo dentrar o territorio sudafricán en a Edat de Fierro.

Se conox tamién que arredol d'os sieglos IV y V s'establioron a o sud d'o río Limpopo nuevos grupos d'agricultors y ganaders d'o grupo etnico d'os bantús, que dimpués se tresladoron encara més enta o sud, enta l'actual provincia de KwaZulu-Natal, a on se troba o lugar d'ocupación más antiga conoixita d'istos grupos, que ye de 1050. O grupo bantú que s'establió más a o sud estioron os xhosas, que plegoron dica o río Fish, en l'actual provincia d'o Cabo Oriental. Istas poblacions, que culturalment perteneixeban a la Edat d'o Fierro, desplazoron a grupos etnicos más atrasatos culturalment y que i viviban d'antis más. Sindembargo, dica la plegata a o territorio d'os portugueses, tecnicament istas poblacions encara viviban en a Prehistoria, por no conoixer pas a escritura.

En o sieglo X apareix o primer estato en o territorio de l'actual Sudafrica, o reino de Mapungubwe (o chacimiento arqueolochico d'os repuis d'a suya antiga capital, Mapungubwe, fuoron declaratos Patrimonio d'a Humanidat en 2003 por a UNESCO), y dende meyatos d'o sieglo VIII bi heban ciudatz-estato que feban comercio con Omán, India u China. Una d'as caracteristicas d'ixas envueltas yera a practica d'a minería, con menas de fierro, estanyo, oro u cobre, estando istos dos zaguers productos destinatos a la suya exportación y os dos primers a o suyo consumo local. Sindembargo, quan se descubrió en 1933 o chacimiento de Mapungubwe, fue ignorato, por contradecir as teorías d'o apartheid que negaban a existenxia d'un estato en a rechión antis de plegar-ie os colonizadors blancos.

O reino de Mapungubwe s'adedicaba a ormino a o comercio, y con o estato d'o Gran Zimbabwe, establito a o norte en o sieglos XII-XV, estioron en contacto con as primers ciudatz establitas en a costa de l'actual Mozambique, con qui praticaban o comercio y que yeran as suyas intermediarias con China u la India.

A presencia portuguesa

Rota de Vasco da Gama enta la India dende as costas sudafricanas.

Os navegants portugueses plegaron a la redolada en o suyo camín enta la India, quan en 1488 i plegó Bartolomeu Dias, que clamó a o lugar Cabo das Tormentas (Cabo d'as Tronatas, en aragonés) por o mal orache que i trobó en a redolada. Bartolomeu Dias estió o primer europeu en plegar dica a o sud d'o continent d'Africa, ubriendo asinas una vía ta o comercio d'Europa con Asia a traviés de l'Ocián Atlantico y de l'Ocián Indico, evitando o comercio con os territorios controlatos por o Imperio Otomán. Sindembargo, en tornar a Portugal, por motivos de caire propagandistico, o rei Chuan II de Portugal li cambeó o nombre a o lugar enta Cabo da Boa Esperança (Cabo de Buena Esperanza en aragonés), nombre que mantién encara hue, ta evitar a mala fama d'o lugar asociata a lo nombre que li heba puesto Bartolomeu Dias.

Dies anyadas dimpués d'o viache de Bartolomeu Dias, una nueva flota portuguesa, mandata por Vasco da Gama, marchó de Portugal enta Calcuta, en pasando por o Cabo de Buena Esperanza y trescruzando luego l'Ocián Indico. Sindembargo, en istos primers viaches os portugueses no s'instaloron pas en o territorio sudafricán, encara que creyoron factorías en bells puestos d'Angola, de Mozambique y d'atros puestos d'Africa Oriental, amás d'en Goa, en territorio indio, y en Macao, en China. O motivo de que no s'instalasen en Sudafrica yera, d'una man, que yera difícil recalar-ie en o viache de tornata dende la India, por a dirección d'os vientos predominants, y d'atra man, l'ausencia en o territorio d'a posibilidat de trobar-ie alimentos, amás que l'actitud d'os nativos no yera pas muit amistosa. A vegatas bi habió desembarcos puntuals, ta apropiar-sen de vacas d'os nativos, como en 1510, quan desembarcó l'almirant Francisco de Almeida, qui morió chunto con 50 d'os suyos soldatos en un combate con os nativos.

Tampoco podeba estar o territorio una fuent d'esclavos, en no existir-ie pas dengún estato centralizato con elites que esdeveniesen os proveidors d'esclavos d'os portugueses, intermediarios que calía tener ta que controlasen o territorio, situación que sí troboron os portugueses en atros puestos, como en os territorios d'Angola, Mozambique u o golfo de Guinea.

Encara que os portugueses facioron bells alcuerdos con as poblacions d'a redolada, istos pactos no s'han conservato pas dica hue. O portugueses no ocuporon pas o territorio, sino que nomás lo trescruzaban, amás de i acullir a os supervivients d'os naufrachios escaicitos en a rota comercial. A chesta d'os portugueses fue recullita por o poeta portugués Luís de Camões en o suyo poema epico Os Lusíadas. Dica o sieglo XVII a situación en Sudafrica continó estando alto u baixo igual, dica que i plegoron en 1652 os neerlandeses.

A presencia neerlandesa

Jan van Riebeeck establix una factoría en o Cabo de Buena Esperanza o 6 d'abril de 1652, en un quadro de Charles Davidson Bell.

En o sieglo XVII, os habitants d'os Países Baixos (ye decir, os neerlandeses) consolidoron a suya independencia, luego d'una luenga guerra con Espanya, en perteneixer ixe territorio tamién a la Casa d'Austria. O nuevo país, volcato enta o comercio, establió una companyía comercial ta las suyas transaccions con a India y o sudeste d'Asia, a dita Companyía neerlandesa d'as Indias Occidentals, y continó con o camín ubierto por os portugueses, encara que os neerlandeses sí que instaloron bellas factorías comercials en l'actual Sudafrica. Asinas, o 6 d'abril de 1652 Jan van Riebeeck establió un puesto ta abastir os barcos neerlandeses en o cabo de Buena Esperanza, y mientres os sieglos XVII y XVIII continó a expansión d'a chicota colonia neerlandesa. A calendata d'o desembarco neerlandés fue considerata por a población afrikaner de Sudafrica dica fa pocas anyadas como a calendata de creyación de Sudafrica.

Tamién a Companyía anglesa d'as Indias Occidentals, competidora d'a suya quasi homonima neerlandesa, s'heba instalato en ixe inte en Sudafrica, prencipiando una rivalidat comercial entre as dos companyías que yera amás una rivalidat politica entre os dos países a que perteneixeban. Mesmo os britanicos preboron d'instalar-ie una colonia de tipo penal mientres o sieglo XVII, antis d'o desembarco neerlandés.

Os primers colons neerlandeses estioron una comunidat muit chicota, y prencipiaron os matrimonios mixtos con a población khoi d'a redolada, estando o primer matrimonio mixto conoixito en 1656. Dica 1689 no creció a población de colons blancos, en plegar-ie un grupo de 180 hugonotz fuchitos d'as Guerras de relichión de Francia. Tamién bi plegoron chicotz grupos d'alemans.

Quan os colons neerlandeses en o suyo abance enta l'interior d'o territorio se troboron con os xhosas en o suyo camín enta o sud dende o río Fish, prencipiaron una serie de luitas entre ambos pueblos, que competiban por l'aproveitamiento d'os mesmos recursos naturals d'a redolada, basicament a tierra y l'alimento. Antiparte, os colons neerlandeses, ta disponer de más mano d'obra, prencipiaron a importar población dende otros territorios que controlaban u que se trobaban en as suyas rotas comercials, como Madagascar, u os actuals países d'Indonesia y India, que son en a suya mayor parte l'alazet de l'actual población sudafricana d'orichen asiatico.

A presencia britanica

Mapa d'a colonia neerlandesa d'o Cabo en 1809.

En 1797, mientres as Guerras napolionicas, os Países Baixos y o Reino Unito luitoron entre sí en a dita Quatrena Guerra anglo-neerlandesa, y as tropas d'o Exercito britanico fuoron ninviatas a ocupar as posesions neerlandesas en o cabo de Buena Esperanza, ta evitar amás a posible influencia d'as ideyas d'a Revolución Francesa en un puesto tan sensible ta la suya politica colonial como yera la India, en trobar-se a colonia neerlandesa clavata en a rota enta la India. En continar os Países Baixos a suya alianza melitar como o estato satelite que yera en ixe inte d'a Francia de Napolión Bonaparte, o Reino Unito s'anexionó o territorio en 1805, continando dimpués con una politica d'expansión enta o norte d'a colonia, a quala cosa fació que bi hese encara más luitas contra os xhosas, plegando a nueva muga con iste pueblo dica o río Fish, linia de muga que os britanicos fortificaron en establir-ie quantos fuertes.

Os colons d'orichen neerlandés, que se veyeban discriminatos en o poder en a nueva colonia britanica, marchoron y s'establioron en parti más a o norte, a on fundoron bellas comunidatz independients que yeran en luita con a población negra d'a redolada, encara que tamién yeran en tensión con a colonia britanica, que veyeba istas tierras ocupatas por os colons neerlandeses (u boers, como yeran ditos ya en ixas envueltas) como o suyo futuro territorio d'expansión colonial.

Economía

Ta más detalles, veyer l'articlo Economía de Sudafricaveyer os articlos [[{{{2}}}]] y [[{{{3}}}]]veyer os articlos [[{{{4}}}]], [[{{{5}}}]] y [[{{{6}}}]]veyer os articlos [[{{{7}}}]], [[{{{8}}}]], [[{{{9}}}]] y [[{{{10}}}]].

Un diamant d'a mina Kimberley, en Sudafrica.

A economía de Sudafrica ye a economía mas gran d'Africa, y suposa alto u baixo a quatrena parte d'o PIB total d'o continent, por a quala cosa ye un important motor economico continental; ye a 24^ena economía d'o mundo. Destaca como actividat economica prencipal a minería, en estar Sudafrica muit rica en recursos minerals, destacando-ie o carbón y bellos metals y minerals preciosos, como oro, platino y diamants. Asinas, Sudafrica ye o segundo país d'o mundo en producción d'oro dezaga de China con o 15% d'a producción mundial, tenendo sindembargo un 25% d'as reservas mundials d'ixe metal; ye tamién o primer país productor de platino, producindo o 75% d'a producción mundial d'iste metal; y ye o 5^eno país productor de diamants. Se i puet trobat tamién produccions importants de cobre, uranio y níquel, amás de produccions mas chicotas d'atros metals i minerals.

Tamién destaca o país por a suya industria, que ye a industria con una diversificación mas gran y amás a industria mas potent d'o continent; cal mencionar as industrias d'os sectors automovilistico, de transformación de minerals, de transformación de biens agricolas y ganaders, de producción d'enerchía y d'o sector aeronautico.

Unellas en una grancha sudafricana.

Respective de l'agricultura, que ocupa alto u baixo o 12% d'a superficie d'o país, Sudafrica produce cantidatz prou importants de panizo, trigo, canya de zucre, fruitas y legumbres, sin xublidar-se d'a suya viticultura (en 2005, Sudafrica estió o 9^eno productor mundial de vin, con arredol de 600 millons de litros). En a ganadería, destaca por as uellas y por a prodicción d'a suya avicultura. Tamién produce lana y leit, derivatos d'a ganadería.

Sudafrica destaca tamién por o suyo sector toristico, en estar o país prou densenvolicato ta ufrir a los toristas una estructura adequata a las suyas potencialidatz: Sudafrica tien un amplo rete de parques nacionals, ta o torismo de naturaleza, y unas plachas con clima mediterranio y sin problemas de masificación.

A divisa de Sudafrica ye o rand, que se divide en 100 centavos (ye decir, centimos).

Esporte

O lanzador de disco Frantz Kruger en 2010.

Os esportes mes populars son o fútbol, o rugby y o cricket. Atros esportes populars individuals son a natación, o atletismo, golf, boxeyo, tennis y surf.

Sudafrica bi ha organizato os Campionatos Mundials de Fútbol de 2010, os primers organizatos en Africa.

Bibliografía consultata

• (es) R.W. Johnson: Historia de Sudáfrica, Grupo Editorial Random House Mondadori, S.L., Barcelona, setiembre de 2005, ISBN 84-8306-633-5

Enrastres externos

• Se veigan as imáchens de Commons sobre Sudafrica.
• (en) Pachina web oficial d'o Gubierno de Sudafrica.
• (en) Pachina web oficial d'o Parlamento de Sudafrica.
• (en) Pachina oficial d'Estatistica de Sudafrica.
• (en) Pachina web oficial de Torismo de Sudafrica.