Cantabro (parla)
| Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
| Ista pachina ha menester d'una revisión por un corrector ta amillorar a suya ortografía, a suya gramatica u o suyo vocabulario. |
| Cantabro Cántabru | |
|---|---|
Muga d'a fonetica d'o montanyés | |
| Localización cheografica | |
| Estau | {{{estau}}} |
| País | {{{país}}} |
| Rechión | {{{rechión}}} |
| Parlau en | |
| Lugars principals | |
| Estatus | |
| Atras denominacions | Montanyés |
| Charradors | |
| Oficial en | {{{oficial}}} |
| Reconoixiu en | {{{reconoixiu}}} |
| Regulau por | |
| Vitalidat | |
| Literatura | |
| Escritors principals | |
| Rasgos dialectals | Transición enta o castellano |
| Clasificación lingüistica | |
| Indoeuropea | |
| ISO 639-1 | {{{iso1}}} |
| ISO 639-2 | |
| ISO 639-3 | |
| SIL | |
O cantabro u montanyés (cántabru, en cantabro) ye a parla tradicional d'a metat occidental de Cantabria y d'as zonas d'a Valle de Pas y d'a Valle de Soba en a parte oriental y seguntes a tesi de Francisco García González tamién as parlas d'os concellos asturianos de Peñamellera Alta, Peñamellera Baxa y Ribedeva y valle de Pendueles.[1]. Se clasifica en l'astur-leyonés, en a suya branca oriental (chunto con l'asturiano oriental), y ye en un proceso abanzato de substitución por part d'o castellano. O cantabro u montanyes fa part d'unas parlas de transición enta o castellano.
, A Unesco o incluyó en 2009 en o suyo "libro royo" de luenguas en periglo como "en periglo claro de desaparición".
Con tot y con ixo, tien una presencia semanal en un periodico cántabru o Diario de Cantabria a on en a sección mugu se espublizan articlos en ista modalidat astur-leyonesa
A asoziazión que se dedica a la suya defensa ye conoixida como alcuentro.
Como quedaba amostrau denantes ye una d´as variedaz con mas diglosia en o Estau español y ha sufierto muitos ataques dende as instituzions que no tienen garra voluntad de reconoixer a suya existencia , como a Conseyeria que deció qu´al igual que pasaba en atros puestos d´o Estau, o español que se charra en Cantabria, encara que presente rasgos identificadors propios , dengún no puet afirmar que se trate ni de garra luenga u mesmo dialeuto, sino que forma una fabla cantabra " . Amostrau en o borrador d´o informe , que se troba en os vinclos externos d´iste articlo
Denominación
[editar | modificar o codigo]Una denominación tradicional de muito ye a de "montañés", relacionau con l'antiga entidat territorial de "La Montaña". Manimenos a denominación de "montañés" fuera de l'ambito local ye poco funcional, porque esta parola significa en idiomas iberorromanicos "habitador de cualsiquier montanya", y no especificament d'a cordelera Cantabrica. Actualment s'empenta a denominación de "cantabro" dende ambients de defensa d'as variants astur-leyonesas, pero no ye una denominación tradicional.
Fonetica
[editar | modificar o codigo]- Palatalización d'a L- inicial latina, como en tot l'astur-leyonés.
- A o final s'articula muito zarrata, convertindo-se en u (o solo caracter que se conserva con vitalidat actualment): hornu ("forno"), cierzu ("cierzo").[2]
- Aspiración d'a F inicial latina, cuasi asimilable a la j, coincidindo con o castellano medieval y con o extremenyo: hayar ("trobar"), haz ("él fa"), hornu ("forno").[2]
Morfolochía
[editar | modificar o codigo]A tercera persona d'o present d'indicativo pierde a -e final: haz, diz, quier, convién. Esto ye extensible a la segunda persona d'o imperativo.[2]
Lexico
[editar | modificar o codigo]O lexico d'o montanyes presenta elementos comuns con l'asturiano con o que comparte espacio en a Cordelera Cantabrica: braña ("estiva"), cevilla, fivula, cuchu ("fiemo"), cultus, bigaru (un gasteropodo de medio intermareal), basna/basña ("cesta"), nial ("niedo").[2]
Referencias
[editar | modificar o codigo]Vinclos externos
[editar | modificar o codigo]
| Variants orientals de l'astur-leyonés | ||
|---|---|---|
| Asturiano oriental | Montanyes u Cantabro | Leyonés de la Montanya Oriental | ||
| Variants y denominacions de l'astur-leyonés en diferents demarcacions administrativas. | ||
|---|---|---|
| Asturiano | Leyonés | Mirandés | Montanyes u cantabro | ||