Diferencia entre revisiones de «Aragonés meridional»
m r2.7.1) (Robot Adhibito: es:Somontanés |
m r2.6.4) (Robot Adhibito: Modificato: es:Aragonés somontanés |
||
Linia 41: | Linia 41: | ||
[[eo:Semontana]] |
[[eo:Semontana]] |
||
[[es: |
[[es:Aragonés somontanés]] |
Versión d'o 01:06 11 ago 2011
Plantilla:Variedatz aragonesas
O semontanés ye más que más l'aragonés d'o Semontano Pirenaico, pero de feito ocupa terrenos d'o Prepirineu y no ye diferent de lo que se charraba en os Monegros. No existe una muga clara y neta ni con o chaqués ni con o sarrablés ni con o sobrarbés. Se puede considerar a o fovano como a forma de transición entre l'aragonés meridional y o ribagorzano y a o chaqués d'o quadrilatero Lerés-Frauca-Samianigo-Larrés como a forma de transición dende o chaqués enta l'aragonés meridional y l'aragonés d'a Tierra de Biescas.
Ye más igual entre todas as comarcas (no existe o condicionant topografico de vals isolatas que permiten una evolución cada parzana/val a o suyo aire). As innovacions u las trazas más chenerals s'estendillan con facilidat por todas as comarcas semontanesas. Sindembargo tamién ye lo más castellanizato, por a mesma razón.
En as zagueras decadas a erosion lingüistica ha feito que os zaguers elementos aragoneses alzatos en as anyadas 1950-1960, s'haigan perdito en a suya más gran parte. Hue lo que se siente más que más ye como un castellán con l'articlo aragonés cheneral, o, os, a, as, a particla pronominoalbervial en/ne, a construcción le'n, les ne, a preposición ta y o deminutivo –ed/-er eta.
Fonetica
- Sonorización d'as xordas intervocalicas latinas fueras de casos isolatos de conservazión: forato, melico, parete, rete, que pueden trobar-sen mesmo que en o castellán de sustrato aragonés de Teruel.
- Existen tamién casos, menos que os anteriors de sonorización d'a oclusiva tras liquida.
- Se troban muito a sobén castellanismos foneticos: ocho, noche, ablar.
- O fonema -x- se pierde a sobén por a presión castellana y se torna -ch-, pero en bells lugars tot y que se pierde en cheneral, se mantién en o demostrativo ixe, ixa, ixo, ixos, ixas.
- Tamién se troban muito cosas en común con o castellán rustico, vulgarismos, etc: aiga, faiga, baiga (que contrasta con l'aragonés de bellas vals axials: aya, faya, vaya, pero que s'ha agafato pa l'aragonés estandard).
- Podemos trobar aragonesizacions por hipercorrección: coniello en cuenta de conillo.
Morfolochía
- A partícula pronominoalbervial "i" ye perdita, fueras de casos de fosilización.
- O deminutivo -et suena como -ed u -er seguntes as zonas.
Variedatz
Dialectos de l'aragonés | ||
---|---|---|
Aragonés occidental | Aragonés central (centro-occidental y centro-oriental) | Aragonés oriental | Aragonés meridional |
Variedatz meridionals de l'aragonés | ||
---|---|---|
Ayerbense | Aragonés d'o Semontano de Balbastro incluindo o Navalés | Aragonés d'o Viello Sobrarbe |