Bavaro tirolés

De Biquipedia
(Reendrezau dende Dialecto tirolés)
Tirolés
Tirolarisch
Variedaz d'o bavaro

Aria aproximada a on se charra o tirolés y o ladino (Trentino)
Localización cheografica
Estau {{{estau}}}
País {{{país}}}
Rechión {{{rechión}}}
Parlau en Austria
Italia
Lugars principals Tirol
Estatus
Atras denominacions
Charradors ?
Oficial en
Reconoixiu en {{{reconoixiu}}}
Regulau por
Vitalidat Alta
Literatura
Escritors principals
Rasgos dialectals Bavaro meridional
Clasificación lingüistica
Indoeuropea
Codigos
ISO 639-1
ISO 639-2 gem
ISO 639-3 bar
SIL

O tirolés (en bavaro Tirolarisch) ye un subdialecto d'o bavaro meridional parlau en o estau austriaco de Tirol y en a provincia autonoma italiana de Tirol d'o Sud.

Rasgos tipicos[editar | modificar o codigo]

Un rasgo tipico en a pronunciación d'o tirolés ye a tendencia a transformar a fricativa alveolar /s/ de l'alemán en post-alveolar /ʃ/ cuan ye antis de "t" como en fescht (prenunciau /fɛʃt/, en alemán /fɛst/) u du bisch(t) (prenunciau /du: bɪʃt/, en alemán /du: bɪst/).

Atras caracteristicas d'iste subdialecto que tamién se dan en o bavaro meridional y lo fan diferent d'o bavaro central son:

  • Diferencia entre os sonius fuertes y febles, como en Dåch y Tåg, l'antigo soniu "k" ha cambeau a "kch", como en kchlea (en alemán Klee).
  • No bi ha vocalización d'a r- y a l-, asinas por eixemplo Håls u i will (y no pas Håis u i wui).
  • Silaba ge- en os participios, como en getrunkchn.
  • st se torna en scht (por eixemplo GesternGeschtern, "ahiere"; lustigluschtig, "divertiu").

Toz istos rasgos no se troban siempre, si no que ye posible que en bels lugar no se i haigan rechistrau.

Se veiga tamién[editar | modificar o codigo]

Bibliografía[editar | modificar o codigo]

  • Karl Kurt Klein, L. E. Schmitt (Hrsg.): Tirolischer Sprachatlas, bearb. von Egon Kühebacher, Tyrolia Verlag, Innsbruck.
  • Johann Baptist Schöpf, Anton J. Hofer: Tirolisches Idiotikon. Innsbruck: Wagner 1866
  • Heidemaria Abfalterer: Der Südtiroler Sonderwortschatz aus plurizentrischer Sicht. Innsbruck University Press, Innsbruck 2007, ISBN 3-901064-35-4 (= Innsbrucker Beiträge zur Kulturwissenschaft, Germanistische Reihe, Band 72).
  • Josef Schatz: Wörterbuch der Tiroler Mundarten, Schlern-Schriften Nr. 119–120, 1955/56.

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]