Pueblos d'a Mar

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Baixorrelieve de Medinet Habu representando a cativos filisteus, un d'os pueblos d'a mar.

Os pueblos d'a Mar estioron un conchunto de pueblos que tenioron una actividat belica en as costas d'a Mediterrania Oriental en zaguerías d'a Edat de Bronce. Luitoron contra os hititas y contra os echipcios. Se'n sabe poco y representan un enigma historico u protohistorico plen d'aspectos suchestivos. Un d'os aspectos suchestivos ye o pareixito onomastico d'os etnonimos suyos con etnonimos de pueblos d'a Edat Antiga pero de periodos posteriors y a vegatas de prou luent d'on intervinioron. Tamién ye suchestiva a probable relación que tenió a suya actividat belica documentada en textos echipcios y hititas con a veracidat d'a guerra de Troya que describe a literatura griega. Tampoco deixa d'estar intresant a suya relación con pueblos biblicos como os filisteus.

As fuents echipcias mencionan dos invasions de pueblos d'a mar, una en l'anyo 1250 a.C en tiempos de Menephta y atra en l'anyo 1191 a.C. En a primera se menciona a los eqwesh (¿aqueus?), tursha (¿etruscos?, luka (licios), sherden (¿sardos?) y sheklesh (¿siculs?). En a segunda se menciona a los peleset (filisteus), tjekker (troyanos u ileus), sheklesh (¿sardos?), denen (danaus y talment dimpués a tribu hebrea de dan) y weshesh.

Identificación d'os pueblos de mar[editar | modificar o codigo]

Mapa d'a Mediterrania Central y Oriental con presencia segura u posible de pueblos d'a mar en a Edat de Bronce.

Cuan bi ha un pareixiu de nombre d'un pueblo de mar con un pueblo de periodo historico posterior y d'a Mediterrania oriental a identificación ye probable, y se puet identificar a los peleset con os filisteus u a los lukka con os licios.

Manimenos cuan bi ha un pareixiu con etnonimos d'a Mediterrania Central y Occidental, como os siculs, sardos y os etruscos, a identificación ye problematica. Bels historiadors consideran que ye posible y argumentan que se podió dar un modelo similar a lo d'os vikingos en Normandía entre os galorromans y en a Rus de Kiev entre os eslaus orientals con colonización costera y fusión con a población nativa mantenendo u influindo en o etnonimo por mantener-se como clase dirichent, pero asimilando-se a la población autoctona.