Diferencia entre revisiones de «Catalunya d'o Norte»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición
Sin resumen de edición
Linia 21: Linia 21:
|coor =
|coor =
|subdibisión =
|subdibisión =
|superfizie = 4.116<ref name = "fenolleda">Encluyita la [[Fenolleda]]</ref>
|superfizie = 4.116<ref name = "fenolleda">Encluyita a [[Fenolleda]]</ref>
|superfizie_pos =
|superfizie_pos =
|superfizie_post =
|superfizie_post =
Linia 41: Linia 41:


'''Catalunya d'o Norte''' (en [[idioma catalán|catalán]] ''Catalunya del Nord'') ye a parti de [[Francia]] historicament y cultural catalana y deseparata d'a resta de [[Catalunya]] o [[7 de noviembre]] de [[1659]] por o [[tractato d'os Perineus]]. Forman ista rechión as comarcas historicas d'o [[Rosellón]], o [[Conflent]], o [[Vallespir]], o [[Capcir]] y o norte d'a [[Cerdanya]] (conoixita como l'[[Alta Cerdanya]]). A [[Fenolleda]], encara que ye mayoritariament de [[idioma occitán|luenga occitana]], s'encuye a sobén en a definición de Catalunya d'o Norte por as suyas relacions cheograficas y administrativas con o Rosellón.
'''Catalunya d'o Norte''' (en [[idioma catalán|catalán]] ''Catalunya del Nord'') ye a parti de [[Francia]] historicament y cultural catalana y deseparata d'a resta de [[Catalunya]] o [[7 de noviembre]] de [[1659]] por o [[tractato d'os Perineus]]. Forman ista rechión as comarcas historicas d'o [[Rosellón]], o [[Conflent]], o [[Vallespir]], o [[Capcir]] y o norte d'a [[Cerdanya]] (conoixita como l'[[Alta Cerdanya]]). A [[Fenolleda]], encara que ye mayoritariament de [[idioma occitán|luenga occitana]], s'encuye a sobén en a definición de Catalunya d'o Norte por as suyas relacions cheograficas y administrativas con o Rosellón.

Actualment istas comarcas fan parti d'o [[departamento francés]] d'os [[Perineus Orientals]] (''Pyrénées-Orientales'' en [[idioma francés|francés]]), que s'engloba aintro d'a rechión d'o [[Lenguadoc-Rosellón]] (''Languedoc-Roussillon'') y que se conoixe informalment en francés como ''Pays Catalan'', en catalán, ''País Català''.<ref>{{fr}} [http://www.cg66.fr/bienvenue/pays_catalan/index.html Pays Catalan].</ref>

O [[10 d'aviento]] de [[2007]] o [[Consello Cheneral d'os Perineus Orientals]] aprobó a oficialidat d'o [[idioma catalán|catalán]], chunto con o [[idioma francés|francés]] en o suyo territorio.<ref name="cg66">{{fr}} [http://www.cg66.fr/202-charte-en-faveur-du-catalan.htm ''Charte en faveur du Catalan'']</ref> y, en o mesmo decumento, l'apelación Catalunya Norte como equivalent d'o francés ''Pyrénées-Orientales'', como se puet leyer en o preambulo d'o mesmo decumento.

Con una población de 440.885 habitants ([[2009]])<ref name=INSEE>{{fr}} [http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/pages2008/pdf/dep66.pdf INSEE cens oficial 2008:pob total sense comptes dobles]</ref>, representan un 0,6% de la población total francesa, 18% d'a rechión [[Lenguadoc-Rosellón]], y un 3,1% d'a población total d'os [[Països Catalans|territorios de parla catalana]].

== Cheografía ==
[[Imachen:Canigó.jpeg|thumb|230px|left|O [[Canigó]] fotografiato dende a carretera que leva ta l'[[aeropuerto de Perpinyán]] (en [[Ribesaltes]]).]]
Catalunya d'o Nord ocupa prencipalment a parti oriental d'a versant norte d'os [[Perineus]] y s'estendilla por a plana d'o [[Rosellón]] dica plegar ta o norte, a on as [[Corberes]] la deseparan de l'[[Aude]] y, ta o sud, o [[macizo de l'Albera]] la desepara de l'[[Alto Empordán]]. Muga a l'ueste con [[Andorra]] y a l'este con a [[mar Mediterrania]]. Os rios [[río Tet|Tet]], [[río Tec|Tec]] y [[río Aglí|Aglí]] trescruzan a Catalunya d'o Norte d'ueste enta l'este paralelament l'un a l'atro. Os macizos d'o [[Carlit]] (2.921 [[Metro|m]]) y d'o [[Canigó]], a o sud, (2.785 m) i destacan por a suya gran altaria.

O clima, de tipo mediterranio, permite tener hibiernos relativament suaus, en os que ox nevazos son prou raros en a plana. Os veranos son a sobén muit calidos. Os vientos i tienen un gran papel, mas que mas a [[tresmontana]], viento d'o norueste, dito ''[[Gregal|mistral]]'' en [[Occitania]], que regularment gosa tener velocidatz superiors a os 100 km/h. O viento de levant, dito ''[[Bernera|marinada]]'', por a suya parti, ye o que portia a plevia.

== Luenga ==
[[Imachen:Extensió del català als Pirineus Orientals.svg|250px|thumb|{{leyenda|orange|Municipios historicament catalanoparlants}}
{{leyenda|silver|Municipios no catalanoparlants (historicament de parla occitana)}}
{{leyenda|yellow|Municipios con parlas de transición u d'adscripción en descusión}}]]
O reyal decreto francés de [[Loís XIV de Francia|Loís XIV]] d'o [[2 d'abril]] de [[1700]], con calendata d'aplicación de l'[[1 de mayo]] d'o mesmo anyo, prohibió l'uso d'a [[idioma catalán|luenga catalana]] en decumentos oficials, notarials y d'atra mena, baixo pena d'invalidar-ne o contenito. Dende alavez, o [[idioma francés|francés]] contina estando a unica luenga oficial, y a unica que se fa servir en l'amostranza publica.

Recientment, o Estato francés ha modificato a suya constitución y ha adhibito a o suyo articlo 2 a frase siguient: ''La langue de la République est le français.'' ("A luenga d'a republica ye o francés."). Iste articlo, encara que oficialment ha de protecher o francés contra a expansión de l'anglés, de feito se fa servir a sobén ta negar subvencions a movimientos culturals u civicos u ta refusar a presencia d'atras luengas, como en iste caso o catalán, en l'administración.

=== Oficialidat d'o català ===
O 10 d'aviento de 2007 o [[Consello Cheneral d'os Perineus Orientals]] declaró a oficialidat d'a luenga catalana, chunto con o francés, a traviés d'a ''Carta en favor del català''. A Carta disposa de 9 articlos que, amás de reconoixer a oficialidat d'o catalán, reconeixe tamién o ''[[Institut d'Estudis Catalans]]'' como autoridat lingüistica y mira d'asegurar l'uso y conoiximiento cheneral d'a luenga en l'administración y a vida socieconomica. Entre atros, fa referencia a os meyo de comunicación publicos y privatos, a escuela y a rotulación viaria.


==Referencias==
==Referencias==

Versión d'o 23:18 16 mar 2011

Catalunya d'o Norte
País d'os Países Catalans
Escudo de  Catalunya d'o Norte
Bandera Escudo
Entidat
 • Estato
País
Francia
Capital Perpinyán
Idioma oficial
 • Luenga propia
 • Atros idiomas
Francés
Catalán
Occitán
Superficie
 • Total

4 116 km²
Población
 • Total (2013)
 • Densidat

457 238 hab.
103[1] hab/km²

Localización de Catalunya d'o Norte respecto a Catalunya

Catalunya d'o Norte (en catalán Catalunya del Nord) ye a parti de Francia historicament y cultural catalana y deseparata d'a resta de Catalunya o 7 de noviembre de 1659 por o tractato d'os Perineus. Forman ista rechión as comarcas historicas d'o Rosellón, o Conflent, o Vallespir, o Capcir y o norte d'a Cerdanya (conoixita como l'Alta Cerdanya). A Fenolleda, encara que ye mayoritariament de luenga occitana, s'encuye a sobén en a definición de Catalunya d'o Norte por as suyas relacions cheograficas y administrativas con o Rosellón.

Actualment istas comarcas fan parti d'o departamento francés d'os Perineus Orientals (Pyrénées-Orientales en francés), que s'engloba aintro d'a rechión d'o Lenguadoc-Rosellón (Languedoc-Roussillon) y que se conoixe informalment en francés como Pays Catalan, en catalán, País Català.[2]

O 10 d'aviento de 2007 o Consello Cheneral d'os Perineus Orientals aprobó a oficialidat d'o catalán, chunto con o francés en o suyo territorio.[3] y, en o mesmo decumento, l'apelación Catalunya Norte como equivalent d'o francés Pyrénées-Orientales, como se puet leyer en o preambulo d'o mesmo decumento.

Con una población de 440.885 habitants (2009)[4], representan un 0,6% de la población total francesa, 18% d'a rechión Lenguadoc-Rosellón, y un 3,1% d'a población total d'os territorios de parla catalana.

Cheografía

O Canigó fotografiato dende a carretera que leva ta l'aeropuerto de Perpinyán (en Ribesaltes).

Catalunya d'o Nord ocupa prencipalment a parti oriental d'a versant norte d'os Perineus y s'estendilla por a plana d'o Rosellón dica plegar ta o norte, a on as Corberes la deseparan de l'Aude y, ta o sud, o macizo de l'Albera la desepara de l'Alto Empordán. Muga a l'ueste con Andorra y a l'este con a mar Mediterrania. Os rios Tet, Tec y Aglí trescruzan a Catalunya d'o Norte d'ueste enta l'este paralelament l'un a l'atro. Os macizos d'o Carlit (2.921 m) y d'o Canigó, a o sud, (2.785 m) i destacan por a suya gran altaria.

O clima, de tipo mediterranio, permite tener hibiernos relativament suaus, en os que ox nevazos son prou raros en a plana. Os veranos son a sobén muit calidos. Os vientos i tienen un gran papel, mas que mas a tresmontana, viento d'o norueste, dito mistral en Occitania, que regularment gosa tener velocidatz superiors a os 100 km/h. O viento de levant, dito marinada, por a suya parti, ye o que portia a plevia.

Luenga

   Municipios historicament catalanoparlants

   Municipios no catalanoparlants (historicament de parla occitana)

   Municipios con parlas de transición u d'adscripción en descusión

O reyal decreto francés de Loís XIV d'o 2 d'abril de 1700, con calendata d'aplicación de l'1 de mayo d'o mesmo anyo, prohibió l'uso d'a luenga catalana en decumentos oficials, notarials y d'atra mena, baixo pena d'invalidar-ne o contenito. Dende alavez, o francés contina estando a unica luenga oficial, y a unica que se fa servir en l'amostranza publica.

Recientment, o Estato francés ha modificato a suya constitución y ha adhibito a o suyo articlo 2 a frase siguient: La langue de la République est le français. ("A luenga d'a republica ye o francés."). Iste articlo, encara que oficialment ha de protecher o francés contra a expansión de l'anglés, de feito se fa servir a sobén ta negar subvencions a movimientos culturals u civicos u ta refusar a presencia d'atras luengas, como en iste caso o catalán, en l'administración.

Oficialidat d'o català

O 10 d'aviento de 2007 o Consello Cheneral d'os Perineus Orientals declaró a oficialidat d'a luenga catalana, chunto con o francés, a traviés d'a Carta en favor del català. A Carta disposa de 9 articlos que, amás de reconoixer a oficialidat d'o catalán, reconeixe tamién o Institut d'Estudis Catalans como autoridat lingüistica y mira d'asegurar l'uso y conoiximiento cheneral d'a luenga en l'administración y a vida socieconomica. Entre atros, fa referencia a os meyo de comunicación publicos y privatos, a escuela y a rotulación viaria.

Referencias

  1. Error en a cita: Etiqueta <ref> incorreuta; no ha escrito garra testo t'as referencias nombratas fenolleda
  2. (fr) Pays Catalan.
  3. (fr) Charte en faveur du Catalan
  4. (fr) INSEE cens oficial 2008:pob total sense comptes dobles

Se veiga tamién