Aproximant labiovelar sonora
Apariencia
| Aproximant labiovelar sonora | ||
|---|---|---|
| w | ||
Codificación
| ||
| N° d'orden en l'AFI: | 170 | |
| Entidat (dec): | w | |
| Unicode (hex): | U+0077 | |
| X-SAMPA: | w | |
| Kirshenbaum: | w | |
| Braille: | ||
Soniu
| ||
L'aproximant labiovelar sonora ye un soniu consonantico muit frecuent en as luengas parladas. En l'AFI iste soniu se denota con o signo [w] y o suyo equivalent en X-SAMPA ye w. En a mayoría de luengas a on existe o fonema /w/ se reyaliza como una aproximant velar labializada ([ɰʷ]), y en atras luengas como l'aragonés frecuentment ye un alofono no-silabico d'una vocal zarrada posterior arredondiada /u/.
Caracteristicas
[editar | modificar o codigo]- A suya forma d'articulación ye aproximant, lo que significa que se produce con un articulador amán d'atro, pero sin que se reduzca a ubertura dica o punto en que se produzca una turbulencia d'aire audible, como en as fricativas.
- O suyo punto d'articulación ye velar labializau, lo que significa que a constricción prencipal d'o tracto ye en a parti posterior d'a luenga u dorso devantau enta o paladar blando u velo mientres os labios son en posición arredondiada. Bellas luengas como o chaponés y talment as luengas iroquesas septentrionals, tienen un soniu transcrito como [w], pero en o que os labios se troban comprimius (u a o menos no arredondiaus), y por tanto es mas amanau a una chenuina consonant labiovelar. As transcripcions mas detalladas habrían d'evitar a transcripción [w] en ditos casos, u emplegar o diacritico de menor arredondeyo: [w̜].
- O suyo tipo de fonación ye sonora, lo que significa que as cuerdas vocals son vibrando mientres l'articulación.
- Ye una consonant oral, lo que significa que se permite que l'aire eslampe a traviés d'a boca y no a traviés d'o naso.
- Ye una consonant central, lo que significa que se produce deixando pasar l'aire por dencima d'a luenga, mas que por os cantos.
- O mecanismo d'o fluixo d'aire ye pulmonar egresivo, lo que significa que o fluixo d'aire s'articula empentando aire enta difuera d'os polmons a traviés d'o tracto vocal.
Presencia
[editar | modificar o codigo]En aragonés
[editar | modificar o codigo]En aragonés existe iste fonema y se representa con o grafema <u> en todas as suyas realizacions: fuella ([’fweʎa]), fuesa ([’fwesa]), muito ([’mujto]), mueso ([’mweso]), ascuitar ([askuj’taɾ]), muara ([’mwaɾa]), aguardar ([aɣwar’ðaɾ]), guaire ([’gwajɾe]), minguar ([miŋ’gwaɾ]).[1]
Eixemplos en diferents luengas
[editar | modificar o codigo]| Idioma | Palabra | AFI | Significau | Notas | |
|---|---|---|---|---|---|
| Anglés | weep | [wiːp] | plorar | Se veiga fonetica de l'anglés | |
| Aragonés | fuella | ['fweʎa] | fuella | Se veiga fonetica de l'aragonés | |
| Basco | lau | [law] | cuatre | Se veiga fonetica d'o basco | |
| Castellano | cuanto | [ˈkwãn̪t̪o̞] | cuanto | Se veiga fonetica d'o castellano | |
| Catalán | quart | [ˈkwɑɾt] | cuatreno | Se veiga fonetica d'o catalán | |
| Francés | oui | [wi] | sí | Se veiga fonetica d'o francés | |
| Italiano | uomo | [ˈwɔːmo] | hombre | Se veiga fonetica de l'italiano | |
Se veiga tamién
[editar | modificar o codigo]Referencias
[editar | modificar o codigo]- ↑ (an) Ortografía de l'aragonés. AAL