Califato abasida

De Biquipedia
(Reendrezau dende Abasí)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000
Califato Islamico Abasida
الخلافة العباسية الإسلامية
al-‘Abbāsīyūn
750 — 1258

Bandera
Situación de Abasida
Situación de Abasida
Califato Abasida en l'anyo 850
Capital Bagdad
Idioma oficial Arabe
Relichión Islam sunnita
Gubierno Califato
 • Formación 750
 • Desaparición 1258

O Califato abasida[1] estió una dinastía de califas arabes que gobernó dende 750 dica 1258 dimpués de desplazar a los omeyas d'o poder, tresladoron ta Bagdad a capital d'o primer califato musulmán y gobernoron con modelos politicos y administrativos persas sasanidas.

Dimpués d'a conquiesta omeya de l'Imperio Sasanida a part oriental d'o califato yera en poder de poblacions hostils a los Omeyas: amés d'os persas, os chiitas partidarios d'Alí.

Un liberto persa, Abu Muslim, dirichió a las tropas persas y desplegó a bandera negra, antigo estandart d'o profeta, que quedaría como emblema d'os califas abasidas.

En 747 prenió o control de Merw, capital de Corastén, y encara que Marwan II resistió 3 por anyatas, a caita de Kufa en 749 estió decisiva. Abu-l-Abbás se proclamó califa y encomenzó una tierca persecución d'os omeyas.

A cort de Bagdad yera fastuosa como a cort sasanida de Ctesifont. En o califato abasida bi heba un predominio de persas debant d'arabes en a politica. A monarquía yera absolutista, os sobirans teneban como consellers a funcionarios, eunucos y dica mullers, en cuenta d'os agüelos y mainates d'as tribus, que fuoron perdendo influencia. Amaneix por primera vegata o cargo de Visir u primer ministro.

Bi habió trenta y siet califas abasidas, ya encomenzoron a perder autoridat en os dos primers sieglos debant d'os chenerals y tropas.

A tamas d'o predominio persa, a revuelta antiomeya fue encomenzata por os chiitas, que quereban desplazar a los omeyas pero no a los arabes, beluns d'os cuals como os yemenins los refirmaban. A luenga arabe, como luenga de l'Alcorán yera a luenga oficial, como se desveniba en os primers estatos musulmans. A pretendita superioridat cultural arabe fue combatita por o movimiento nacionalista Al suubiya, reacción d'os musulmans no arabes contra o monopolio d'os arabes en o poder.

O sucesor d'Abu-l-Abbas, Al Mansur, estió en realidat o fundador d'a dinastía abasida, pa asegurar o suyo puesto en o poder mandó encarcelar y executar a parients y antigos aliaus, como Abu Muslim. Tamién combatió contra os chiitas, a qui venció en Basora y Media. En o Corastén luitó contra sectas heterodoxas de l'islam. Almansur favoreixió l'agricultura, creyó un servicio d'información secreta y fació liga con a familia persa d'os barmakís.

O reinato de Harun al Raxid ye considerato a edat d'oro d'o califato abasida. Encara que tenió florata a cultura, en o terreno politico o califato perdió autoridat: os omeyas de l'Al-Andalus declaroron a independencia, en Marruecos amaneixeban dinastías que no obedexeban a Bagdad y en Ifriqiya os aglabís prenioron un sistema de gubierno hereditario. O solo territorio que controlaban en realidat yera Irak. Harun al Raxid deixó de faboreixer a os basmakís y en mató a muitos, por o que l'aristocracia persa s'enemistó con o califa.

Al Mutasim reclutó esclavos pa las suyas tropas, en especial d'orichen turquico, seguindo un modelo común en os estatos islamicos. Dende estos tiempos os califas estioron chuguez en mans d'os chenerals, que los nombraban u deponeban.

Os selchuquís prenioron o poder en Persia y entroron en 1055 en Bagdad. En o califato d'al Mustazhir amaneixió a periglosa secta chiita d'os asasins, que luitó contra a ortodoxia sunní y os suyos defensors selchuquís.

Cuan os mongols mandatos por Hulagu Khan entroron en Bagdad o zaguer califa Al Mustasim habió de capitular. A ciudat fue saqueyata y o califa y os suyos familiars executatos (1258). O soldán mameluco Baybars dio refuchio en Al Caire a al-Mustansir, un d'os pocos supervivients d'a familia abasida, que continó una dinastía en o exilio con valor merament nominal dica a conquiesta otomana de Siria y Echipto (1517).

Referencias[editar | modificar o codigo]

Bibliografía[editar | modificar o codigo]

  • Ira Lapidus, A History of Islamic Societies. Cambridge University Press. 2002 ISBN 0-521-77056-4.
  • Antoni Segura i Mas, Aproximació al món islàmic. Des dels orígens fins els nostres dies. Editorial Pòrtic. 2000 ISBN 978-84-7306-634-1.

Enreastres externos[editar | modificar o codigo]