Diferencia entre revisiones de «Graus»
m r2.4.6) (Robot Adhibito: uk:Граус |
|||
Linia 92: | Linia 92: | ||
== Enrastres externos == |
== Enrastres externos == |
||
{{Commonscat|Graus}} |
|||
*[http://www.graus.es/ Pachina web ofizial municipal]. |
*[http://www.graus.es/ Pachina web ofizial municipal]. |
||
*[http://www.labullanga.com/dicxionario.htm dizionario grausín]. |
*[http://www.labullanga.com/dicxionario.htm dizionario grausín]. |
Versión d'o 18:48 17 abr 2011
Plantilla:Grafía 87 Plantilla:Municipio Aragón
Graus ye un municipio d'a Comunidá Autonoma d'Aragón situato en a provincia de Uesca. Ye a capital almenistratiba d'a comarca de Ribagorza.
A suya población ye de 3.605 habitants (2008) en una superficie de 300,41 km², con una densidat de población de 12,00 hab/km².
Cheografía
Graus ye situato a o canto d'o río Esera y a ma d'o río Isabana, a 469 metros d'altaria sobre o ran d'a mar, a una distancia de 82 km de Uesca, a capital d'a suya provincia.
Parla y luenga
A luenga tradizional en Graus ye l'aragonés, en a suya bariant ribagorzana local, o dito grausino. Como capital d'una parzana en a Baixa Ribagorza, a presenzia de castellanoparlants ha estato tradizionalment més grant que en atros lugars d'a Baixa Ribagorza. A presenzia de castellanoparlants ha feito més fazil que os abitants locals aprendesen enantes o castellán o se i familiarizasen més. Esto esplica a paradoxa que o grausino siga més castellanizato que atras parlas d'a Baixa Ribagorza més meridionals como o fonzense u l'estadillano. A castellanizazión de Graus tamién ha influito en o catalán d'a Bal d'Isabana, (y en as parlas de transizión catalán-aragonés d'a parte baixa d'ixa bal). En as zagueras decadas o grausino s'ha castellanizato muito y la chent choben que encara charra u conoxe l'aragonés no emplega muitos rasgos chenuinos que feban serbir u conoxeban as chenerazions més biellas.
Por a suya importanzia como una d'as capitals d'a Ribagorza que ha rezibito parte d'o exodo rural d'esta comarca, en Graus tamién bi ha catalanoparlants, orichinarios de lugarons y aldeyas més orientals d'a Ribagorza.
O catalán ye una d'as luenguas posibles ta esleyir en a enseñanza escolar.
Historia
Remiro I d'Aragón, primer rei aragonés, trobó muerte en 1064 quan prebaba de conquistar Graus. Os cristians d'o reino d'Aragón reconquerioron Graus en 1083 con Sancho Remíriz. O rei zedió Graus a lo monesterio de Sant Beturián pa que lo reconstruise y repoblase, atorgando importans pribilechios a qui poblase Graus.
O rei Pietro II conzede a la villa o tetulo de mui noble y mui antiga, que alza dica güei.
En os sieglos XVI y XVII bi ha gran esplendor economico, que fa que i aiga mezenazgo y construzión de grans casas-palacio como as d'a Plaza Mayor. N'esta epoca se costruye a Basilica d'a Nuestra Siñora de la Peña.
Administración
Alcaldes
Lechislatura | Nombre | Partito politico |
---|---|---|
1979–1983 | ||
1983–1987 | ||
1987–1991 | ||
1991–1995 | ||
1995–1999 | ||
1999–2003 | ||
2003–2007 | ||
2007–2011 | María Victoria Celaya Cosculluela | Partido de los Socialistas de Aragón |
Molimentos
- Casa d'a Villa, d'estilo renaxentista.
- Casa-palacio d'o Barón, d'estilo renaxentista.
- Casa-palacio d'os Heredia, d'estilo renaxentista encara que fue esbiellata en estilo neoclasico.
- Casa-palacio d'os Bardaxí, d'estilo neoclasico.
- Palacio de Rodrigo de Mur, d'estilo renaxentista.
- Basilica d'a Nuestra Siñora de la Peña, d'o sieglo XVI.
Enrastres externos
- Se veigan as imáchens de Commons sobre Graus.
- Pachina web ofizial municipal.
- dizionario grausín.
- Ficha d'a población.
- Poema escrito en grausino.
- Toponimia de la Baja Ribagorza Occidental.
Lugars d'o municipio de Graus | |
---|---|
Poblaus: Abenozas | Aguilaniu | Bellestar | Benavent d'Aragón | Centenera | Colloliva | Chuseu | Graus | Güell | Ixep | Panillo | Pano | La Poblla de Fantova | La Poblla d'el Mont | Pueyo de Marguillén | El Soler | Torlabat | Torres | Torrobato | Torrodesera | La Tosquiella | Las Ventas de Santa Llucia Despoblaus: Aguilar | Bafalui | Barasona | Brualla | Cancé | Castarllenas | Erdau | Fantova | Grustán | La Matosa | Portaspana | Pruiquimat | Santa Creu | La Tobenya | La Torre | Torruella d'Aragón | Yardo |
Arén de Noguera | Benavarri | Benás | Beranui | Bisagorri | Bonansa | Campo | Capella | Castigaleu | Castilló de Sos | Chía | Estupinyán | La Foradada d'el Toscar | Graus | Isabana | Llascuarre | Monesma y Caixigar | Montanui | Las Pauls | Perarruga | La Puebla de Castro | Puent de Montanyana | Santa Llestra y Sant Quílez | Saúnc | Secastiella | Seira | Sesué | Sopeira | Tolva | Torlarribera | Vall de Bardaixín | Vall de Lierp | Viacamp i Lliterà | Vilanova |