Sufixo -ot

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

O sufixo –ot, -ota, -otz, -otas ye un sufixo inicialment diminutivo y dimpués despectivo y peyorativo.[1]

Orichen[editar | modificar o codigo]

David Pharies seguindo a atros autors como Hasselrot y González Ollé concluye que o sufixo –ote no ye orichinariament castellano, representa un catalanismo y no un galicismo, tot en base a argumentos foneticos y semanticos.[2] Estos argumentos que son extensibles a l'aragonés –ot, con a salvedat que en aragonés tamién cabe a posibilidat que l'occitán haiga puesto contribuir-ie.

Foneticament o sufixo vulgar latín –OTTU, variant apofonica de –ITTU habría dau –UETO en castellano, sufixo que existe en asturiano (cazueto, marinueto, gamueto), pero que no existe en castellano. Este sufixo asturiano tien o mesmo orichen que a terminación –UETA d'a parola aragonesa picueta y o toponimo Burueta (actual Bureta). En benasqués existe a parola pigueta y o sufixo –òt, que se pronuncia con o ubierta como en catalán (amigot, animalot, paraulota, carota, capot). A evolución de –OTTU en portugués ye –ote, -ota, (frangote), en occitán ye –ot, -ota, (capirot, estribot), en francés –ot, -otte (escot, lingot, garrotte), y en italiano –otto, -otta.

En castellano bi ha ampres dende o francés orichinariament con sufixo –ot y que se converten en parolas rematadas en –ote, pero son poquetas y no son semanticament transparents. Son as parolas castellanas rematadas en –ote que corresponden a parolas catalanas rematadas en –ot as que explican a existencia d'o sufixo –ote en castellano por estar parolas semanticament transparents que dimpués farían extensible o sufixo a atros usos.

En catalán oriental-septentrional presenta una significación diminutiva-peyorativa, en catalán occidental-meridional una significación aumentativa-peyorativa.

Eixemplos d'uso[editar | modificar o codigo]

Diminutivo[editar | modificar o codigo]

Diminutivo-despectivo[editar | modificar o codigo]

Diminutivo-afectivo[editar | modificar o codigo]

  • Bordegot.[5]
  • Chicot, chicota:[3][4][5] derivau de l'adchectivo chico, chica de l'aragonés medieval y de l'actual baixorribagorzán. Chicot en ciertas variants actuals d'aragonés puet estar ya sinonimo de chico y indicar mida redueita substituyindo-lo de tot. Manimenos tamién bi ha variants en as que conserva o significau diminutivo-afectivo orichinal.
  • Pobrot.[5]

Despectivo[editar | modificar o codigo]

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 (es) KUHN, Alwin: El Dialecto Altoaragonés (traducción de l'orichinal de 1935); Xordica Editorial. Zaragoza, 2008.ISBN 978-84-96457-41-6.
  2. *(es) David A. Pharies: Diccionario Etimológico de Los Sufijos Españoles: Y de Otros Elementos Finales Volumen 25 de Biblioteca románica hispánica. Editorial Gredos, S.A., 2002 pp 454-457 ISBN 8424923391, 9788424923396.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 (es) Chabier Tomás Arias: El aragonés del Biello Sobrarbe. Instituto de Estudios Altoaragoneses. (1999)
  4. 4,0 4,1 4,2 (es) Chabier Lozano Sierra: Aspectos Lingüisticos de Tella. Aragonés de Sobrarbe (Huesca). Gara d'Edizions - Prensas Universitarias de Zaragoza - Institución Fernando el Católico. 2010.
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 (es) José Antonio Saura Rami: Elementos de fonética y morfosintaxis benasquesas. Gara d'Edizions, Institución Fernando el Católico, 2003

Bibliografía[editar | modificar o codigo]

  • (es) David A. Pharies: Diccionario Etimológico de Los Sufijos Españoles: Y de Otros Elementos Finales Volumen 25 de Biblioteca románica hispánica. Gredos, Editorial, S.A., 2002. ISBN 8424923391, 9788424923396