Breviarium ab Urbe condita

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Breviarium ab Urbe condita
Información cheneral
Autor Eutropio
Chenero literario Historia
Versión orichinal en latín
Títol orichinal Breviarium ab Urbe condita
Traducción ta l'aragonés
Traductor Escuela de Johan Ferrández d'Heredia
País Corona d'Aragón

Breviarium ab Urbe condita o Breviarium historiae romanae u simplament Breviarium ye una obra literaria d'o chenero historiografico realizata por Eutropio. O Breviarium s'articula en diez libros que contan d'una traza esquematica os principals eventos d'a historia romana dende a fundación de Roma dica a muerte de l'emperador romano Chovián en l'anyo 364. Revisten particular importancia os escayeiximientos de politica exterior, as campanyas y as guerras de conquiesta. Manimenos reserva menor atención a la politica interior. Os zaguers cuatro libros, dedicatos a los afers imperials, ofreixen uns retratos intresants d'os sobirans.

En a preparación d'a obra, que Eutropio composa por invitación de l'emperador Valent, de qui yera o secretario, l'autor puet basar-se en "Ab Urbe condita libri" y en o "Epitome" deTito Livio, en a obra de Gayo Suetonio Tranquilo, en bella cronica d'edat imperial que no n'habrá quedato garra texto y en recuerdos personals d'él.

O estilo d'a obra ye simple y claro: esto fació que a obra fuese facilment accesible, y contribuyó a la suya difusión. De feito se convertió en un texto d'uso común en as escuelas pa l'aprendizache d'o latín, pero tamién despertó interés pa ser ixamplata succesivament con nuevas aportacions.

En o sieglo VIII Pavlo Diacono aconselló a Adalperga que leyese a Eutropio, y Adalperga dimpués de seguir o consello li comentó que Eutropio como pagán no contaba res sobre os afers d'a ilesia y que s'aturaba en l'anyo 364. Pavlo Diacono reaccionó adhibindo extractos d'as Escrituras, d'os historiadors eclesiasticos y d'atras fuents con Eutropio, y anyadió seis libros, con o que a historia plegaba dica l'anyo 553. O nuevo libro escrito por Pavlo Diacono ye conoixito como "Historia Romana", consta de 16 libros, y se reinterpreta o Breviarium d'Eutropio con adicions dende Sant Hieronimo, Orosio, Chordán y de l' Origo gentis Romanae. A historia s'atura en os tiempos d'o reinato de Chustinián I y d'a invasión longobarda d'Italia. Ye esta versión d'o Breviarium a que Chuan Ferrández d'Heredia ordenó traducir.


Literatura en aragonés
Obras medievals Cronica cheneral d'Espanya · Cronica de los Conquiridors · Cronica de Sant Chuan d'a Penya · Glosas Emilianenses · Grant Cronica d'Espanya · Liber Regum (Libro de las Cheneracions) · Poema de Yuçuf
Traduccions medievals Breviarium ab Urbe condita · Discursos d'a historia d'a Guerra d'o Peloponiso ·La Flor de las Ystorias d'Orient · Historia contra los paganos · Historia troyana · Libro de los Emperadors · Libro de los fechos et conquistas del principado de la Morea · Libro d'as Marabillas d'o Mundo · Libro de Marco Polo · Libro d'el Trasoro · Rams de Flors · Secreto secretorum · Vidas semblants
Obras modernas Leyendas de l'Alto Aragón · A lueca · Qui bien fa nunca lo pierde
Escritors y escritoras Ana Tena Puy · Ánchel Conte · Carmen Castán · Chuana Coscujuela · Chusé María Satué · Chusé Inazio Nabarro · Chusé Raul Usón · Elena Chazal · Ferrán Marín Ramos · Francho Nagore · Francho Rodés · Josep Carles Laínez · Maximo Palacio · Nieus Luzía Dueso · Toni Collada · Óscar Latas · Pablo Recio · Ricardo Mur
Premios literarios Ana Abarca de Bolea · Arnal Cavero · Luis del Val · Villa de Sietemo