Bombyx mori

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Bombyx mori
Cucos de seda (Bombyx mori).
Denominacions populars
cuco de seda, cuco de gro [1]
Clasificación cientifica
Animalia
Arthropoda
Insecta
Lepidoptera
Bombycidae
Bombyx
B. mori
Descripción
Bombyx mori
Linnaeus, 1758

Bombyx mori (Linnaeus, 1758)[2]) ye una especie d'insecto d'a orden d'os Lepidoptera y familia Bombycidae que la suya tenya ye conoixida como cuco de seda[3] y ye economicament important, estando un productor primario de seda.

Os cucos de seda dependen de tot d'os humans pa reproducir-se, como resultau de milenios de crianza selectiva. Atras especies d'o chenero Bombyx no son comercialment viables en a producción de seda.

A practica de criar cucos de seda pa la producción de seda ha existiu mientres a lo menos 5000 anyos en China[4], dende an s'extendió a la India, Corea, Nepal, Chapón y Europa. Bombyx mori estió domesticada a partir d'a salvache Bombyx mandarina.[5]

A palometa, a fase adulta d'o ciclo de vida, no ye capable d'un vuelo funcional, en contraste con a B. mandarina salvache y atras especies de Bombyx, cuyos masclos vuelan pa trobar-se con as fembras y pa evadir a los depredadors. Beluns pueden surtir con a capacidat de desapegar y remanir en l'aire, pero no se puede aconseguir un vuelo sosteniu. Isto s'ha d'a que os cuerpos son masiau grans y pesaus pa las suyas chicotas alas.

O capullo ye feito d'un filo de seda de 300 a 900 m de luengo. As fibras son muit finas y brilants, a la raya de 10 µm de diametro. Se requieren arredol de 2.000 a 3.000 capullos pa fer 0,4 kg de seda. Cada anyada se producen a lo menos 32 millons de kg de seda, lo que requiere cuasi 10 mil millons de capullos.

Galería d'imachens[editar | modificar o codigo]

.

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. (an) Diccionario ortografico de l'aragonés (Seguntes la Propuesta Ortografica de l'EFA). Versión preliminar. Estudio de Filología Aragonesa. ISSN 1988-8139. Octubre de 2022.
  2. (en) Scoble, M. J. (1995). The Lepidoptera: Form, Function and Diversity. Princeton University Press. ISBN 978-0-19-854952-9.
  3. (an) Rafel Vidaller Tricas: Libro de As Matas y Os Animals; Dizionario aragonés d'espezies animals y bechetals,Ed. Val d'Onsera, 2004, ISBN 978-84-8986-235-7, p.139
  4. (en) E. J. W. Barber (1992). Prehistoric Textiles: the Development of Cloth in the Neolithic and Bronze Ages with Special Reference to the Aegean. Princeton University Press. p. 31. ISBN 978-0-691-00224-8.
  5. (en) K. P. Arunkumar; Muralidhar Metta; J. Nagaraju (2006). "Molecular phylogeny of silkmoths reveals the origin of domesticated silkmoth, Bombyx mori from Chinese Bombyx mandarina and paternal inheritance of Antheraea proylei mitochondrial DNA". Molecular Phylogenetics and Evolution. 40 (2): 419–427.

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]