Diferencia entre revisiones de «Zaragoza»
Sin resumen de edición |
m robot Añadido: vo:Zaragoza |
||
Linia 251: | Linia 251: | ||
[[categoría:Localidaz de Zaragoza]] |
[[categoría:Localidaz de Zaragoza]] |
||
[[Categoría:Zaragoza|*]] |
[[Categoría:Zaragoza|*]] |
||
⚫ | |||
[[ar:سرقسطة]] |
[[ar:سرقسطة]] |
||
[[ast:Zaragoza]] |
[[ast:Zaragoza]] |
||
[[be:Сарагоса]] |
[[be:Сарагоса]] |
||
⚫ | |||
[[ca:Saragossa]] |
[[ca:Saragossa]] |
||
[[cbk-zam:Zaragoza]] |
[[cbk-zam:Zaragoza]] |
||
Linia 290: | Linia 291: | ||
[[sv:Zaragoza]] |
[[sv:Zaragoza]] |
||
[[tr:Zaragoza]] |
[[tr:Zaragoza]] |
||
[[vo:Zaragoza]] |
|||
[[zh:萨拉戈萨]] |
[[zh:萨拉戈萨]] |
Versión d'o 23:13 7 chun 2007
Zaragoza | |||
Municipio d'Aragón | |||
| |||
Entidat • País |
Municipio Aragón | ||
Población • Total |
682 513 hab. (2013) | ||
Altaria • Meyana |
199 m. | ||
Alcalde | Jorge Azcón | ||
Codigo postal | 50001–50022 | ||
Ríos | Ebro, Galligo y Uerba | ||
Coordenadas | |||
Web oficial |
Zaragoza ye a capital d'Aragón y d'a probinzia de Zaragoza. O suyo nombre autual prozede d'o suyo antigo toponimo román, Caesar Augusta a trabiés de l'arabe Saraqosta. Ye a cantos d'os ríos Ebro, Uerba y Galligo en o zentro d'una gran bal con gran bariedá de paisaches, dende disiertos, As Bardenas, a bosques densos, tascals, montaña, ezetra.
A situazión cheografica de Zaragoza ye eszeuzional pos se i troba á metá de camín entre Madrid, Barzelona, Balenzia, Bilbao y Tolosa, distans as zinco en torno á los 300 km d'a ziudá, alto u baxo. Ye situata á 199 metros denzima d'o ran d'o mar y tien 660.895 abitans (dato d'o conzello de Zaragoza 1/1/2006), ye dizir, alto u baxo a metá d'a poblazión d'Aragón.
Poblazión
Dibisión almenistratiba Zaragoza ye dibidida almenistratibamén en doze destritos, que se subdibiden en bicos:
- Destrito 1: Casco Antigo: San Pablo, El Gancho, A Magdalena, San Miguel, As Tenerias, San Agustín.
- Destrito 2: Zentro
- Destrito 3: Delizias: A Bombarda, A Bozada, Delizias, Monsalú, Parque Roma.
- Destrito 4: Unibersidá: Romareda, Ziudá Chardín, Casablanca, Montecanal.
- Destrito 5: San Chusé: San Chusé.
- Destrito 6: As Fuens: A Cartuxa, As Fuens.
- Destrito 7: L'Almozara: L'Almozara.
- Destrito 8: Oliber-Baldefierro: Baldefierro, Miralbueno, Oliber.
- Destrito 9: Torrero-A Paz: Torrero, A Paz, Torreta de Balmadrid.
- Destrito 10: Margin Cucha: ACTUR - Rei Fernando, Arrabal, Bico de Chesús, Badorrei, Cogullada, Parque Goya, Picarral, A Xota.
- Destrito 11: Bicos Rurals Norte: Chuslibol, Mobera, Montañana, Peñaflor, San Chuan de Mozarrifar, San Gregorio, Santa Isabel.
- Destrito 12: Bicos Rurals Ueste: Alfozea, Benda de l'Olibar, Billarrapa, Casetas, Garrapinillos, Monzalbarba.
Economía
Antimás d'a bentaxosa situazión cheografica, destaca en Figueruelas una d'as fautorías de General Motors. A progresiba puyata d'a economía agraria ha combertito á la General Motors en un d'os prenzipals pilars d'a economía d'a probinzia. Á la fabrica d'autos s'unen como alazet d'a economía aragonesa la interpresa Balay, zentrata en a fabricazión de eletrodomesticos, CAF(Construzións y ausiliars de ferrocarrils S.A.) d'a que salen unidaz ferrobiarias tanto ta o mercato nazional como ta o internazional y dibersas meyanas interpresas de carauter rechional como Pikolín u Lacasa, entre atras.
Autualmén, a economía d'a ziudá ye en plen desarrollo debito a proyeutos como a Expo 2008, a Plataforma Lochistica de Zaragoza (PLAZA), asinas como por o paso d'o tren de Altera Belozidá Española (AVE), que combierte á la ziudá en un zentro de comunicazións.
Poblazión
Poblazión en miles.
Istoria
Beyer articlo en Istoria de Zaragoza
Puestos d'intrés
Zaragoza ye una ziudá bimilenaira por la que han pasato a prautica totalidá d'as zebilizazions que han dominato a Peninsula Iberica, estando una importán ziudá en cada una d'eras. Debito á ixo bi ha ruinas y molimentos de toz os estilos y epocas .
Á penar de tener ruinas y edifizios de gran polideza, Zaragoza ye encara una ziudá esconoxita t'a mayoría d'os españols y encluso zaragozanos. S'aspera con a prosima zelebrazión d'a Esposizión Internazional de 2008 que ista situazión cambie y combierta á Zaragoza en un destín preferito en o torismo cultural y d'interior.
Os 3 grans puestos d'intrés obligatos en toda besita a Zaragoza son:
- O Pilar, una gran obra relichiosa decorata con pinturas de Goya y o suyo cuñato Francho Bayeu. A plaza anexa, la Plaza d'o Pilar, ye una d'as más amplas d'Europa, con meyo quilometro de largo y un aria de cuasi 2,5 etarias.
- A Seo d'o Salbador (A Seo), rezién esbiellata y mezcla d'estilos, dende os suyos alazez romanicos dica o barroco pasando por o gotico y o mudéxar, ye construita denzima d'as ruinas d'a mezquita d'epoca musulmana y á la begata ista yera construita denzima d'un templo román. Destacan o suyo zimborrio, abside, o retablo de l'altar mayor y l'orgán.
- O Palazio de L'Aljafería: construzión arabe sede que estió d'o rei taifa de Saraqusta y autual d'as Corz d'Aragón. Se puede besitar destacando lo siestro rodiato d'arcos de ferradura entrenugatos con sobrebuenas cheserías, o mirab, y a planta superior, de fautura renazentista, con a gran escalera de dentrada y a sala d'o tron.
Antimás bi ha atros puestos de gran intrés:
- Zaragoza Romana :
- Murallas romanas.
- Museu d'o tiatro román .
- Museu d'as tiermas de Caesaraugusta.
- Museu d'o puerto flubial.
- Museu d'o foro román.
- Zaragoza Mudexar:
- Ilesia de San Pablo .
- Ilesia de San Gil Abate .
- Ilesia de San Miguel d'os Nabarros .
- Ilesia Parroquial de Santa María Magdalena.
- Torrión d'a Zuda, chunto á las murallas romanas.
- Edifizio de Correus d'estilo neomudéxar, situato en o Paseo d'a Independenzia.
- Arco y casa d'o Dean.
- Zaragoza Renaxentista:
- Casa d'os Morlanes.
- Casa Palazio d'os Condes de Sastago.
- Ilesia basilica de Santa Engracia.
- A Lonxa, situada en a Plaza d'o Pilar chunto á lo conzello.
- Museu Ibercaja Camón Aznar (Palazio d'os Pardo u Casa Aguilar)
- Museu Pablo Gargallo. (Palazio d'os condes d'Arguillo)
- Palazio d'os Condes de Morato u Luna que ye sede d'o trebunal superior de Chustizia d'Aragón)
- Siestro d'a infanta.
- Zaragoza Barroca:
- Ilesia de San Zelipe y San Chaime lo Menor.
- Ilesia de San Chuan d'os Panetes.
- Palazio de Billaguallarda.
- Zaragoza Nioclasica:
- Palazio Arzebispal .
- Palazio d'a familla Palafox .
- Palazio d' os Condes de Sobradiel u de Gabarda (En a plaza d'a Chustizia)
- Puerta d'o Carmen.
- Zaragoza Mudernista:
- Casín Mercantil, en a plaza d'España.
- Barios edifizios d'a carrera Alifonso y o Paseo de Sagasta.
- Zaragoza Contemporania:
- Antigua facultá de merezina y zenzias. Paraninfo Unibersitario.
- Antigo matadero monezipal.
- Conzello.
- Zentro d'Istoria de Zaragoza. Antigo combento de San Agustín.
- Chalet de Don Chuan Solans.
- Deputazión probinzial.
- Edifizio Pignatelli que ye a sede d'o Gubierno d'Aragón.
- Escuela de Artes y Ofizias, situada en a plaza d'os Sitios.
- Colla escolana Chuaquín Costa.
- Mercato Zentral.
- Plaza de Toros d'a Misericordia .
- Puen De Fierro.
- Tiatro d'o Mercato.
- Tiatro Prenzipal.
- Arquiteutura rezién:
- Auditorio Palazio de Congresos, d'o suyo esterior destaca prenzipalmén a suya frontera prenzipal.
- Nueba estazión de ferrocarril de Zaragoza, situada en l'Abenida de Nabarra, construida ta recullir o tren d'Altera Belozidá (ABE) que comunica Zaragoza con Madrid y Lleida y que en o futuro comunicará tamién Zaragoza con Barzelona y Franzia.
- Sede d'a Confederazión Rechional de Impresarios de Aragón, situada en o barrio ACTUR, y que estió lo pabellón d'Aragón d'a Expo'92 de Sebilla.
- Zonas urbanas:
- Plaza d'o Pilar en cuala zona se i troban o Pilar, A Seo, o conzello y a Lonxa entre atros.
- Paseo d'a Independenzia, plaza d'España y plaza de Aragón que ye o Zentro de Zaragoza .
- Carrera Alifonso. Comunica a Plaza d'o Pilar con o Coso-Plaza d'España.
- O Tubo, laberinto de catellas emplenas de bares situato dezaga d'a Plaza d'España un tanto beniu a menos por l'abiellamiento d'os suyos edifizios y abitans y que agora se trata d'apañar por meyo de reyabilitazión u reconstruzión de os suyos edifizios, entre os que destaca o nuebo Edifizio de Puerta Zinegia.
- Plaza d'a Chustizia. Destaca la polideza de os suyos edifizios y as nueis d'os fins de semana por a conzentrazión de chobens.
- Plaza de San Zelipe, atra plaza con edifizios polius amán d'una d'as redoladas de marcha d'a ziudá.
- Plaza de Santa Marta. En a suya redolada bi ha muitos bares de Tapeo.
- Plaza de San Brun . En este plazo se organizan muitos mercaus á lo aire libre como lo mercau meyebal.
- Plaza d'os Sitios.
- Redoladas naturals:
- O río Ebro.
- O Parque Gran, como se conoxe popularmén á lo parque Primo de Rivera.
- A Canal Imperial d'Aragón.
- O galacho de Chuslibol: una auguatuerta desalpartada d'o río Ebro y combertiu en lacuna. D'intrés ecolochico y meyoambiental.
Atros
- L'ambién peatoniando en a redolada entre o Coso Baxo, carrera Mayor, Mercau Zentral y o río Ebro, desfrutando de os suyos triadors y bars tradizionals de tapas.
Museus
- Zentro d'Istoria de Zaragoza, Pza San Agustín nº2, (Bico d'a Magdalena)
- Museus Románs:
- Museu d'o tiatro román, Carrera Betonica
- Museu d'o foro, Plaza d'o Pilar , en fren d'a Seo
- Museu d' as tiermas, Carrera de San Chuan y San Pietro
- Museu d'o puerto flubial, Plaza de San Brun
- Museu Pablo Gargallo, Pza. San Zelipe ,3 Tel. 976392058
- Museu Pilarista, Pza. d'o Pilar s/n Tel. 976397497
- Museu de Zaragoza, Pza. d'os Sitios, 6 Tel. 976222181
- Museu Pablo Serrano, Pº María Agustín,20 Tel. 976280659/976280660
- Museu Camon Aznar, C/ Espoz y Mina, 23 Tel. 976397328
- Museu [Paleontológico] , C/ Pedro Cerbuna, 12 Tel. 976761079
- Museu Etnografico, en a reproduzión d'una casa ansotana d'a dentrada á lo Parque Primo de Rivera (O "Parque Gran")
Más informazión en Información Museus Monezipals de Zaragoza
Cultura
A ziudá poseye una unibersidá dende 1542, anque os suyos orichens se troban en o sieglo XII. Autualmén se troxa entre barios campus, d'os que dos se troban en a ziudá.
En Zaragoza s'editan barios periodicos, entre os que bi ha que destacar o decán Heraldo de Aragón y O Periodico d'Aragón.
Esisten barios tiatros, an s'amostran obras d'intrés cheneral y de tiatro alternatibo. O más antigo ye o Tiatro Prenzipal, en o Coso, amán de l'antigo tiatro román. Tamién destacan o tiatro d'o mercau y o tiatro d'a estazión.
Se cuenta con un Auditorio-Zentro de Congresos que amogolona la prautica totalidá d'os muitos congresos que se zelebran en Zaragoza y tamién de l'autibidá mosical d'a capital. En iste Auditorio tienen a sede a colla Eninma-Orquesta de Cambra de l'Auditorio de Zaragoza, orquesta de formazión bariable que poseye un combenio con iste Auditorio y que tien una chicota temporada de conziertos, adedicando-se con espezial intrés á la espardidura d'a mosica contemporania. Tamién ofrexe conziertos pedagochicos ta escolans y colabora con o coro de l'Auditorio, coro Amici Musicae. Continando con a mosica clasica, tamién organizan conziertos as entidás d'estalbio Ibercaja y CAI, asinas como Chobentuz Mosicals de Zaragoza, pero todas istas d'un modo más esporadico y enfocadas á atra mena de roldes y publico.
Anque l'ozio d'a ziudá escurra por camíns más mudenos, como los zines, esistindo 5 u 6 salas en torno á la que pasa por estar a bía prenzipal, y atros tantos más en os grans zentros comerzials de Grancasa y Augusta, abendo suposau, l'aparixión de salas multizine, a disparixión de bels d'os zines de más solera anque no ha eschalamancau a perbibenzia de bella d'as antiguas salas d'o zentro .
As redoladas de marcha, son Rollo (mosica comerzial y d'adoleszens), O Casco (ta chen choben, unibersitaria), La Zona y a Xota.
Zaragoza tamién poseye un equipe de fútbol, o Real Zaragoza que chuega en a Romareda, un equipe de balonzesto, o Basket Zaragoza 2002 S.A.D., atro de balonmán, o CAI Balonmano Aragón y dibersos equipos menors.
Eslexida ta organizar a Esposizión internazional Expo Zaragoza 2008, asinas mesmo ha estau eslexida como sede d'un Secretariato d'a Organizazión de Nazions Unitas t'a Decada de l'Augua d'a UNESCO.
Fiestas
A suya fiesta patronal se zelebra o 12 d'otubre, diya de A nuestra Siñora la Birchen d'o Pilar, conoxida popularmén como O Pilar. Istas fiestas son conoxidas en toda España estando unas d'as más prestixiosas y que atrayen mayor numero de toristas, prenzipalmén por autos como l'Ofridura de Flors á la Birchen, O Rosario de beire (unica manifestazión relichiosa d'ista mena en o mundo), a comparsa de Chigáns y Caburrers, y a gran animazión que biben as suyas carreras con rondas xoteras y pasacarreras .
L' afabilidá de as suyas chens fan de as suyas fiestas unas d'as más intresans, con autos populars y autuazions en dreito en dibersos puntos d'a ziudá .
Tamién son impotáns o 23 d'abril, San Chorche, diya d'a comunidá d'Aragón, o 29 de chinero, San Balero, patrón de Zaragoza chunto á la Birchen d'o Pilar, y o 5 de marzo, a "zincomarzada".
Enrastres esternos
- (es) Conzello de Zaragoza.
- (es) Zaragoza ziudá ubierta.
- (es) 10 líneas, conchunto d'enrastres relazionaus con Zaragoza.
- (es) Ficha d'a poblazión
- (es) Datos alazetals d'a ziudá.
- (es) Aeropuerto de Zaragoza.
- (es) Red Aragón.
- (es) Info Zaragoza.
- (es) Ziclo de cultura contemporania