Diferencia entre revisiones de «Basquismos en aragonés»
Pachina creyada con 'Os '''vasquismos en l'aragonés''' son parolas que s'han introducito en diferents tiempos en o lexico aragonés, belunas en o latín local dende a fas...' |
Sin resumen de edición |
||
Linia 6: | Linia 6: | ||
Os vasquismos en aragonés tienen una fonetica que da información sobre os cambeos foneticos que se producioron dende o latín ta l'aragonés. D'esta traza as parolas ''[[marguin]]'' y ''[[marguinazo]]'' sin d'orichen latín pero han arribato en l'aragonés dende o vasco (ye dicir que os pueblos vasco-aquitans de l'Alto Aragón asimiloron o latinismo ''marginem'' y una vegata arromanzatos conservoron una variant d'este latinismo). Si a parola ''marguinem'' hese arribado por vía patrimonial habría esdevenito ''marchen'' pareixito a atras luengas vicinas, y no ''marguin'' conservando a pronunciación d'a G latina. |
Os vasquismos en aragonés tienen una fonetica que da información sobre os cambeos foneticos que se producioron dende o latín ta l'aragonés. D'esta traza as parolas ''[[marguin]]'' y ''[[marguinazo]]'' sin d'orichen latín pero han arribato en l'aragonés dende o vasco (ye dicir que os pueblos vasco-aquitans de l'Alto Aragón asimiloron o latinismo ''marginem'' y una vegata arromanzatos conservoron una variant d'este latinismo). Si a parola ''marguinem'' hese arribado por vía patrimonial habría esdevenito ''marchen'' pareixito a atras luengas vicinas, y no ''marguin'' conservando a pronunciación d'a G latina. |
||
Tradicionalment s'ha considerato que a tendencia a sonorizar as [[oclusivas xordas intervocalicas latinas]] en [[Europa Occidental]] ye un efecto d'o [[substracto celta]] y que en a suya conservación bi ha una explicación a partir d'atros substratos, que en o caso de l'aragonés serían de tipo [[vasco-aquitán]]. Manimenos [[Villar]] y atros autors qüestionan esta hipotesi a la luz d'as actuals conoixencias d'o [[idioma celtibero|celtibero]]. |
Tradicionalment s'ha considerato que a tendencia a sonorizar as [[oclusivas xordas intervocalicas latinas]] en [[Europa Occidental]] ye un efecto d'o [[substracto celta]] y que en a suya conservación u resistencia a sonorizar bi ha una explicación a partir d'atros substratos, que en o caso de l'aragonés y [[occitán gascón|gascón]] serían de tipo [[vasco-aquitán]]. Manimenos [[Francisco Villar]] y atros autors qüestionan esta hipotesi de l'orichen celta d'a sonorización en a peninsula iberica a la luz d'as actuals conoixencias d'o [[idioma celtibero|celtibero]], o qualo replantearía a qüestión d'a presulta influencia vasco-aquitana en a tendencia a la suya conservación en aragonés y gascón. |
||
A tendencia [[sonorización dezaga liquida]] de l'[[aragonés central]] tamién s'ha quiesto relacionar con o substrato vasco porque la observamos en os latinismos presents en vasco como ''avendu'' (cognato de l'aragonés ''[[aviento]]''). |
A tendencia [[sonorización dezaga liquida]] de l'[[aragonés central]] tamién s'ha quiesto relacionar con o substrato vasco porque la observamos en os latinismos presents en vasco como ''avendu'' (cognato de l'aragonés ''[[aviento]]''). |
Versión d'o 09:10 26 feb 2011
Os vasquismos en l'aragonés son parolas que s'han introducito en diferents tiempos en o lexico aragonés, belunas en o latín local dende a fase protovasca representata por l'aquitán prerromana, belunas en o romanz navarro-aragonés en tiempos meyevals y belatras en tiempos recients y comuns con os atros idiomas romances vicins. A influencia vasco-aquitana no se manifiesta només que en o lexico, tamién en a fonetica y sintaxi. No totas as parolas comuns entre o vasco y as luengas romances perinencas son vasquismos u parolas orichinalment vascas, en bells casos pueden estar parolas indoeuropeas antigas (sorotaptico, celtas u latinas que ha asimilato o vasco y as luengas vecinas]]
Vasquismos probables en aragonés son agüerro (cheosinonimo de "Santmigalada"), escarrón (cheosinónimo de "acirón"), ibón ("laco", "lacuna"), gabardera (sinonimo a rosera borde), lurte, muga, naya, sucarrar, ecetra...
Fonetica d'os vasquismos y influencia fonetica d'o vasco en l'aragonés
Os vasquismos en aragonés tienen una fonetica que da información sobre os cambeos foneticos que se producioron dende o latín ta l'aragonés. D'esta traza as parolas marguin y marguinazo sin d'orichen latín pero han arribato en l'aragonés dende o vasco (ye dicir que os pueblos vasco-aquitans de l'Alto Aragón asimiloron o latinismo marginem y una vegata arromanzatos conservoron una variant d'este latinismo). Si a parola marguinem hese arribado por vía patrimonial habría esdevenito marchen pareixito a atras luengas vicinas, y no marguin conservando a pronunciación d'a G latina.
Tradicionalment s'ha considerato que a tendencia a sonorizar as oclusivas xordas intervocalicas latinas en Europa Occidental ye un efecto d'o substracto celta y que en a suya conservación u resistencia a sonorizar bi ha una explicación a partir d'atros substratos, que en o caso de l'aragonés y gascón serían de tipo vasco-aquitán. Manimenos Francisco Villar y atros autors qüestionan esta hipotesi de l'orichen celta d'a sonorización en a peninsula iberica a la luz d'as actuals conoixencias d'o celtibero, o qualo replantearía a qüestión d'a presulta influencia vasco-aquitana en a tendencia a la suya conservación en aragonés y gascón.
A tendencia sonorización dezaga liquida de l'aragonés central tamién s'ha quiesto relacionar con o substrato vasco porque la observamos en os latinismos presents en vasco como avendu (cognato de l'aragonés aviento).