Santiago Ramón y Cajal

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Santiago Ramón y Cajal Premio Nobel
Santiago Ramón y Cajal.
Santiago Ramón y Cajal.
Información personal
Calendata de naixencia 1 de mayo de 1852
Puesto de naixencia Petiella d'Aragón (Navarra)
Calendata de muerte 17 d'octubre de 1934
Puesto de muerte Madrit (Segunda Republica Espanyola)
Ocupación Medico

Santiago Ramón y Cajal estió un gran medico aragonés, naixiu de Petiella d'Aragón (Navarra) l'1 de mayo de 1852,[1]. Obtenió en 1906 o Premio Nobel de Medicina y Fisiolochía por descubrir os mecanismos que gubiernan a morfolochía y os procesos connectivos d'as celulas niervosas. Morió o 17 d'octubre de 1934 en Madrit.

Biografía[editar | modificar o codigo]

Naixito d'a localidat navarra de Petiella, de familia aragonesa, estió fillo d'o medico-cirurchano Justo Ramón Casasús y d'Antonia Cajal, toz dos de Larrés[2], Santiago Ramón y Cajal. O futuro Premio Nobel pasó os primers anyos d'a suya vida en localidaz d'a comarca aragonesa de Cinco Villas, en os destins de su pai, que yera medico de lugar. Con pocos anyos, Ramón y Cajal y a suya familia abandonoron Petilla ta vivir en Larrés (1854), Luna (1855), Valpalmas (1856-1860) y Ayerbe (1860). Cursó l'amostranza secundaria en o colegio d'os Escolapios de Chaca y en l'Instituto de Uesca, a on obtenió en 1869 o titol de bachiller. Dimpués se tresladó ta Zaragoza ta encetar-ie os suyos estudios de Medicina.

Encara que navarro de naixencia, por estar Petilla o destín laboral de su pai en ixas envueltas, Santiago Ramón y Cajal se consideró siempre aragonés. O suyo sentimiento, familia, educación, caracter y funda vinculación afectiva enta Aragón en son una contrimuestra[3]

Estió un mesache pro travesero, mesmo plegó a ser engarcholau cuan teneba once anyadas por esboldregar una puerta d'a ciudat con un canyón feito por él. Manimenos, teneba una gran determinación y buenas aptituz ta o dibuixo, as artes plasticas y a chimnasia. Treballó bel tiempo como zapatero y barbero, y fue conoixito por a suya actitut combativa.

Ramón y Cajal estudió en a Facultat de Medicina d'a Universidat de Zaragoza, a on en obtenió lo titol en 1873. Dimpués de ganar una oposición, fue medico de l'Exercito Espanyol. Fizo parte d'una expedición ta Cuba en 1874-75, a on contrayó a malaria y a tuberculosis. Dimpués de tornar t'Aragón, se casó con Silveria Fañanás García en 1879, con qui tenió cuatro fillas y tres fillos. En 1877 recibió o titol de Doctor en Medicina en Madrit. Mas ta debant aconsiguió catedras en Barcelona y Madrit. Estió lo Director d'o Museu de Zaragoza (1879), director d'o Instituto Nacional d'Hichiene (1899) y fundador d'o Laboratorio de Investigaciones Biológicas (1922), que dimpués fue clamau Instituto Cajal. Morió en Madrit en 1934, cuan teneba 82 anyos.

Treballos y teorías[editar | modificar o codigo]

Ramón y Cajal en o suyo laboratorio

Os primers treballos cientificos de Ramón y Cajal los fizo en as Universidaz de Zaragoza y de Valencia, a on s'adedicó a lo estudio d'a patolochía d'a inflamación, a microbiolochía d'o colera, ya a estructura d'as celulas y teixius epitelials. Cuan se tresladó ta la Universidat de Barcelona, conoixió a preparación de nitrato d'archent de Golgi y empecipió a endrezar a suya atención enta o sistema niervoso central. Entre iste periodo, fizó amplos estudios sobre o material neural que cubre as gran rechions d'o celebro.

Ramón y Cajal fizo cuantas grans contribucions ta la neuroanatomía. Descubrió o cono de creiximiento axona, y furnió as evidencias finitivas ta lo que dimpués se clamaría a "teoría neuronal", contrimostrando experimentalment que a relación entre as celulas niervosas no yera de continidat, sino de contigüidat. A "teoría neuronal" se considera l'alacet d'a neurosciencia moderna.

Tamién describió detalladament as menas de celulas asociadas con estructuras niervosas, y produció dibuixos muit buenos d'as estructuras y a suya connectividat.

En o debat arredol d'as teorías de rez neurals (teoría neuronal, teoría reticular) Ramón y Cajal estió un furo esfensor d'a teoría neuronal.

Descubrió una nueva mena de celulas, a las que mas ta debant les dioron o suyo nombre: a celula intersticial de Cajal (ICC) [4]. Se tracta d'una celula que no ye neural ni glial, ye una celula intermeya que media a neurotransmisión dende os niervols enta las celulas musculars lisas d'os bodiellos.

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]

Wikiquote Wikiquote tien una replega de frases celebres de u sobre Santiago Ramón y Cajal.

Referencias[editar | modificar o codigo]


Predecesor:
Robert Koch
Premio Nobel de Medecina
1906
Succesor:
Charles Louis Alphonse Laveran