Diferencia entre revisiones de «Imperio Otomán»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
Jpbot (descutir | contrebucions)
m refirme aerio
m Bot: Enlace a artículo destacado para: ar:الدولة العثمانية
Linia 108: Linia 108:


[[Categoría:Imperio Otomán|*]]
[[Categoría:Imperio Otomán|*]]
{{Destacato|ar}}


[[af:Ottomaanse Ryk]]
[[af:Ottomaanse Ryk]]

Versión d'o 13:24 26 chun 2011

Articlo d'os 1000

Plantilla:Estato desapareixito

O Estato Otomán (en turco otomán دولتِ عَليه عُثمانيه, Devlet-i Aliye-i Osmaniye; en turco muderno Osmanlı Devleti), mas a sobén dito Imperio Otomán (en turco Osmanlı İmparatorluğu), estió una potencia imperial situata en a suya mayor parti arredol d'a ribera d'a Mar Mediterrania, y que existió en o periodo de tiempo entre 1299 y 1922. En l'inte de mas amplaria, o sieglo XVII, o imperio incluiba tota a peninsula d'Anatolia, Orient Meyo, colonias en o Norte d'Africa, a mayor parti d'os territorios situatos en a francha que va dende o sudeste d'Europa (Balcans, Grecia, Bulgaria, Rumanía) a o Caucaso en o norte. En total teneba un aria de bells 20 millons de kilometros quadratos, encara que a mayor parti no yera baixo control dreito d'o gubierno central. As posesions d'o Imperio se trobaban entre Orient y Occident por lo que mientres os suyos seis sieglos d'historia as suyas relacions internacionals estioron enfluenciatas por iste feito.

Orichen y formación

Imachen:Ertuğrul Gazi.JPG
Ertuğrul, pai d'Osmán I, fundador d'o Imperio Otomán

A migración entra l'ueste d'os turcomans levó a la fundación en 1055 d'o soldanato selchucida d'Irán. Quan os turcomans s'adrezoron ta Anatolia o Imperio Bizantín reaccionó pero o selchucida Alp Arslán los esclafó en Menzikert en 1071. Os vencedors yeran de dos tipos, turcomans que buscaban pasturas y gazis u guerrers d'a fe que levaban tiempo vivindo de saqueyar a muga con os cristians. Tanto uns como os atros s'ixemenoron por Anatolia sin estar controlatos por selchucidas u bizantins. Se fazioron os duenyos d'as zonas poco poblatas d'Anatolia central; bellas poblacions cristianas fuyoron, atrás se convirtioron a o Islam y prenioron a luenga turquesa.

A envasión mongola d'Orient Meyo en o sieglo XIII empentó nuevas poblacions turcomanas ta Anatolia. A fins d'o sieglo XIII o turcomán Osmán heredó un territorio en a muga con os bizantins, con posibilidatz de fer incursions de saqueyo y atrayó bells partidarios turcomans canalizando lur belicosidat y ansia de botín. Os descendients d'Osmán creyoron o Imperio Otomán, que sindembargo trobará a oposición d'os prencipatos creyatos por os turcomans en Anatolia y que quereban mantener a suya independencia.

Osmán estió un hombre con prestichio con poder en Frichia que dende 1326 va prenendo territorios d'Anatolia central y occidental.[1]. En 1326 Osmán prenió a ciudat bizantina de Brusa que esdevinió a primera capital d'os otomans.

O fillo d'Osmán, dito Orhán I (1324-1360) aduyó a Chuan Cantacuceno a prener o poder de Costantinoble en 1345. Baixo Orhán os otomans conquirioron a costa sud d'a Mar de Mármara, ocupando o prencipato turcomán de Karasi en 1345 y obtenendo acceso a Dardanelos. Esto lis permite desembarcar en 1354 en Europa y prener Gallipoli y Tracia oriental [1], on encomenzó una inmigración otomana, estando l'orichen d'os turcos rumelís.

Creyación d'un imperio

Batalla de Kosovo

Dimpués de conquerir Ankara, asegurando as posicions otomanas en o centro d'Anatolia, Murat I (1360-1389) conquirió Andrianoplin a o Imperio Bizantín, fendo-ne a suya nueva capital, y dimpués conquirió o sud de Bulgaria. Dende 1363 os bizantins ya yeran eclipsatos por os otomans, estando-ne en a practica vasallos, pero os otomans no podeban prener Costantinoble porque o suyo exercito yera sobretot de caballería y incapable de setiar una ciudat fortificata d'esta mida [2]. En 1388 o prencipato de Caramán atacó a os otomans en Anatolia, pero fue vencito con l'aduya de tropas bulgaras. Dimpués os otomans derrotoron a o prencipe serbio Lazaro en a batalla de Kosovo, on Murat morió.

Luita contra Tamerlán

Armadura turca

Bayazet I interveniba en afers bizantins dende 1390, y aduyó a Chuan VII Paleologo a prener o poder. Entre 1391 y 1395 o despot de Morea Teodoro se declaró vasallo de Bayazet, y quasi a o mesmo tiempo tamién lo fa o gospodar de Bosnia. O prencipe d'Acaya solicitó l'aduya otomana, Vlaquia caye baixo dominio otomán y o soldán decide a suerte d'os zaguers reis serbios.[1].

Bayazet tamién habió se sozmeter a os prencipatos d'Anatolia coaligatos en contra d'ell. Dende 1390 Bayazet ocupa os emiratos u bayliks d'a costa Echeya de Sarujan, Aydin, Mentesa y una parte d'Isfendiyar, en a costa d'a Mar Negra. Tamién s'apoderó de Sivas [1]. Os turcomans, distribuitos tamién fuera de l'aria d'acción d'os otomans, dende Anatolia Oriental dica Irán, por lur traza nomada de vida, quasi no lis afectaban as campanyas destructivas de Tamerlán. D'esta traza os turcomans d'Anatolia demandoron aduya a Tamerlán, que envadió o sudeste d'Anatolia, encara que dimpués se'n fue ta a India. O prestichio de Bayazet dimpués d'a vitoria en Nicopolis trayó ta o Imperio Otomán nuevas poblacions turcomanas. D'esta traza Bayazet decidió sozmeter tota Anatolia: Caramán en 1397 y os prencipatos d'o norte en 1398. Tamerlán tornó y os prencipes turcomans desposeitos s'unioron a o suyo exercito. Una batalla se produzió en Ankara o 27 de chulio en 1402, os turcomans que en primeras luitaban en o bando otomán se pasoron a o bando de Tamerlán y d'os opositors turcomans. Os otomans fuoron derrotatos, Tamerlán restauró os prencipatos turcomans y Caramán fue examplata, adchudicando-li un papel preponderant.

Restauración

A batalla de Lepanto, 1571

Mehmed I consiguió tornar a fuerza a o Imperio Otomán y consolida a presencia otomana y turca en os Balcans. Encomienza a recuperación d'os territorios perditos en Anatolia. En tiempos de Mehmed I y Murat II Caramán esdevinió un estato tampón entre os otomans y mamelucos y una amenaza permanent ta o Imperio Otomán.

Murat II (1421-1451) asetió Costantinoble mientres tres meses en ixas envueltas de Manuel II Paleologo, y dimpués saqueya o Peloponiso y asetia Salonica. Os griegos bizantins han de pagar un tributo pa no ser conquiestos de tot.

Mehmet II (1451-1481) remata con a entelequia d'o Imperio conquerindo Costantinoble o 29 de mayo de 1453. O 15 d'agosto de 1461 se rinde o Imperio de Trebizonda, zaguer estato griego heredero d'o Imperio Román d'Orient.

Apocheu

En l'apocheu d'o Imperio Otomán gobernana Solimán o Magnifico, dito tamién en Europa "Gran Turco".

Decadencia

Salita de Mehmed VI, o zaguer soldán d'o Imperio Otomán en 1922.

Selim II succedió a Solimán o Magnifico y encomenzó a decadencia. O Imperio Otomán encomenzó a retacular en a derrota d'o Setio de Viena. O Imperio Otomán desapareixió dimpués d'a I Guerra Mundial quan Mustafa Kemal Atatürk proclamó a Republica de Turquía.

En o sieglo XIX o Imperio Otomán se iba restrinchindo u centrando politicament cada vegata mes a o territorio habitato por turcos. Un nacionalismo expansionista calcato de modelos europeus como o paneslavismo u o panchermanismo influenció bells turcos anatolios y turqueses d'o Imperio Ruso, o panturquismo, pero os pueblos turqueses yeran tan ixemenatos y as diferencias entre ellos tan grans que o panturquismo no podeba levar-se a la practica. D'esta traza quan o gobierno d'os chovens turcos levó a o Imperio Otomán a la derrota en a I guerra mundial, amaneixió en a presona de Mustafa Kemal un nacionalismo mes pragmatico centrato en os turcos que habitaban en Anatolia y os territorios que podesen controlar, (turcos y turqueses d'a Turquía Europeya, de Trascaucasia, d'o Kurdistán, etc...). A guerra de 1922-1923 tenió como resultato o establimiento d'una republica laica y a millor definición d'o pueblo turco, encara que o kemalismo occidentalizó as costumbres d'os turcos y atros musulmans de Turquía, en una prebatina de modernización. Abolió o soldanato (desaparición oficial d'o Imperio Otomán) y o califato, secularizó a vida social, atorgó igualdat de dreitos a las mullers, introdució l'alfabeto latín y os apellitos, limpió d'arabismos y persismos a luenga estándar (turco otomán), prohibió l'uso d'o velo en as mullers y imposó a vestimenta occidental en os hombres.

Referencias

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 José-Ramón Julià et al "Atlas de Historia Universal. Tomo I De los orígeners a las crisis del siglo XVII". Editorial Planeta
  2. Jean Sellier y André Sellier. "Atlas de los pueblos de Oriente". Acento Editorial

Bibliografía

Plantilla:Destacato Plantilla:Destacato

Plantilla:Destacato Plantilla:Destacato