Pireneu axial

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Tuca de la Maladeta, o cabalto d'o Pireneu axial.

O Pireneu axial ye a part més antiga d'os Pireneus y ye constituito por un nuclio paleozoico plegau en a orochenia herzinica, y a suya extensión en o centro d'os Pirineus va dende Navarra dica o Cap de Creus, correspondendo a las cabeleras d'as vals de Tena, Ara, Bielsa, Benás, Barrabés y Aura. A l'este d'o Cap de Creus contina baixo o livel d'a mar. En l'Alto Aragón as altarias més grans corresponden a lo Pireneu axial: Aneto, Tuca Lardana, Moros y Comachibosa.

O suyo plegamiento se desvinió entre Westfaliense y o Estefaniense, formando-sen napas tectonicas, intruindo magmas que orichinoron grans plutons de rocas granitoides, y producindo-se un metamorfismo intermedio de baixa presión. Os materials d'edat Estefaniense y Permico se depositoron en etapas de fracturación post-orochenicas, destacando as molasas, acompanyadas en bels puestos por rocas volcanicas (andesitas).

Litolochía[editar | modificar o codigo]

Bi ha rocas sedimentarias como calsineras y piedras d'arena, rocas plutonicas, (destacando as rocas graniticas que constituyen grans batolitos como os de La Maladeta y Pandicosa), y rocas metamorficas (destacando as rocas formadas por metamorfismo de contacto como márbols, losetas tacadas, quarcitas, y cornianas).

As rocas sedimentarias paleozoicas cubren discordantment o Precambrico, y se dividen en dos conchuntos: paleozoico inferior y paleozoico superior. Os materials paleozoicos inferiors corresponden a lo Cambrico, Ordovicico y Siluriano, son de naturaleza detritica y depositaus a gran fondura, interpretando-sen como turbiditas en bels casos. Os materials paleozoicos superiors corresponden a lo Devonián y Carbonifero y presentan rocas sedimentarias de menor fondura y con mayor variedat (calsineras arrecifals, series paralicas y series lacunars).

Cheolochía estructural[editar | modificar o codigo]

Bi ha estructuras formadas en a orochenia herzinica difícils d'estudiar por haber-se-ie superposau a orochenia alpina.

Lista de macizos, sierras y monts d'o Pireneu axial[editar | modificar o codigo]

Mapa d'o Pireneu axial. Texto en francés.

Referencias[editar | modificar o codigo]

Bibliografía[editar | modificar o codigo]