Telurio

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Telurio
AntimonioTelurioYodo
Se

Te

Po
Información cheneral
Nombre, simbolo, numero Telurio, Te, 52
Serie quimicaMetaloide
Grupo, periodo, bloque 165, p
Colorgriso archent
Peso atomico 127.60 g·mol−1
Configuración electronica [Kr] 4d10 5s2 5p4
Electrons por capa 2, 8, 18, 18, 6
Propiedaz fisicas
Fasesolido
Densidat (a t.a.)6.24 g·cm−3
Densidat en liquido en o p.f.5.70 g·cm−3
Punto de fusión722.66 K
(449.51 °C, 841.12 °F)
Punto d'ebullición1261 K
(988 °C, 1810 °F)
Entalpía de fusión17.49 kJ·mol−1
Entalpía de vaporización114.1 kJ·mol−1
Calor especifica(25 °C) 25.73 J·mol−1·K−1
Presión de vapor
P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k
at T/K     (775) (888) 1042 1266
Propiedaz atomicas
Estructura cristalinahexagonal[1]
Estatos d'oxidación6, 5, 4, 2, -2
(oxido d'acideza meya)
Electronegatividat2.1 (escala de Pauling)
Enerchías d'ionización 1ª: 869.3 kJ·mol−1
2ª: 1790 kJ·mol−1
3ª: 2698 kJ·mol−1
Radio atomico140 pm
Radio covalent138±4 pm
Radio de van der Waals206 pm
Atra información
Ordenación magneticadiamagnetico[2]
Conductividat termal(300 K) (1.97–3.38) W·m−1·K−1
Velocidat d'o sonito(20 °C) 2610 m/s
Modulo d'elasticidat43 GPa
Mod. elast. transversal16 GPa
Modulo de compresión65 GPa
Dureza Mohs2.25
Dureza Brinell180 MPa
Numero CAS13494-80-9
Isotopos mas estables
iso AN Vida MD ED (MeV) PD
120Te 0.09% >2.2×1016a ε ε 1.701 120Sn
121Te sin 16.78 d ε 1.040 121Sb
122Te 2.55% 122Te ye estable con 70 neutrons
123Te 0.89% >1.0×1013 a ε 0.051 123Sb
124Te 4.74% 124Te ye estable con 72 neutrons
125Te 7.07% 125Te ye estable con 73 neutrons
126Te 18.84% 126Te ye estable con 74 neutrons
127Te sin 9.35 h β 0.698 127I
128Te 31.74% 2.2×1024 y ββ 0.867 128Xe
129Te sin 69.6 min β 1.498 129I
130Te 34.08% 7.9×1020 a ββ 2.528 130Xe

O telurio ye un elemento quimico d'a tabla periodica de simbolo Te y numero atomico 52.

O telurio fue descubierto en 1782 por Franz-Joseph Müller von Reichenstein en un mineral que conteneba oro y telurio. Martin Heinrich Klaproth le dió nombre en 1798 derivato d'a parola latina ta a planeta Tierra, tellus.

Isotopos[editar | modificar o codigo]

Se coneixen 30 isotopos d'o telurio con masas atomicas que fluctuan entre 108 y 137. O telurio natural presenta 8 isotopos, d'os que tres son radioactivos. O 128Te tien o periodo de semidesintegración mas luengo conoixito entre toz os radioisotopos de telurio (2,2 · 10 24 anyos). O telurio ye o elemento con menor numero atomico que puet experimentar a desintegración alfa, con os isotopos d'o 106Te a o 110Te puet experimentar iste tipo de desintegración.

Abundancia y obtención[editar | modificar o codigo]

O telurio puet trobar-se combinato con oro en a calaverita, un mineral metalico no guaire abundant.

Teluro de cadmio[editar | modificar o codigo]

O teluro de cadmio (CdTe) ye un compuesto cristalín formato por cadmio y telurio. S'emplega como finestra optica d'infrarroyo y como material de celula solar. Por un regular s'entrefica con sulfuro de cadmio ta formar una Celula fotoelectrica de chunción PN. Normalment, as celulas de CdTe emplegan una estructura nip.

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. Tellurium, mindat.org
  2. (en) Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Handbook of Chemistry and Physics 81st edition, CRC press.

Vinclos externs[editar | modificar o codigo]

Commons
Commons
Se veigan as imáchens de Commons sobre o telurio.