Pueblos castigaus

De Biquipedia
(Reendrezau dende Pueblos castigatos)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Os pueblos castigaus ye a denominación comun pa diferents pueblos que fueron deportaus por orden de Stalin mientres u dimpués d'a Segunda Guerra Mundial acusaus de colaborar con as Potencias de l'Eixe, a vegadas falsament.

Antecedents[editar | modificar o codigo]

En chunio de 1941 os alemans creboron con o Pacto Ribbentrop-Molotov y invadioron Ucraína y Crimea (Operación Barbarroya). En chulio de 1942 Hitler ordenó una ofensiva pa conquerir Stalingrado y una doble ofensiva en o Caucas, por toda a costa dica Batum y por tot o norte d'a cordelera dica Bakú (a on esperaban espleitar os chacimientos petroliferos).

As fuerzas alemanas abanzoron a escape por Ciscaucasia, pero no consiguiron prener ni Grozni ni Vladicavkaz. Pronto fuoron aturadas en a Mar Negra. A batalla de Stalingrado fue desastrosa en los alemans habioron d'evacuar o territorio que heban ocupau en o Caucas. Mientres os alemans yeran en o Caucas i heba poblacions locals que los recibioron como salvadors porque los liberaban d'a opresión stalinista y atras que lis ofreixioron resistencia. Os alemans teneban tamién o refirme de cosacos rusos y integrants de minorías etnicas exiliaus dende o periodo comunista u dica enantes, (tartaros panturquistas y armenios) y preboron de reclutar tropas auxiliars con prisioners d'ixas minorías.

Deportacions[editar | modificar o codigo]

En agosto de 1941, en o encomienzamiento d'a guerra en a Unión Sovietica, os alemans d'a Volga fuoron deportaus ta Cazaquistán. Cuan os sovieticos ya iban ganando a guerra, Stalin ordenó a deportación de diferents pueblos, toz musulmans de fueras d'os calmucos, que yeran budistas. A escusa yera a colaboración con os alemans, pero d'ixos pueblos, bi n'heba beluns que no heban teniu contacto con os alemans (os meskhetas), u que heban constituito movimientos partisans contra os alemans (os chechens). En o caso chechén posiblement influyoron as revueltas antisovieticas d'as decadas de 1920, 1930 y 1940 que no teneban relación con os alemans. En realidat i heba un deseyo de fer desapareixer unas identidaz etnicas que Stalin chuzgaba periglosas pa controlar o sector entre a Mar Negra y Mar Caspia, (que a historia recient heba demostrau que yera vulnerable a la penetración d'ideyas u exercitos turcos u alemans). Toz ixos pueblos yeran incomodos tanto pa os rusos, pa os cheorchianos u pa os dos.

En noviembre de 1943 fuoron deportaus os carachais, en aviento de 1943 os calmucos, en febrero de 1944 os chechens y inguixes, (425.000 personas en un día), en marzo de 1944 os balcars, en mayo de 1944 os tartaros de Crimea, en noviembre de 1944, os meskhetas. As operacions fuoron rapedas y afectoron a toz os individuos d'ixas etnias. S'imposó un silencio total sobre o tema.

As poblacions deportadas s'implantoron en zonas de poblamiento especial, aisladas d'as poblacions vicinas, quedando sozmesas a vichilancia, sin dreitos civicos y con prohibición d'amostranza en a luenga propia. Os calmucos fuoron ixemenaus por diferents localidaz entre poblacions rusofonas.

Rehabilitacions[editar | modificar o codigo]

En 1956 Nikita Kruschev denunció a deportación d'os calmucos, carachais, balcars, chechens y inguixes en o XX Congreso d'o Partiu Comunista d'a Unión Sovietica. A fins de 1956 un decreto autorizó que ixos pueblos tornasen a la suya tierra, cosa que se produció sobretot en 1959. A cuestión d'os tartaros de Crimea, os meskhetas y os alemans d'a Volga quedó empantanada, y dica a descomposición d'a URSS no s'han produciu grans cambios. O gubierno d'a Ucraína independient permitió que bels mils tartaros s'establisen en Crimea. Tamién bels meskhetas son tornando ta Cheorchia. Os alemans d'a Volga deportaus en Cazaquistán no pueden tornar a las riberas d'a Volga y emigran t'Alemanya.