Califa

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Un califa (de l'arabe خليف , Khalif, "succesor") ye o nombre emplegato en o Islam ta referir-se a las personas que estioron succesors d'o profeta Mahoma en os primers sieglos y que exercioron o liderato relichioso y politico en as sociedaz islamicas (a umma). Ta referir-se a o cargo, s'emplega la palabra califato (de l'arabe خِلافة). O nombre completo ye khalifat Rasul Allah (خليفة رسول الله) o "succesor d'o Ninviato de Dios".

En l'anyo 632, a la muerte de Mahoma, no i habió denguna norma ta rechir a suya succesión, y fue esleito o suyo suegro Abu Bakr al-Siddiq (dimpués d'as barallas entre os habitants de Medina y A Meca), qui estió o solo en fer servir o nombre completo). Dimpués, s'emplegó o nombre abreviato de califa.

En aragonés medieval podemos leyer Califa en o "Libro d'as Marabillas d'o Mundo" o Gallifa en "La Flor de las Ystorias d'Orient".

Califatos

Dica a suya abolición en 1924 i habió os siguients califatos:

• Cuatre Califas Ortodoxos. Esleitos por a comunidat. Son os solos califas reconoixitos por sunnitas y chiitas.
• Califato Omeya (661-756). Ye o primer califato hereditario, d'orientación sunnita. A suya capital estió Domás.
• Califato Abasí (756-1258). D'orientación sunnita, a suya capital estió Kufa (756-762), dimpués Bagdad (762-1258) y finalment El Caire (1258-1517).
• Califato Fatimí (909-1171). D'orientación chiita, as suyas capitals estioron Cairuán (909-973) y El Caire (973-1171).
• Califato Omeya de Cordoba u Califato de Cordoba (929-1031). D'orientación sunnita.
• Califato Otomán (1517-1924). D'orientación sunnita. A suya capital estió Edirne y Estambul (1453-1924). Turquía abolió o califato en a reforma constitucional de 1926, ya pa cutio.

Tamién os almuades emplegoron o títol de Califa (u millor, de comandador d'os creyents) en os sieglos XII y XIII (1145-1269), títol que heredó dimpués o soldán de Marruecos.