Ampríu
![]() |
Iste articlo ye escrito con as normas graficas EFA. Si quiers, puez aduyar cambiando a la grafía oficial de Biquipedia y sacando dimpués ista plantilla. |

Un ampríu (posiblement dimane d'o verbo «amprar») ye un espacio vicinal que s'ampra u deixa emplegar en exclusiva a qualques vecins d'un lugar, a cambeo d'un preu achustau previament con ellos. Iste preu que se satisfa a la comunidat puede composar-se d'una cantidat de productos u bells servicios y, nomás as menos vegadas, de diners.
Oríchens[editar | modificar o codigo]
Os amprius yeran propiedatz vecinals de tot un lugar u d'una villa, que no teneban amo especifico, y a los suyos beneficios totz es vecins i teneban dreito. Manimenos, como en l'Alto Aragón y especialment en a Montanya o sistema imperant ye o de chicotz propietarios y tradicionalment muitas casas han teniu prou con as suyas propias posesions ta sobrevivir y consumir a capacidat de treballo de totz os suyos miembros, os amprius se destinaban a estar logaus a propietarios concretos u, muit a sobén, arrendar-les-ne a las casas mas necesitadas, a preus asequibles, o que en muitos casos s'entendeba colectivament como una forma de caridat.
En pagas, os vecins que se beneficiaban de l'ampríu teneban que pagar tipicament una parte simbolica de o que a partida produciba; p. ex. un numero concreto de corders u bell vetiello si yera un prau, qualque cantidat de quartals de farina si yera de campos, u tamién como servicio, achustar-se un fillo d'a casa como corderero u rapatán ta la cabanya comunal, etc.
As oríchens d'ista figura de propiedat colectiva son escuras, y se remontan muit probablement a formas d'expleitación antigas, ya desapareixidas, d'antes de l'advenimiento d'o feudalismo y atras formas de sistema economico que evolucionarían cara ta'l Primer Capitalismo.
Cheosinonimos y variants[editar | modificar o codigo]
A parola ampríu ye bien present en a toponimia de l'Alto Aragón. Se troba especialment present en l'alta Ribagorza y tamién en as valles altas d'a cuenca hidrografica d'a Cinca, como Bielsa y Chistau. Por tot l'Alto Aragón s'ha documentau tamién as formas empríu, amprío, emprío, ompríu y omprío[1].
Referencias[editar | modificar o codigo]
- ↑ (an) CASAUS PARRILLA, Chesús y MIGUEL BALLESTÍN, Pascual, Dizionario Aragonés de Terminos Cheograficos; Gara d'Edizions. Zaragoza, 2008. ISBN 978-84-8094-059-7