Arseni

De Biquipedia
(Reendrezau dende Arsén)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Arseni
ChermanioArseniSelenio
P

As

Sb
Información cheneral
Nombre, simbolo, numero Arseni, As, 33
Serie quimicaMetaloide
Grupo, periodo, bloque 154, p
Colorgriso metalico
Peso atomico 74.92160(2) g·mol−1
Configuración electronica [Ar] 4s2 3d10 4p3
Electrons por capa 2, 8, 18, 5
Propiedaz fisicas
Fasesolido
Densidat (a t.a.)5.727 g·cm−3
Densidat en liquido en o p.f.5.22 g·cm−3
Punto triple1090 K (817°C), 3628[1] kPa
Punto critico1673 K, ? MPa
Entalpía de fusión(griso) 24.44 kJ·mol−1
Entalpía de vaporización? 34.76 kJ·mol−1
Calor especifica(25 °C) 24.64 J·mol−1·K−1
Presión de vapor
P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k
at T/K 553 596 646 706 781 874
Propiedaz atomicas
Estructura cristalinatrigonal[2]
Estatos d'oxidación5, 3, 2, 1,[3] -3
(oxido liucherament acido)
Electronegatividat2.18 (escala de Pauling)
Enerchías d'ionización
(mas)
1ª: 947.0 kJ·mol−1
2ª: 1798 kJ·mol−1
3ª: 2735 kJ·mol−1
Radio atomico119 pm
Radio covalent119±4 pm
Radio de van der Waals185 pm
Atra información
Ordenación magneticadiamagnetico[4]
Resistividat electrica(20 °C) 333 nΩ·m
Conductividat termal(300 K) 50.2 W·m−1·K−1
Modulo d'elasticidat8 GPa
Modulo de compresión22 GPa
Dureza Mohs3.5
Dureza Brinell1440 MPa
Numero CAS7440-38-2
Isotopos mas estables
iso AN Vida MD ED (MeV) PD
73As sin 80.3 d ε - 73Ge
γ 0.05D, 0.01D, e -
74As sin 17.78 d ε - 74Ge
β+ 0.941 74Ge
γ 0.595, 0.634 -
β 1.35, 0.717 74Se
75As 100% 75As ye estable con 42 neutrons

L'arseni ye un elemento quimico d'a tabla periodica de simbolo As y numero atomico 33.

Etimolochía[editar | modificar o codigo]

A denominación latina ARSENICUM ye un helenismo adaptau de ἀρσενικόν, arsenikon, de ἄρσην, arsen, que significa masclo, varonil. A denominación en aragonés medieval ye arsenic, se troba en textos comercials y se relaciona con luengas cercanas con apocope como o catalán, l'occitán y o francés. Tamién existioron en aragonés medieval formas muit minoritarias como arsén, que siguió una evolución pareixida a Grisenic > Grisén. O benasqués ye a sola parla alto-aragonesa a on que s'ha documentau arseni, continación d'a forma medieval arsenic.

Caracteristicas prencipals[editar | modificar o codigo]

L'arseni presenta tres estatos alotropicos, gris u metalico, amariello y negro. L'arseni gris metalico (forma α) ye a forma estable en condicions normals y tien estructura romboedrica, ye un buen conductor d'a calor pero un mal conductor electrico, a suya densidat ye de 5,73 g/cm3, y pierde o brillo metalico exposato a l'aire.

L'arseni amariello (forma γ) s'obtiene cuan a vapor d'arseni se enfría a escape. Ye extremadament volatil y mas reactivo que l'arseni metalico y presenta fosforescencia a temperatura ambient. O gas ye constituito por moleculas tetraedricas d'As4 de forma analoga a o fosforo y o solido formato por a condensación d'o gas tien estructura cubica, ye de textura sabonosa y tien una densidat d'alto u baixo 1,97 g/cm3. Exposato a la luz u a la calor revierte a la forma estable (gris). Tamién se denomina arseni amariello l'orpiment, mineral de trisulfuro d'arseni (As2S3).

Una tercera forma alotropica, l'arseni negro (forma β) d'estructura hexagonal y densitat 4,7g/cm3, tien propiedaz intermedias entre as formas alotropicas descritas y s'obtiene en a descomposición termica de l'arsina (Hidruro d'Arseni, AsH3) u bien fendo enfriar lentament a vapor d'arseni.

Todas as formas alotropicas fueras d'a gris no tienen brillo metalico y tienen muit poca conductividat electrica, por lo que o elemento se comportará como metal u no metal en función, basicament, d'o suyo estato d'agregación.

A presión atmosferica l'arseni sublima a 613 °C, y a 400 °C crema con flama blanca formando o sesquioxido As4O6. Reacciona violentament con o clor y se combina, en fer-se calentar, con a mayoría d'os metals y con o ixufre ta formar l'arseniuro correspondient. O mineral realgar ye un sulfuro d'arseni. L'arseni no reacciona con l'acido clorhidrico en ausencia d'oxicheno, pero si con l'acido nitrico calient, ya sía diluito u concentrato y con atros oxidants como o peroxido d'hidrocheno (H2O2), acido perclorico, etc. Ye insoluble en augua pero muitos d'os suyos compuestos son solubles en augua.

Ye un elemento quimico esencial ta a vida encara que tanto l'arseni como os suyos compuestos son extremadament verenosos.

Se veiga tamién[editar | modificar o codigo]

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. Gokcen, N. A (1989). "The As (arsenic) system". Bull. Alloy Phase Diagrams 10: 11–22. DOI:10.1007/BF02882166.
  2. Arsenic, mindat.org
  3. (2004). "Stabilized Arsenic(I) Iodide: A Ready Source of Arsenic Iodide Fragments and a Useful Reagent for the Generation of Clusters". Inorganic Chemistry 43: 5981. DOI:10.1021/ic049281s.
  4. {{{títol}}}. ISBN 0849304814.

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]

Commons
Commons
Se veigan as imáchens de Commons sobre arseni.