Reino d'o Congreso

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Reino d'o Congreso
Kongresówka
Królestwo Polskie
Tsárstva Pólskaye
1815 — 1915
Bandera Escudo d'armas
Himno nacional: Mazurek Dąbrowskiego
Situación de Reino d'o Congreso
Situación de Reino d'o Congreso
Congreso de Polonia en verde claro
Capital Varsovia
Gubierno Protectorau
Zar
 • 1815–1825
 • 1825–1831

Alexandre I
Nicolau I
 • Fundación 9 de chunio de 1815
 • Desaparición 1915

O Reino d'o Congreso, tamién conoixito como Reino de Polonia u Zarato de Polonia estió a part d'o Gran Ducau de Varsovia que dimpués d'o Congreso de Viena pasó a fer part d'as posesions d'os zars de l'Imperio Ruso.

Os polacos son a mayoría en o Reino de Polonia, y bi ha minorías rutenas en a rechión de Chelm y lituanas a lo norte de Suwalki, pero tamién bi ha polacos en Rusia occidental que antes heban estato d'a Unión Polaco-Lituana y d'a Republica d'as Dos Nacions: a redolata de Vilna, y polacos ixemenatos por Belarrusia, Volinia y Podolia, on son l'aristocracia d'a tierra.

Os primeras anyos de rechimen ruso son tranquilos. O delegato d'Aleixandre I ye o suyo chirman Constantín, casato con una polaca. En 1818 se creya una universidat en Varsovia, seguindo funcionando a de Vilna. Bi ha una sociedaz secretas d'oposición antirrusa. O movimiento revolucionario d'o sieglo XIX plega t'o reino. A fins de 1830 bi ha una revolución en Varsovia y s'estendilla por tot o país. O 25 de chinero de 1831 a dieta proclama a caita d'o zar Nicolau I y nombra un gubierno nacional de 5 miembros. Dende febrero de 1831 bi ha una guerra entre polacos y rusos, coincidindo con una insurrección en Lituania. Os rusos esclafan a revuelta polaca. O 7 de setiembre o cheneral Paskievitch obliga a Varsovia a capitular. Ye nombrato gobernador de Polonia en 1832, prene mesuras contra os polacos como cerrar a Universidat de Varsovia. Fuera d'o Reino de Polonia fa una represión crudel con execucions, deportacions ta Siberia, traslado d'a nobleza polaca ta o Caucas, cierre d'a universidat de Vilna y uso d'a luenga rusa en as escuelas y tribunals.

O rechimen autoritario podió evitar o contachio revolucionario de 1845 y duró dica a muerte de Nicolau I en 1855 y de Paskievitch en 1856. Dimpués d'a guerra de Crimea encomienza en o Reino de Polonia una liberalización con o cheneral Gortchakov y dimpués o polaco Wielopokski en en 1861-1862 manimenos a liberalización creya impaciencia y en 1863 bi ha una insurrección en Varsovia que s'estendilla ta Lituania en mayo. Dimpués d'estar esclafato o movimiento en 1864 bi ha unatra represión, mes dura encara. As reformas de 1861-1862 son anulatas, cambeyan o nombre de Reino de Polonia por País d'a Vistula, se rusifica a universidat de Varsovia y se persigue l'amostranza d'o polaco. A ilesia catolica tamién ye reprimita, en son confiscatos os biens, os monesterios son cerratos, as asociacions relichiosas son disueltas y os bispes deportatos u encarcelatos (no en queda dengún entre 1870 y 1872). En meyo de Varsovia construyen una seu ortodoxa.

Dende 1882 a presión se relaxa, amaneixen partius politicos: Liga Nacional (1886), Partiu Nacionaldemocrata (1897), Partiu socialista polaco (1892) y Partiu socialdemocrata. En as eleccions de 1906 a la primera duma, dimpués d'a revolución rusa de 1905 os 36 escanyos d'os países d'a Vistula van a los nacionaldemocratas y 20 polacos son esleitos en a Rusia occidental.

Bibliografía[editar | modificar o codigo]