Dubai

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Emirato de Dubai إمارة دبى Imàrat Dubayy
Emirato d'os Emiratos Arabes Unitos
Bandera Escudo
Entidat  • Estato	Emirato Emiratos Arabes Unitos
Capital	Dubai
Idioma oficial	Arabe
Superficie  • Total	4 114.0 km²
Población  • Total (2019)  • Densidat	3 355 900 hab. 408,18 hab/km²
ISO 3166-2	AE-DU
Xec	Muhammad bin Rashid Al Maktum
Localización d'o Emirato
Pachina web oficial

Dubai (en arabe دبي, Dubayy) ye un d'os siet emiratos d'os Emiratos Arabes Unitos. A capital ye a ciutat de Dubai, que forma una conurbación con Sharjah y Ajman. Dubai estió capital (residencia de l'achent politico britanico) d'os Estatos d'o Trucial Omán dimpués de 1954; d'antis mas a capital yera Sharjah. En 1971 a capital d'os Emiratos Arabes Unitos s'establió en Abu Dhabi.

Población y superficie

A población a finals de 2006 yera d'1.422.000 habitants (un anyo antis yera d'1.130.000) con un creixemiento de 26.000 personas a o mes; d'os habitants o 75,5% son hombres y o 24,5 mullers. Encara que as cifras sobre residents no s'han facilitato, son foranos alto u baixo un 85%. Os naiximientos en un anyo estioron 12.385. As muertes anyals son d'alto u baixo 1.700 y as vodas alto u baixo 2.700. O numero de telefons móbils en o emirato ye de 2.210.000 y as linias de telefon de 547.375. Respctive d'o turismo, cuasi un millón de turistas u viachers vesitoron o emirato.

A población autoctona perteneixe a las tribus Al Sudan, Al Marar, Al Mazari, Al Bu Muhayr, Al Hawamil, Al Kumzan, Al Mahariba, Al Sabayis y Al Bu Falah, toz miembros d'a confederación tribal d'os Banu Yas; y a la tribu beduína d'os Al Manasir. O clan gubernant son os Al Falasa d'a tribu Rawashid, y a familia son os Al Maktum.

A superficie ye de 3.885 km² y ye o segundo emirato en superficie d'os Emiratos Arabes Unitos dimpués d'Abu Dhabi.

Economía

Ta más detalles, veyer l'articlo Economía de Dubaiveyer os articlos [[{{{2}}}]] y [[{{{3}}}]]veyer os articlos [[{{{4}}}]], [[{{{5}}}]] y [[{{{6}}}]]veyer os articlos [[{{{7}}}]], [[{{{8}}}]], [[{{{9}}}]] y [[{{{10}}}]].

L'aeropuerto de Dubai.

Vista aeria de Dubai.

Encara que a suya riqueza en petrolio lo fa un d'os dos emiratos dirichents d'a federación, Dubai nomás participa en o presupuesto federal con una cantidat simbolica (o 90% lo mete Abu Dhabi) ya que o petrolio, una vegata industrializato o país, representa nomás o 3% d'a suya riqueza.

A principal riqueza d'o país deriva d'a suya industria y d'o puerto de Jebel Ali con a suya zona franca.

En a ciutat de Dubai bi ha l'Aeropuerto Internacional de Dubai.

Cheografía

Ta más detalles, veyer l'articlo Cheografía de Dubaiveyer os articlos [[{{{2}}}]] y [[{{{3}}}]]veyer os articlos [[{{{4}}}]], [[{{{5}}}]] y [[{{{6}}}]]veyer os articlos [[{{{7}}}]], [[{{{8}}}]], [[{{{9}}}]] y [[{{{10}}}]].

Dubai ye formata por tres zonas diferenciatas: una zona costera con os prencipals establimientos y mas que mas Dubai y Jebel Ali, que s'estendilla enta l'interior en bels puntos dica os 15 km; a zona interior de Dubai, desertica con dunas d'arena, pero ricos campos de petrolio y gas natural, y a zona agricola de montanya d'Djabal Hatta u Hajarain, un enclave a o sud d'a parti sud-este d'os Emiratos, muga con Omán a o sud y este, con Huwaylat (Ras al-Khaimah) a o norte, y con Masfut (Ajman) a l'ueste.

A muga en a costa con Abu Dhabi se troba entre Jebel Ali (Djubayl) y Khor Ghanada, y a muga con Sharjah ye a l'este d'o barrio (d'antis mas una ciudat deseparata) de Dayra. Dos ciudaz costeras, Umm al-Sukayn y Djumayra, tamién fan parti d'o emirato.

Mugas

Dubai y Abu Dhabi establioron as suyas mugas a o norte-ueste de Dubai y norte-este d'Abu Dhabi, o 1949 dimpués d'una guerra entre os dos estatos. A muga a o sud de Dubai y sud-este d'Abu Dhabi se fixó o 18 de febrero de 1969 con o tractau de Sumaih, y s'establió una zona neutralizata entre os dos a o sud de Dubai entre Tawi al-Ashuh y Tawi Faqqa. Dubai establió a suya muga con Sharjah en octubre de 1960, y l'alcuerdo se fació en 1980, pero en 1985 habió un conflicto serio sobre o campo de gas de Moghran y se produció una mediación que a la fin levó a un alcuerdo o mesmo anyo.

Historia

Ta más detalles, veyer l'articlo Historia de Dubaiveyer os articlos [[{{{2}}}]] y [[{{{3}}}]]veyer os articlos [[{{{4}}}]], [[{{{5}}}]] y [[{{{6}}}]]veyer os articlos [[{{{7}}}]], [[{{{8}}}]], [[{{{9}}}]] y [[{{{10}}}]].

Dubai ye una ciutat con impresionants gratacielos.

O turismo de luxo ye una de as fuents d'ingresos de Dubai.

En a zona s'han trobato obchectos d'a epoca omeya y abasida, pero a existencia de Dubai no consta antis d'o 1095, cuan la nombra o cheografo Al-Bakri. O choyero veneciano Gaspero Balbi vesitó a zona en 1580 y nombra a ciudat de Dibei como centro d'a industria d'a perla. Apareixe por primera vegata en fuents consultables en 1799 (Lorimer), cuan yera una dependencia d'os Banu Yas d'Abu Dhabi y se i establió o clan Al Falasa y Al Bu Falasa. O xec sinyó o 8 de chinero de 1820 o primer tractau de paz con os britanicos. A chermana d'o xec Muhammad ben Hazza ben Zaal se casó con o sultan ben Saqr de Sharjah (1803-1866) y a influencia de Sharja substituyó a la d'Abu Dhabi

En 1833 a familia d'o Al Maktum, d'o clan Al Falasa d'os Banu Yas, formata por bellas 80 personas, salió d'Abu Dhabi y s'establió en o centro de Dubai baixo a dirección d'o suyo chefe o xec Maktum I ben Bati ben Suhayl, y se convirtió en a familia mas important de Dubai ya que en 1835 fue qui sinyó l'alcuerdo temporal de tregua con os britanicos. En 1841 una grieu epidemia obligó a evacuar a zona de Bur Dubai y a población se trasladó a Dayra; muitos edificios fuoron espaldatos. Su chermano Said ben Bati que le succedió a la suya muerte en 1852, sinyó en 1855 o tractau de tregua perpetua con os britanicos. A la muerte de Said os suyos sobrins Hushur (1859-1886) y Rashid (1886-1894) continoron entabant chugando con a rivalidat entre Abu Dhabi y Sharjah agora con o refirme d'un y dimpués con lo de l'atro (y encluso bella vegata con os chicoz xecatos d'Ajman y Umm al-Qaiwain), y en 1892 estió o segundo, Rashid, qui sinyó os Alcuerdos Exclusivos que meteban a o emirato baixo protectorau britanico; en virtut d'istos alcuerdos o xecato no podeba establir alcuerdo con dengún estato forano fueras d'a Gran Bretanya, a menos d'obtener o consentimiento previo. A crisis cheneral, que a fin d'os actos de piratería suposó en bels puertos d'a zona, no afectó a Dubai, que creixió en importancia dende o desembolique d'o comercio d'as perlas y o suyo caracter d'imperio que atreyeba muitos comerciants que visitaban Sharjah y Langeh, y encara mas a partir de 1890 dimpués ee que o puerto de Langeh heba estato zarrato poco antis. Manimenos, muitos indios s'establioron en Dubai.

En 1922 o xec Said II ben Maktum sinyó un alcuerdo por o que no podría dar concesions de busqueda petrolifera a denguna persona u sociedat que no fuese designata por o gubierno britanico. As concesions fuoron atorgatas en dos tercios a la British Petroleum Exploration Company Limited (antiga D'Arcy Exploration Company Limited) y en un tercio a la Compagnie Francaise des Pétroles. Totas as prospeccions se facioron en a costa en territorio d'o emirato y as concesions en a mar las fació a Trucial Coast Petroleum Development Limited (filial d'a Iraq Petroleum Company).

Primero a Primera Guerra Mundial de 1914 a 1918 y dimpués a gran depresión d'o 1929 afectoron grieument a la industria d'a perla, y muitos d'os suyos habitants habioron d'emigrar a atros puestos. Dimpués d'a Segunda Guerra Mundial en 1947 esclató a guerra con Abu Dhabi por una cuestión de mugas; l'arbitrache britanico de 1949 imposó a muga en a zona costera entre Dubai y Abu Dhabi con una zona neutralizata en a muga entre o Ras Hasia y o disierto. L'alcuerdo de 1969 establió a muga que se convirtió en permanent. Dubai, por a suya condición comercial, a recuperación parcial d'a industria d'a perla, y a exportación de peix seco, se recuperó y en 1954 fue trigata como residencia de l'achent politico d'os Estatos d'o Trucial Omán (fueras d'Abu Dhabi), dica alavez resident en Sharjah. En istos anyos se construyó l'aeropuerto, y s'inicioron a electrificación y as primeras linias de telefon.

En 1966 se descubrió petrolio y se facioron nuevas concesions. En 1967 Dubai s'incorporó a la nueva moneda de Qatar (o riyal de Qatar) debito a la deflación d'a rupia d'o golfo por a devaluación d'a rupia india, y continó en iste sistema monetario dica 1973.

O 2 d'aviento de 1971 Dubai ingresó como uno d'os xecatos constituyents en a Federación d'os Emiratos Arabes Unitos, chunto con Abu Dhabi, Ajman, Fujairah, Sharjah y Umm al-Qaiwain. Ras al-Khaimah se convirtió en independient pero dos meses dimpués ingresó tamién en a federación. En 1979 se sinyó un alcuerdo de mugas entre Dubai y Abu Dhabi que fixaba os detalles d'a linia de muga ya establita.

En 1973 adoptó a moneda federal, o dirham d'os emiratos. O país creixió extraordinariament en parti debito a l'habilitat d'os libaneses establitos en o país fuyindo d'a guerra civil. En 1979 s'establió a zona franca de Jebel Ali que tenió un exito extraordinario en poder repatriar capital sin de limite y poder importar treballadors sin de restriccions.

Dubai refirmó a las fuerzas americanas mientres d'a guerra d'o Golfo de 1990 (liberación de Kuwait) y mientres a invasión americana d'Iraq en 2003. Dimpués s'han establito nuevas zonas francas.

Lista d'os xeques

• Xec Muhammad bin Hazza bin Zaal (entre 1820-1830)
• Xec Ubayd bin Saeed (entre 1830-1833)
• Xec Maktum I bin Bati bin Suhayl (9 de chunio de 1833 - 1852)
• Xec Saeed I bin Bati (1852 - 1859)
• Xec Hushur bin Maktum (1859 - 22 de noviembre de 1886)
• Xec Rashid I bin Maktum (22 de noviembre de 1886 - 7 d'abril de 1894)
• Xec Maktum II bin Hushur (7 d'abril de 1894 - 16 de febrero de 1906)
• Xec Bati bin Suhayl (16 de febrero de 1906 - noviembre de 1912)
• Xec Saeed II bin Maktum (Noviembre de 1912 - 15 d'abril de 1929)
• Xec Mani bin Rashid (15 d'abril de 1929 - 18 d'abril de 1929)
• Xec Saeed II bin Maktum (18 d'abril de 1929 - 10 de setiembre de 1958)
• Xec Rashid II bin Saeed Al Maktum (10 de setiembre de 1958 - 7 d'octubre de 1990)
• Xec Maktum III bin Rashid Al Maktum (7 d'octubre de 1990 - 4 de chinero de 2006)
• Xec Muhammad bin Rashid Al Maktum (4 de chinero de 2006 - ...)

Escudo y bandera

Escudo

O tractau de 1820 imposó a o xec o pabillón royo con francha blanca en o palo, encara que o territorio probablement conservó a bandera roya lisa. No se sabe en que inte se prencipió a usar a bandera con a francha blanca en o territorio, manimenos a proporción estió rectangular 1:3 u mas luenga, y probablement no estió antis d'o tractau de de 1835. Ista bandera yera preferita por os Banu Yas y os suyos aliaus sobre l'atra bandera de canto blanco que feban servir os Qawasimi. En 1939 o Flaggenbuch d'a marina alemana estableixe l'amplaria d'a francha en 1/6.

En os anyos cincuanta (sieglo XX) se rechistra l'uso d'a bandera con francha y con o nombre d'o xecato en blanco en a parti roya, de seguras utilizata dimpués de 1947 ta distingir-se d'Abu Dhabi con qui estió en guerra entre 1947 y 1949. As banderas mudernas s'utilizan con una francha blanca de 1/3 y proporción 1:2 pero o modelo oficial sería seguntes l'Album d'a Marina Francesa con francha de 1/4 y proporción 1:2.

A bandera d'a guardia d'o xec ye verda con o escudo en o centro; a policia de Dubai utiliza tamién bandera verda con o emblema en dorato en o centro; l'academia de policia tien a mesma bandera pero en o centro bi ha o escudo de l'academia. As duanas, l'aeropuerto, a zona de Jebel Ali, a universidat y a municipalidat utilizan banderas blancas con o logotipo. A bandera de "Dubai Petroleum Company" ye roya con o logotipo blanco en o centro. Os departamentos administrativos tamién tienen banderas blancas con o logotipo en meyo.

O escudo de Dubai ye un ovalo con dos imáchens, una d'un barco —un dhow—, que simboliza a costa, y en a o costato una d'una palmera, que simboliza a parti interior. Dencima, un falcón. L'ovalo ye flanqueyato por brancas de laurero y a bandera d'o emirato a cada costato. Debaixo, una cinta blanca con o nombre d'o emirato escrito en caracters arabicos (دبي) y latinos (Dubai).

Articlos relacionatos

• Dubai Sports City